تهدید جدید بلوط‌های زاگرس

۵۵آنلاین :

تهدید بلوط‌های زاگرس با طرح ساخت مجتمع تفریحی

بررسی‌های«شهروند» نشان می‌دهد، قرار است یک سرمایه‌گذار در زمین‌های منابع طبیعی لرستان مجتمع‌های تفریحی بسازد

مهتاب جودکی| دیوارکشی دور بلوط‌های زاگرس از دو‌سال پیش شروع شده بود؛ تنگِ «یافته‌کوه»، چشم ‏در چشم منطقه حفاظت شده سفیدکوه. بیل‌های مکانیکی را کسی ندیده بود تا وقتی که لب جاده دوره ‏چگنی رسیدند و برای نصب آخرین دیوارهای بتنی چنگک‌ها را در خاک فرو کردند، در مساحتی بزرگ‌تر از ‏آنچه پیش از این به مجتمع کشت و صنعت لرستان تعلق داشت؛ هزاروسیزده هکتار. سرمایه‌گذار جدید با دست پر ‏آمده و قرار است در زمین دیوارکشی شده منابع طبیعی استان لرستان، وسط درختان بلوط و زیستگاه سنجاب‌ها، تله ‏کابین و پل معلق و ویلا بسازد و شهربازی، پارک آبی، باغ پرندگان و حتی دریاچه و آبشار مصنوعی. مدیرکل ‏منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان می‌گوید دیوارها را با مجوز دور این زمین کشیده‌اند تا «روستاییان ‏درختان را قطع نکنند.» اما بیرون دیوار هم پر از بلوط است و کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند ‏حصارکشی ارتباط اکولوژیکی مناطق را قطع می‌کند و معلوم نیست در این ١٥‌سال چه بلایی بر سر ‏جنگلِ پشت دیوار بیاید.‏ این کوه خواری است کشت و صنعت مجتمعی ورشکسته بود در ۱۵ کیلومتری جاده خرم‌آباد - اندیمشک که‌سال ١٣٥٤ ‏راه‌اندازی شد تا چرم، گوشت، فرآورده‌های گوشتی و نخ تولید کند. ۲۵۰سوله نگهداری دام و طیور، ۲۳سیلوی فلزی دو‌هزار تنی، چهار انبار فلزی و چهار کارخانه خوراک دام و ۶۶ استخر پرورش ماهی در خود ‏داشت و ٩٠٠ نفر در آن کار می‌کردند تا اواخر دهه ٨٠ که ورشکست و رها شد. احیای دوباره‌اش بعد از ‏دیوارکشی‌ها به گوش همه رسید و دوستداران محیط‌زیست نسبت به تعرض به کوه و جنگل و تپه‌های ‏اطراف و الحاق بخشی از منابع طبیعی به صنعت اعتراض کردند. محسن ارسلانی، دکترای دیرینه اقلیم‌‏شناسی و کنشگر محیط زیست، به «شهروند» می‌گوید این واقعه‌ای تلخ است که سکوت مسئولان ذی‌ربط تلخ‌ترش ‏کرده است: «اداره‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست لرستان که متولی منابع طبیعی و محیط زیست‌اند در برابر ‏این تغییر کاربری سکوت کرده‌اند. کوه خواری و تخریب درختان بلوط و زیستگاه جانداران وقتی باعث افسوس ‏است که پاسگاه محیط بانی یافته کوه در چند صد متری دیوار قرار گرفته است. به سمت خوزستان که می‌روی ‏دیوار سمت راست است، به سمت کوهدشت، دست چپ. زیستگاه پرندگان و جانداران مختلف به همین ‏راحتی به خطر افتاده است. زمین‌ها را به سرمایه‌گذاری داده‌اند. دور کوه‌های اطراف را که پر است از ‏بلوط و انجیر و زالزالک، دیوار کشیده‌اند؛ بدون اینکه جانوران دره‌های پشتی را در نظر بگیرند.»‏ او از یکی از کارکنان کشت و صنعت شنیده که قرار است مجموعه به‌عنوان مجتمع تفریحی-گردشگری ‏فعالیت کند: «کوه و جنگل را چرا در حصار کرده‌اند؟ چند تایی آهو هم رها کرده‌اند پشت حصار، نمی‌دانم ‏با چه هدفی. با بیل مکانیکی در این کوه افتاده‌اند. دارند شیب بسیار تند ٩٠درجه را برش می‌دهند تا دیوار ‏سیمانی در زمین بکارند. دیوار از انتهای باند فرودگاه خرم‌آباد شروع می‌شود، در ضلع جنوبی می‌رسد به ‏روستای شوراب، نزدیک پارک جنگلی شوراب و از ضلع شمالی هم می‌رسد به گردنه‌ها و روستای دیگر. ‏منطقه بسیار وسیعی است، چند برابر مساحت مجتمع کشت و صنعت. مساحتی که مجتمع الحاق شده ‏جنگل و کوه است. چطور می‌شود کوه را واگذار کرد؟» عملیات دیوارکشی همچنان ادامه دارد و در این مدت ‏روستانشینان اطراف هم معترض شده‌اند: «روستاییان هم به دیوارکشی اعتراض کردند. از آنها تعهد گرفتند که کسی دیگر حق اعتراض ندارد.» ‏ واگذار نه، اعاده مدیریت کرده‌ایم شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان می‌گوید هیچ زمینی واگذار نشده و ‏دیوارکشی هم قانونی بوده است و هیچ‌گونه جانوری در خطر نیست. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: «ما این ‏پارک جنگلی را طبق طرح بهره‌وری ماده ٣، به مجتمع کشت و صنعت اعاده مدیریت کرده‌ایم. کاملا قانونی ‏و با مجوز منابع طبیعی. طرح آن دو‌سال پیش در شورای‌عالی سازمان جنگل‌ها مصوب و دیوارکشی از همان ‏زمان ابلاغ آغاز شد. بعد از اینکه طرح پانزده‌ساله به بهره‌برداری برسد، سرمایه‌دار یک بهره مالکانه به دولت ‏پرداخت می‌کند. مالکیت زمین‌ها مال دولت است و هیچ‌گونه واگذاری صورت نگرفته است. اینجا هم هیچ ‏جانوری نیست که جانش به خطر بیفتد.» مخالفان می‌پرسند مگر خود سازمان نمی‌توانست این عرصه را ‏مدیریت کند. پاسخ نجفی این است: «ما دستورالعمل داریم. ماده٣ را برای همین در نظر گرفته‌اند و این ‏مجوز را به سازمان جنگل‌ها داده‌اند و می‌توانیم بخش‌هایی از جنگل‌ها و مراتع را به بخش خصوصی و ‏دولتی واگذار کنیم.» او روستاییان معترض را هم افراد متصرفی می‌داند که در سال‌های گذشته به‌طور ‏غیرقانونی زمین‌ها را زیر کشت می‌بردند: «ما تمام حق و حقوق آنان را پرداخت کرده‌ایم. مردم درختان را ‏قطع می‌کردند، اما حالا زمین‌ها را به شرکت داده‌ایم و آنها مراقب‌اند. اگر دیوار نباشد سرمایه‌گذار هم ‏نمی‌تواند کاری انجام دهد. مردم نمی‌گذارند. زمین‌های این بخش پیش از انقلاب اسلامی از مردم خریداری و به کشت و ‏صنعت واگذار و بعد از ٣٠-٢٠سال رها شده بود. مردم درختانش را قطع می‌کردند. ویرانه‌اش کرده ‏بودند. حق و حقوق‌شان داده شده بود اما این اواخر مدام اعتراض می‌کردند و باز هم درختان را قطع می‌‏کردند. چند ‌سال پیش مجتمع از بانک ملی وام گرفت و بانک مجموعه را به جای بدهی‌اش برداشت تا اینکه ‏دوباره این شرکت با بانک تسویه کرد و شد مالک آن اراضی کشاورزی. اما آنچه ما واگذار کرده‌ایم، در ‏چهارچوب ضوابط قانونی بوده است‎.‎‏» به گفته او مساحت این زمین‌ هزار و ١٣ هکتار است و قرار نیست هیچ ‏درختی آسیب ببیند: «درختی قطع نمی‌شود که هیچ، احیا هم می‌کنند. این جنگل طبیعی است و قرار است در کنار جنگل‌‏های تُنُک درختکاری ‌شود. ناظر مقیم هم آنجا داریم که ماهانه عملکرد آنها را به ما گزارش می‌دهد؛ ‏رهایش نمی‌کنیم.»‏ سرمایه‌گذار جدید کیست؟ ‏ ‏شانزدهم آذر ٩٢ این خبر در خروجی ایلنا قرار گرفت: «به همت استاندار لرستان، یک سرمایه‌گذار عربستانی ‏مشتری سرمایه‌گذاری در کشت‌وصعنت لرستان شد.» براساس این خبر این فعال اقتصادی خارجی سرمایه‌‏گذاری‌های اقتصادی ویژه‌ای در سوریه، عراق، عربستان و ایران داشته و در این سفر پس از بازدید از بام ‏لرستان، آبشار بیشه، آبشار نوژیان، دریاچه گهر، از مجتمع بزرگ کشت و صنعت خرم‌آباد دیدن کرد‎.‎‏ ‏هوشنگ بازوند، استاندار لرستان، همان زمان گفته بود: «احیا و راه‌اندازی این مجموعه عظیم صنعتی ‏نیازمند ۸۰‌میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است‎.‎‏ کلنگ‌زنی «مجتمع گردشگری کشت و صنعت لرستان» دوم ‏اسفند ٩٧ در مراسمی با حضور حجتی، وزیر جهاد کشاورزی، انجام شد. امین قاسمی، مدیرکل میراث ‏فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان هم حضور داشت و جزئیاتی از طرح تازه گفت: «این مجتمع در ‏زمینی به مساحت ١٢٨ هکتار احداث می‌‏شود و شامل دو بخش پارک جنگلی دهکده سبز و موسسه خیریه فجر است. درمجموع ٤٤٠‌میلیارد ریال برای ساخت این مجتمع گردشگری اعتبار در نظر گرفته شده و با بهره‌‏برداری از این مجتمع برای ١٧٥ نفر شغل ایجاد خواهد شد.» به گفته او شهربازی، پارک آبی، رستوران، ‏مجتمع‌های ویلایی، دریاچه و آبشار مصنوعی، نمایش زندگی عشایری و نمایشگاه صنایع دستی، باغ پرندگان، ‏بالون گردشگری، اورژانس بین راهی، خانه بهداشت و مرکز درمانی آموزشی ازجمله بخش‌های این ‏مجموعه است. یک ‌سال پیش از این تاریخ، هدی سرچشمه‌پور، مدیرعامل کشت و صنعت استان لرستان، ‏جزئیات دیگری از پروژه بزرگ گردشگری گفته بود: «هزار و ١٣ هکتار اراضی جنگلی در کشت و صنعت ‏لرستان است. در بخش گردشگری محور فعالیت‌ها کشاورزی، دامپروری، زنبورداری، تحقیق و پژوهش، ‏پشتیبانی، فرآوری و کارخانه است. محورهای گردشگری مجتمع کشت و صنعت در دو بخش طرح ١٤٠ ‏هکتاری (دهکده سبز خرم‌آباد) و طرح ‌هزار و ١٥٠ هکتاری (پارک جنگی خرم‌آباد) تعریف شده است. ‏پوشش جنگلی و فضای سبز، وجود چند دریاچه، استخر پرورش ماهی، چشمه دائمی، مجتمع گلخانه‌ای ‏شیشه‌ای و بخش بسیار متنوع دامپروری از ظرفیت‌های موجود در این کشت و صنعت است. برای این ‏مجتمع گردشگری امکاناتی مانند بازارچه محلی و اردوگاه عشایری، پارک آبی آکواریوم و مجموعه تفریحی ‏کودک، تله‌کابین، پل معلق، دهکده سلامت، پیست سوارکاری، باغ گردشگری، باغ وحش و باغ پرندگان در ‏نظر گرفته شده است.» صحبت این ساخت‌وساز در حالی است که راه‌اندازی چنین فضا و امکاناتی مستلزم ‏تهیه و تدوین طرح ارزیابی است و سازمان حفاظت محیط‌ زیست هم تا امروز اظهار نظری در این‌باره نداشته ‏است.‏ مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان دور از اینکه این حجم از ساخت‌وساز و ظرفیت حضور ‏گردشگر چه بر سر منابع طبیعی خواهد آورد، از روند کار راضی است: «آقای الحی خیلی خوب کار می‌کند. ‏‏٧٠٠-٨٠٠ نفر از اهالی روستاهای اطراف را به کار گرفته. نیروی واقعی که نیاز داشت شاید ٢٠٠-٣٠٠ نفر ‏بود اما این همه نیرو گرفته: نگهبان، کارگر، راننده. با این همه باز هم شبانه درختانش را قطع می‌کنند.»‏ پشت این دیوارها اتفاقات بدی می‌افتد با اینکه مدیرکل منابع طبیعی می‌گوید هیچ جانوری در این مناطق وجود ندارد، مجید دریکوند، دبیر شبکه ‏تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی استان لرستان، می‌گوید مجموعه کشت و صنعت و دیوارهایش رو‏به‌روی منطقه حفاظت‌شده سفیدکوه و در مجاورت یافته کوه قرار گرفته. او که دکترای حیات وحش دارد و ‏پیش از حصارکشی انواع گونه‌های جانوری و گیاهی منطقه را پایش کرده، از تنوع گونه‌ای این اراضی می‌‏گوید: «آنجا محل زندگی کبک و تیهو است. زیستگاه غنی سنجاب ایرانی است و انواع خزندگان و پرندگان در ‏آن زیست می‌کند. خدنگ، کفتار، گراز به وفور در آن یافت می‌شود و محل عبور و مرور و گُدار پلنگ است. ‏گونه‌های حفار، موش‌های کور، انواع جوندگان، گِکوها، مارمولکها، انواع مارها، زنبورها و پروانه‌ها و خیلی از ‏گونه‌های پرندگان؛ چرخ ریسک، چَک چَک، زاغی و فاخته. اینها ارزش ندارند؟ اگر کسی می‌‏گوید این منطقه گونه جانوری ندارد، اطلاعاتش خیلی ضعیف است.» از نگاه این کارشناس این مناطق به ‏لحاظ اکولوژیکی به هم ارتباط دارند و دیوارکشی این ارتباط را قطع می‌کند. ‏ دریکوند به نمایندگی از ٣٢ انجمن مردم‌نهاد لرستان می‌گوید حذف دیوارها مطالبه همه تشکل‌هاست: «ما ‏نامه نوشتیم، مطالبه کردیم و از شرکت کشت و صنعت خواستیم اما آنها پاسخی ندادند. بعد از اصرار بسیار ‏پاسخ‌شان این بوده که نمی‌توان جلوی توسعه ایستاد. در صورتی که کنشگران می‌گویند مخالف توسعه نیستند. ‏ما تنها با توسعه ناپایدار؛ اجرای برنامه بی‌نظم و بدون هماهنگی با سازمان‌های ناظر مخالفیم. توجیه اداره کل منابع طبیعی لرستان در مقابله با این حصارها این بوده که به ‏منظور حفاظت و بهره‌برداری به این بهره‌بردار واگذار شده است. دستگاهی که متولی حفاظت از جنگل‌ها و ‏عرصه‌های طبیعی است، چطور نتوانسته حفاظت کند و زمین‌ها را به یک شرکت صنعتی واگذار کرده؟ ‏می‌گویند ما به شرطی اجازه دیوارکشیدن داده‌ایم که حفاظت کنند.»‏ او مطمئن است که به زودی، در نزدیکی این حصار جاده‌سازی خواهد شد، عرصه جنگلی آسیب خواهد دید ‏و ویلاسازی انجام خواهد شد: «آنها دیوارسازی یک گستره هزاروسیزده هکتاری را پنهان کرده‌اند. بخش عمده‌ای ‏از دیوار در دید عموم نیست؛ یعنی در عرصه‌های طبیعی زیر نظر منابع طبیعی استان، بین شهرستان‌های ‏دوره چگنی و خرم‌آباد. از این گستره فقط بخش کوچکی در جاده خرم‌آباد به دوره چگنی از کنار ‏پتروشیمی معلوم است و باقی دیوار در دیدرس نیست. آنها بخشی از دیوار را که در دیدرس است، آخر از همه ساختند تا کسی متوجه نشود. بی‌شک این دیوارکشی آسیب‌های اساسی به عرصه‌های طبیعی، ‏محل گدار و زمستان‌گذرانی بعضی از حیوانات می‌زند و باعث کاهش جمعیت و به‌هم خوردن تعادل ‏اکولوژیک منطقه خواهد شد.»‏