هشدار تند روحانی به اروپا

روحانی افزود: «شما می‌دانید در توافقی که به نام توافق هسته‌ای با هم انجام دادیم همه تعهداتی داریم و باید به آنها عمل کنیم، این چه حرف مستکبرانه‌ای است که یک دولتی بگوید من به تعهد خود عمل نمی‌کنم اما شما باید به آن متعهد باشید.»

رئیس‌جمهور تاکید کرد: «شما بعد از خروج آمریکا، مگر به ما یازده تعهد ندادید که به آن عمل کنید؟ به کدام یک از آنها عمل کرده‌اید؟ بی‌تردید وفای عهد، اخلاق، تاریخ و شرافت بالاتر از تعرفه ماشین است. انسان که شرافت و عهدش را به خاطر تعرفه زیر پا نمی‌گذارد!»

ایران نمی‌خواهد از برجام خارج شود

روحانی خطاب به کشورهای اروپایی تصریح کرد: «ما داخل برجام هستیم، از برجام خارج نشدیم و نمی‌خواهیم برجام را از بین ببریم و نسبت به آن متعهد هستیم و کاهش تعهدات را هم مطابق برجام و بر مبنای آن انجام داده‌ایم. هر روزی هم که شما به تعهد کامل‌تان برگردید همان روز ما نیز نسبت به آن متعهد خواهیم بود و اگر برنگردید هر قدر شعار بدهید و اجتماع و جلسه تشکیل دهید و تهدید کنید، بی‌ارزش است.» رئیس‌جمهور ادامه داد: «به سه کشور اروپایی تاکید می‌کنم که اگر تخلفی کردید و تعهدی را زیر پا گذاشتید، مسوول تمام تبعات آن شما هستید.» روحانی بار دیگر تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست. رئیس‌جمهور با ابراز امیدواری نسبت به اینکه اروپا به عهد و تعهداتش عمل کند، گفت در این صورت ما هم به تعهدات خود پایبند هستیم. روحانی در نهایت تاکید کرد: «دولت به آنچه به ملت گفته که پای عهد و پیمان خود ایستاده است و باز هم به آن تاکید می‌کنیم اما اگر کسی بخواهد از تعهداتش خارج شود، تبعاتش نیز بر عهده کسی است که از این عهد خارج شده است.»

تروئیکای اروپایی روز سه‌شنبه ۲۴ دی ماه با انتشار بیانیه‌ای از آغاز روند اجرای مکانیزم حل اختلاف در برجام خبر دادند؛ مکانیزمی که در صورت اجرایی شدن منجر به ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و همچنین بازگشت قطعنامه‌های تحریمی این سازمان می‌شود. مقامات جمهوری اسلامی ایران از ابتدا این اقدام اروپا را به‌شدت محکوم کرده و وزیرخارجه ایران تاکید کرده بود که مکانیزم ماشه در برجام برای مواقعی است که خطای اولیه رخ بدهد؛ ایران خطای اولیه را انجام نداده است. اکنون نیز بار دیگر اغلب مقامات ایرانی به اروپا هشدار دادند که اگر پرونده ایران به شورای امنیت بازگردد تبعات آن برعهده این کشورها خواهد بود.

از سوی دیگر پس از آنکه چندی پیش بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا خواستار آن شده بود که توافق ترامپ جایگزین توافق برجام شود اکنون امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه خواستار گسترش توافق [هسته‌ای] و شامل شدن برنامه موشکی بالستیک ایران شده است.

تصمیمات سخت‌تر می‌گیریم

همزمان محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری طی سخنانی در حاشیه جلسه هیات‌دولت با استناد به نامه اردیبهشت ماه روحانی به سران کشورهای اروپایی و موارد مطرح شده در آن، تصریح کرد: «تصمیم‌گیری درباره واکنش به مساله ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل از اختیارات دولت است.» به گزارش «ایسنا» واعظی در پاسخ به پرسشی درباره مواضع ایران در شرایطی که پرونده کشورمان به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده شود، تاکید کرد: «در دولت راجع به این موضوع بحثی که منجر به مصوبه شود نداشتیم؛ چراکه این موضوع از اختیارات دولت است و قاعدتا جزو مباحثی است که باید جای دیگری درباره آن تصمیم‌گیری شود.» وی افزود: «در اردیبهشت ماه آقای رئیس‌جمهوری نامه‌ای به سران کشورهای ۱+۴ نوشتند و در آن اعلام کردند که ما علاقه‌مندیم در برجام بمانیم و به تعهدات خود عمل کنیم مشروط بر اینکه آنها هم در صورتی که می‌خواهند برجام را حفظ کنند به تعهدات خود پایبند باشند. مطرح شده بود که ممکن است برخی پرونده ایران را به شورای امنیت ببرند که در آن نامه آقای روحانی اعلام کردند اگر این اتفاق بیفتد تصمیمات سخت‌تری را اتخاذ خواهیم کرد از جمله اینکه از برجام خارج شویم.»

رئیس دفتر رئیس‌جمهوری گفت: «ما به آنچه آقای روحانی در نامه خود به روسای‌جمهور کشورهای دیگر اعلام کردند، متعهد هستیم. اما اگر آنها بخواهند از این مسیر خارج شوند، ما هم مسیرهای دیگری را دنبال خواهیم کرد.»

انتقاد ظریف از ناتوانی اروپا

همچنین محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران با اشاره به جدیدترین تهدید‌های ترامپ درخصوص احتمال افزایش تعرفه واردات کالاهای اروپایی به آمریکا تصریح کرد اروپا با فروش شرافت خود هم نتوانسته جلوی حرص و طمع ترامپ را بگیرد. به وزیر امور خارجه ایران بار دیگر در صفحه توییتر خود به اقدام اخیر کشورهای اروپایی در فعا‌ل‌سازی مکانیزم حل‌اختلاف برجام واکنش نشان داد. وی در صفحه توییتر خود در این خصوص نوشت: «برای گفتن آنچه که قبلا گفتم متاسفم: وقتی E۳ (آلمان، انگلیس و فرانسه) هفته گذشته باقیمانده‌های برجام را برای خودداری از (افزایش) تعرفه‌های (دولت) ترامپ (برای کالاهای وارداتی اروپایی) فروختند، هشدار دادم که این امر تنها او (ترامپ) را حریص‌تر خواهد کرد (اشتهای وی را بیشتر می‌کند). بعد از فروختن شرافت و از دست دادن هرگونه پایه و اساس اخلاقی و قانونی، یک تهدید دیگر در زمینه تعرفه مطرح شده است.»

ظریف سپس به اروپا توصیه کرد: «بهتر بود که اتحادیه اروپا عملکرد بهتری در زمینه اعمال و اجرای حاکمیت از خود نشان می‌داد.» وزیرخارجه ایران به تهدیدات جدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در «داووس» اشاره کرده که به کشورهای اروپایی هشدار داد اگر توافقی با اروپایی‌ها صورت نگیرد، تعرفه بر واردات خودرو از اروپا به آمریکا گزینه خوبی است. پیش از این نیز ۲۶ دی ماه، ظریف در پیامی توییتری به اقدام سه کشور اروپایی در فعال‌سازی مکانیزم حل اختلاف برجام واکنش نشان داده بود و گفت: «تسلیم تایید شد. تروئیکای اروپا بقایای برجام را فروخت تا از تعرفه‌های جدید ترامپ جلوگیری کند. دوستان من این بی‌فایده است. شما فقط اشتهای او را بیشتر می‌کنید. قلدر دبیرستان خود را به‌خاطر دارید؟» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران سپس با انتقاد از ناتوانی اروپا در گرفتن تصمیم‌های مستقل درخصوص برجام، تصریح کرد: «اگر می‌خواهید شرافت خود را بفروشید، بفرمائید. اما ظاهری اخلاقی/ قانونی به خود نگیرید. شما آن را ندارید.» ظریف در توییت جدید خود، تصویری از گزارش روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» را با این عنوان منتشر کرد: «ترامپ اروپا را با تعرفه‌هایی جدید در داووس تهدید کرد و شکاف با هم‌پیمانان قدیمی آمریکا را افزایش داد.» اخیرا روزنامه واشنگتن‌پست گزارشی منتشر کرده و در آن توضیح داده بود که ترامپ به‌طور محرمانه به آلمان، انگلیس و فرانسه پیام ارسال و آنها را تهدید کرده بود که در صورت خودداری از فعال‌کردن سازوکار حل اختلافات در برجام، تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروهای اروپایی وضع خواهد کرد.

توضیحات موسوی درباره خروج از NPT

همزمان سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امورخارجه درباره اظهارات وزیر امورخارجه در مجلس شورای اسلامی پیرامون احتمال خروج ایران از پیمان NPT توضیحاتی ارائه کرد. به گزارش اداره‌کل اطلاع‌رسانی و امور سخنگویی وزارت امورخارجه، موسوی گفت: «آنچه محمدجواد ظریف در مجلس بیان کرد بخشی از مفاد نامه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران خطاب به سران ۱+۴ در اردیبهشت امسال بوده است. رئیس‌جمهوری در نامه خود در آن خطاب به آنان تصریح کرد که در صورت ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای‌امنیت و بازگشت قطعنامه‌های تحریمی پیش از برجام، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک گزینه جبرانی از NPT خارج خواهد شد.»

وزیر امورخارجه ایران روز دوشنبه ۳۰ دی ماه گفت: «اگر اروپایی‌ها به رفتارهای بلاوجه خود ادامه دهند یا پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستند، خروج از NPT در دستور کار قرار می‌گیرد.» ظریف با بیان اینکه وزارت امورخارجه از مسیر حقوقی تصمیم اخیر کشورهای اروپایی درباره فعال کردن سازوکار حل‌وفصل اختلاف را دنبال می‌کند، ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران بحث روش حل اختلاف را به‌صورت رسمی اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بعد از خروج آمریکا از برجام آغاز کرد.»

اروپا در اردوگاه آمریکا قرار گرفته

از سوی دیگر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه، در دیدار روسای کارگروه‌های بزرگداشت ایام‌الله دهه فجر چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و روسای دفاتر استانی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه رفتار اروپایی‌ها در مواجهه با مساله هسته‌ای کشورمان برگرفته از رفتار آمریکایی‌ها است، گفت: «اینکه اروپایی‌ها صحبت از بهره‌گیری از ماده ۳۶ می‌کنند، نشان می‌دهد که چه غرضی دارند البته ایران پاسخ آنها را خواهد داد اما از چنین رفتاری که شبیه آمریکایی‌ها است معلوم می‌شود آنها در چنین اردوگاهی قرار گرفته‌اند و البته طبیعی است که زد و خورد سیاسی برای طرفین تبعاتی خواهد داشت.» به گزارش خبرگزاری تسنیم، نماینده قم در مجلس با اشاره به اینکه ما به دنیا اعلام کردیم ایران نیز مانند بقیه کشورها NPT را پذیرفته و بنابراین می‌خواهد دانش هسته‌ای داشته باشد، ادامه داد: «حتی رهبر انقلاب فتوا دادند سلاح هسته‌ای حرام است و ما آن را نمی‌سازیم اما آنها این موضوع را نمی‌پذیرند و فشارهای مختلفی را به کشور وارد می‌کنند.»

وی در این زمینه افزود: «اگر مساله هسته‌ای حل شود حتما ماجرای دیگری را مطرح می‌کنند، زیرا آنها می‌دانند ایرانیان باهوش و توانمند هستند و می‌خواهند جلوی جهش کشور را بگیرند.»

ناتوانی اروپا در برابر آمریکا

همچنین علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز بیانیه سه کشور اروپایی درباره سازوکار رفع اختلاف در برجام را نشان‌دهنده ناتوانی و بی‌حکمتی اروپایی‌ها در برابر خواسته‌های آمریکا عنوان کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، صالحی روز چهارشنبه گفت که بیانیه آلمان، فرانسه و انگلیس مبنی بر سازوکار رفع اختلاف در برجام حکایت از ناتوانی و بی‌حکمتی اروپایی‌ها در برابر خواسته‌های آمریکا دارد.

مکانیزم حل اختلاف

وزیران سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه روز ۲۴ دی ماه با صدور بیانیه‌ای از آنچه فعال کردن مکانیزم حل اختلاف در این توافق بین‌المللی خوانده‌اند، خبر دادند. این مکانیزم روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منتهی خواهد شد. با این حال دیپلمات‌های اروپایی مدعی هستند که هدف این تصمیم حفظ توافق هسته‌ای از طریق بحث و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام و نه بازاعمال تحریم‌های سازمان ملل است. این سه کشور در بیانیه خود مدعی شده بودند که این تصمیم به ناچار، پس از گام‌های ایران برای کاهش تعهداتش در برجام اتخاذ شده است. اما رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند این تصمیم اروپایی‌ها پس از تهدید ترامپ صورت گرفته است. براساس این گزارش‌ها که مقامات آلمانی نیز آن را تایید کردند، واشنگتن تهدید کرده بود تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروهای ساخت این سه کشور اعمال خواهد کرد.  مکانیزم حل اختلافات برجام (مکانیزم ماشه) یک روند مذاکره و گفت‌وگو میان اعضای برجام است که با ارجاع گزارش اختلافی از سوی یکی از طرف‌های برجام به کمیسیون مشترک آغاز می‌شود و برای چند مرحله با زمان‌های قابل تمدید در نظر گرفته شده است. در مرحله اول مسائل اختلافی به ترتیب در سطح مشاوران، معاونان وزرای خارجه و وزیران خارجه طرح می‌شود که در صورت عدم اجماع و حل اختلافات موجود، مسائل اختلافی به شورای امنیت ارجاع داده می‌شود و شورای امنیت هم درباره عدم بازگشت تحریم‌ها رای‌گیری می‌کند که این پروسه به شکل کلی یک روند زمانبر است و اعضای برجام می‌توانند همین روند را نیز ماه‌ها و حتی سال‌ها تمدید کنند.

درخواست‌های جدید کشورهای اروپایی

همزمان رئیس‌جمهور فرانسه با تکرار ادعای تلاش ایران برای دست یافتن به سلاح اتمی، خواستار گسترش توافق [هسته‌ای] و شامل شدن برنامه موشکی بالستیک ایران شد.

به گزارش پایگاه خبری- تحلیلی انتخاب، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روز چهارشنبه از تمایلات خود برای گنجاندن برنامه موشکی بالستیک ایران در توافق جدید با ایران خبر داد. مکرون که به فلسطین اشغالی سفر کرده، با بیان اینکه فرانسه درباره جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران انعطاف نشان نمی‌دهد، گفت: «مصمم هستیم که ایران هرگز به سلاح اتمی دست پیدا نکند.»

به نوشته وبگاه شبکه «الجزیره» وی همچنین افزود: «ما می‌خواهیم توافق [هسته‌ای] با ایران را به برنامه موشکی بالستیک آن گسترش دهیم... باید تنش‌زایی نظامی در منطقه را کاهش داد.»

چندی پیش نیز بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس با وجود این ادعا که بهتر است «توافق با ترامپ» جایگزین برجام شود، خروج آمریکا از این توافق را علت اصلی تنش‌های اخیر در خاورمیانه دانست و گفت که لندن به همراه متحدان اروپایی‌اش به واشنگتن فهماند که آنها خواهان تنش در منطقه نیستند. بوریس جانسون در گفت‌وگو با بخش صبحگاهی شبکه بی‌بی‌سی تکرار کرد که توافق برجام به دلیل آنچه طرف آمریکایی ناقص می‌داند باید با توافق ترامپ جایگزین شود. جانسون درخصوص برجام مدعی شد: «بهتر است با همکاری یکدیگر، «توافق با ترامپ» را جایگزین توافق برجام کنیم.» وی گفت که اگر توافق کنونی(برجام) از دست برود، نیاز به یک جایگزین خواهد بود. جانسون افزود: «نکته من به دوستان‌ آمریکایی‌مان این است باید از یک راهی مانع دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای بشویم و این همان کاری است که برجام انجام می‌دهد. اما اگر بخواهیم آن را کنار بگذاریم به یک جایگزین نیاز داریم.» نخست‌وزیر انگلیس عنوان کرد؛ از نگاه آمریکا مشکل برجام این است که یک توافق ناقص و دارای تاریخ انقضا است، ضمن آنکه توسط باراک اوباما رئیس‌جمهوری سابق آمریکا منعقد شده است.

جانسون با بیان اینکه اگر برجام را کنار بگذاریم باید آن را جایگزین کنیم، ادعای توافق جدید با ترامپ را مطرح کرد و گفت: «به نظر من این بهترین راه حل، برای حرکت به جلو است.» وی افزود: «رئیس‌جمهوری ترامپ در توافق کردن مهارت دارد. پس باید با همکاری یکدیگر برای جایگزین کردن برجام با توافق ترامپ کار کنیم.»

تفسیر روحانی از اقتصاد مقاومتی

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه امروز قدرت ملی باید بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار بگیرد، اظهار کرد: قدرت ملی ترکیبی از قدرت فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و سیاسی است و این چهار قدرت باید در تعامل با یکدیگر قرار بگیرند تا بتوانیم در مسیر درست حرکت کنیم. حسن روحانی تقویت قدرت اقتصادی را مورد تاکید قرار داد و گفت: «اینکه امروز در سایه صادرات غیرنفتی، درآمدهای کشورمان افزایش یافته و 20 میلیارد دلار صادرات به بانک مرکزی و سامانه نیما واریز شده، این نشان‌دهنده قدرت اقتصادی کشورمان در سایه صادرات غیرنفتی است.»

رئیس‌جمهور همچنین با تاکید بر لزوم توجه به تقویت حوزه توریسم و گردشگری گفت: «امروز کشورهایی در جهان هستند که به اندازه درآمد نفتی ما در یک سال معمولی، از بخش توریسم درآمد دارند و کشور ما می‌تواند با توجه به برخورداری از امنیت و آثار تاریخی، تنوع اقلیمی و زیبایی‌های طبیعی بالاترین درآمد را از لحاظ توریسم داشته باشد.» روحانی با اشاره به اینکه وقتی از قدرت صادراتی برخوردار باشیم به‌طور طبیعی تولید نیز افزایش پیدا می‌کند، اظهار کرد: «اگر صادرات داشته باشیم تولیدات کشورمان می‌تواند حتی جمعیتی یک میلیاردی را هم پوشش دهد و حتی تولیدات خود را به کشورهایی مانند هند، چین و کشورهای همسایه و اطراف نیز صادر کنیم؛ اما اگر قدرت صادراتی نداشته باشیم، در نهایت شاید بتوان صرفا نیازهای داخل کشور را تامین کرد.» رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه قدرت اقتصادی بدون قدرت سیاسی امکان‌پذیر نیست، گفت: «نمی‌توان با دنیا رابطه و تعامل نداشته باشیم؛ اما قدرت اقتصادی پیدا کنیم. بدون تردید اگر بخواهیم تولیداتمان افزایش پیدا کند باید بازارهای دیگر را در اختیار داشته باشیم و لذا در اقتصاد مقاومتی توجه به حوزه درون‌زا و برون‌زا مورد تاکید قرار گرفته است؛ اما ظاهرا عده ای برون‌گرا را درون‌زا می‌خوانند.»

روحانی اضافه کرد: «بخش بزرگی از مقوله اقتصاد مقاومتی درباره صادرات است بنابراین باید صادرات و ارز داشته باشیم تا حوزه تولید پیشرفت کند. همچنین باید بتوانیم کالاهای مورد نیاز خود را وارد کنیم و در مقابل کالاهای تولید شده را صادر کنیم. البته هر چقدر به سمت خودکفایی و خوداتکایی حرکت کنیم نشان‌دهنده توانمندی و هنرمان است؛ اما در عین حال باید به سمت صادرات هم حرکت کنیم.» رئیس‌جمهور افزود: «بدون صادرات نمی‌توانیم رقابت و پیشرفت علمی داشته باشیم و پیشرفت علمی و فناورانه در سایه رقابت و حضور در بازارهای جهانی است.» روحانی گفت: «اگر توان سیاسی نداشته باشیم، حتی اگر بتوان قدرت اقتصادی را در داخل ایجاد کرد و این ناممکن با عصای موسایی ممکن شود، این‌قدرت در منطقه و جهان تاثیرگذار نخواهد بود.» رئیس‌جمهور اضافه کرد: «اگر از گاز، نفت و توان خدمات فنی- مهندسی برخوردار باشیم، چنین توانمندی و ظرفیت‌هایی در حد خودکفایی داخلی است و زمانی تاثیرگذار است که بتوانیم آن را به سایر کشورها صادر کنیم.»

روحانی تاکید کرد: «قدرت اقتصادی در کنار قدرت سیاسی، فرهنگی و امنیتی ساخته می‌شود و قابل جدا کردن نیست و اگر کسی تصور می‌کند می‌توان اینها را از هم جدا کرد، بدون تردید مسائل استراتژیک دنیا را به خوبی درک نکرده است.» رئیس‌جمهور تصریح کرد: «باید دستورالعمل رهبری را مبنی بر افزایش قدرت به‌صورت حساب‌شده عملی کنیم.»