بیماری MS نوعی بیماری خود ایمنی است. برای هر فردی در جهان 0.1% احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد. اما اگر یکی از بستگان نزدیک مانند مادر، پدر، برادر، خواهر و... به MS مبتلا باشد احتمال ابتلای فرد تا 2.5% بالا می‌رود. در افراد دوقلو هم با توجه به ژنتیک تقریباً یکسان آن‌ها، چنانچه یک قل مبتلا به بیماری MS شود احتمال ابتلای قل دیگر 25% است. تشخیص به موقع این بیماری می‌تواند از آسیب‌های جدی به سیستم عصبی جلوگیری کند.
بیماری MS یا مالتیپل اسکلروزیس
مالتیپل اسکلروزیس نوعی بیماری پیش‌رونده است که در آن سیستم ایمنی و سلامت بدن دچار اشتباه شده و به قسمت‌های حیاتی بدن حمله می‌کند. در صورت ابتلا به MS فرد از عملکرد روزانه خود باز می‌ماند.
در این بیماری لایه‌ای که روی سلول‌های عصبی(میلین) قرار دارد و از آن‌ها محافظت می‌کند آسیب می‌بیند. در پی این آسیب‌دیدگی، عملکرد مغز و نخاع فرد کاهش پیدا می‌کند. محققان مالتیپل اسکلروزیس را نوعی بیماری چالش‌برانگیز خوانده‌اند چرا که روش‌های بسیاری را برای درمان و کندکردن روند این بیماری امتحان کرده‌اند.
عوامل و علت نشانه های بیماری MS
با وجود این که ما در دنیای بسیار پیشرفته از لحاظ پزشکی، زندگی می‌کنیم اما هنوز علت پیدایش و ابتلای بیماری MS ناشناخته مانده است. ترکیبی از عوامل ارثی و اکتسابی(محیطی) در به وجود آمدن این نوع بیماری دخیل هستند. ژنتیک به تنهایی روی پیدایش این بیماری تأثیر ندارد.
کمبود ویتامین D، سیگارکشیدن، چاقی، عفونت ویروسی و همچنین جنسیت می‌توانند از عواملی باشند که موجب پیدایش بیماری MS است. کمبود ویتامین D که نور خورشید آن را تأمین می‌کند با مصرف مکمل‌های ویتامین D قابل جبران خواهد بود.
ابتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس در افراد سیگاری دو برابر بیشتر از افراد عادی بوده و می‌توان آن را از عوامل بسیار تأثیرگذار دانست. افراد نوجوانی که اضافه وزن دارند همواره در معرض گرفتار شدن به بیماری MS هستند. سیستم عصبی در روند درمان برخی عفونت‌های ویروسی دخالت دارد. این نوع عفونت‌ها احتمال ابتلا به بیماری MS را افزایش می‌دهند. زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان دچار این بیماری می‌شوند که علت این مورد مشخص نیست.
نشانه های بیماری MS در افراد مبتلا
پزشکان و محققان علائم و نشانه‌های این بیماری عصبی را به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرده‌اند. علائمی مانند ضعف در عضلات و بی‌حسی در آن‌ها، مربوط به نشانه‌های اولیه بیماری MS است. نشانه‌های اولیه در پی آسیب ایجاد شده بافت میلین در مغز و نخاع پیش می‌آیند. علائم ثانویه این بیماری در فرد، باعث ضعف مفصل‌ها و سستی حین حرکت شده است. به‌طور کلی محققان علائم اولیه را به 5 دسته تقسیم کرده‌اند:
- راه رفتن و حرکت
- نوع گفتار و بلعیدن
- مثانه و روده فرد
- اختلال در حس
- قدرت شناخت و حافظه
انواع MS و بهبود آن ها
اولین نوع بیماری MS، عود و بهبود نام دارد. این نوع از بیماری MS شایع‌ترین نوع بوده که به طور ناگهانی در فرد بروز می‌کند. حملاتی که در عود و بهبود در فرد صورت می‌گیرد ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد. در پی این حملات، فرد به بهبودی کامل یا نسبی رسیده که عدم پیشروی بیماری در آن دیده خواهد شد. نوع دیگر بیماری MS، عودکننده و پیش‌رونده نام دارد که شامل 5% از بیماران مبتلا به MS است. در این نوع بیماری، فرد مبتلا ابتدا پسرفت کرده و سپس به طور حاد(بدون بهبودی) پیشرفت می‌کند.
نوع سوم بیماری، مالتیپل اسکلروزیس پیش‌رونده اولیه یا PPMS است که در آن وضعیت بیمار به صورت ممتد عود خواهد کرد. بیمار مبتلا به این نوع MS، مدت زمان خاصی وضعیت ثابت خواهد داشت و یا مدتی به نظر می‌آید فرد به بهبودی نزدیک شده است.
بیماری نوع پیش‌رونده اولیه، در اکثر مواقع از 40 سالگی در افراد بیمار بروز می‌کند. پیش‌رونده ثانویه یا SPMS نوع آخر این بیماری عصبی است. در این نوع 65% از افرادی که مرحله عود و بهبود را پشت سر گذاشته‌اند، مدتی بعد دچار پیشروی دوباره بیماری خواهند شد.
نحوه تشخیص بیماری MS چگونه است؟
پزشک متخصص در این زمینه باید فرد را معاینه کند و آزمایش‌های مخصوصی را انجام دهد. همچنین در فرایند تشخیص بیماری، پزشک یک تاریخچه بالینی از افراد مراجعه‌کننده خواهد گرفت. آزمایش‌هایی که در زمینه تشخیص بیماری MS از فرد مشکوک می‌گیرند شامل:
- آزمایش مایع مغزی نخاعی از سوراخ کمری
- آزمایش خون
- آزمون تحریک‌کننده مسیرهای عصبی
- اسکن MRI ضایعات فعال و غیرفعال مغز
بیماران MS می توانند بچه‌دار شوند؟
بیماری MS نمی‌تواند باعث جلوگیری از بچه‌دار شدن افراد شود. فرایند بارداری و حمل جنین می‌تواند یک چالش بزرگ در حین بیماری باشد. در صورتی که فرد بیمار، تمایل به بارداری داشته باشد باید قبل از آن برنامه‌ریزی کند و به خانواده و دوستان خود اطلاع دهد.
تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد بارداری در هنگام عود بیماری باعث اثر محافظتی مثبت در فرد خواهد شد. افراد بیماری که قصد بارداری دارند نگران مشکلاتی همچون تولد زودرس جنین، حاملگی خارج از رحم و... هستند که در هیچ تولدی دیده نشده است.
سیستم عصبی انسان‌ها شامل مغز، نخاع و اعصاب محیطی است که وظیفه انتقال پیام عصبی به بخش‌های مختلف بدن را دارند. میلین لایه‌ای روی نورون‌های سیستم عصبی بوده که با وجود آن، سرعت هدایت و انتقال پیام عصبی بسیار افزایش پیدا می‌کند.
بیماری MS باعث شده این لایه‌های میلین از بین بروند و سرعت انتقال پیام کاهش پیدا کند. در حرکات بدن افراد مبتلا به این بیماری، اختلال ایجاد شده و دچار لرزش دست و پا هستند. از عوارض بیماری مالتیپل اسکلروزیس می‌توان به خستگی مفرط، اضطراب و اختلالات شناختی اشاره کرد.
دیدگاه تان را بنویسید