نانوداروهایی که روند جهش کووید-۱۹ را متوقف می‌کنند

با ادامه یافتن جهش‌های گوناگون کووید-۱۹، بسیاری از شرکت‌های دارویی سعی دارند داروهایی را ارائه دهند که مبتنی بر فناوری نانو هستند و می‌توانند از جهش‌های بیشتر جلوگیری کنند.

از آنجا که جهان با ظهور یک نوع دیگر از کووید-۱۹ موسوم به اُمیکرون در حال متحول شدن است، توجه دوباره بر محافظت به واسطه واکسن متمرکز می‌شود.

پرسش بزرگی که دائما مطرح می‌شود، این است که آیا این پایان بیماری همه‌گیر است یا قرار است که همیشه با نوع جدید بعدی روبه‌رو شویم.

شرکت "فایزر"(Pfizer) این هفته اعلام کرد که می‌توان انواع کووید-۱۹ را تا سال ۲۰۲۴ مدیریت کرد زیرا این امید وجود دارد که کروناویروس از حالت همه‌گیر به حالت پایانی حرکت کند.

این نشان می‌دهد که جهان به شدت به داروهای ضد ویروسی جدید و قوی نیاز دارد که با استفاده از جدیدترین نوع فناوری نانو و برنامه‌های کاربردی کشف دارو مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند همه انواع کروناویروس را در منبع متوقف کنند.

کارشناسان حوزه صنعت معتقدند که واکسن‌های کنونی مبتنی بر آران‌ای پیام‌رسان، نشان‌دهنده یک پیشرفت بزرگ هستند. این واکسن‌ها که طی زمان بی سابقه‌ای توسعه یافته‌اند، در پیشگیری از نشانه‌های بیماری، کاهش بار ویروسی و مقابله با گسترش انواع پیشین کووید-۱۹ بسیار موثر بوده‌اند.

در هر حال، جهش‌های ویروسی همچنان به کاهش دادن اثربخشی واکسن، به ‌ویژه واکسن ویروس‌های تنفسی مانند آنفلوانزا و کووید-۱۹ ادامه می‌دهند. همچنین، بخش قابل توجهی از جامعه جهانی نمی‌توانند به واکسن دسترسی داشته باشند یا این که از واکسیناسیون خودداری می‌کنند. این عوامل، ویروس‌ها را قادر می‌سازد تا در بدن میزبان‌های محافظت‌نشده جهش پیدا کنند.

داروهای ضد ویروسی باید آسان‌تر توزیع شوند و راحت‌تر به مصرف برسند. در این صورت، اگر افراد خاصی تصمیم بگیرند که داروها را مصرف نکنند، حفاظت از اکثریت کمتر به خطر می‌افتد.

داروهای ضد ویروسی، متفاوت عمل می‌کنند. آنها به جای این که توانایی جهش را برای ویروس فراهم کنند، روند جهش را مختل می‌سازند یا مسدود می‌کنند. "استفان گریفین"(Stephen Griffin)، استادیار دانشکده پزشکی "دانشگاه لیدز"(University of Leeds)، یکی از روش‌ها را مانند قرار دادن گازوئیل در موتور بنزینی توصیف کرد.

شرکت‌های بزرگ دارویی "مرک"(Merck) و فایزر، اخیرا ضد ویروس‌های کووید-۱۹ را معرفی کردند؛ اگرچه پرسش‌هایی در مورد مدت زمان ماندگاری این داروها در بدن و دفعات دوز آنها مطرح شده است.

داروی آزمایشی شرکت مرک موسوم به "مولنوپیراویر"(Molnupiravir) که برای مقابله با آنفلوانزا ارائه شده است، روزانه به هشت دوز نیاز دارد؛ این در حالی که است که داروی موسوم به "پکسلووید"(Paxlovid) شرکت فایزر فقط به چهار دوز نیاز دارد. این دارو باید با یک داروی HIV همراه شود تا کبد نتواند آن را پیش از آغاز عملکرد، از بین ببرد.

اگرچه اثربخشی تخمین‌زده شده پکسلووید در پیشگیری از پیامدهای نامطلوب مانند بیماری شدید یا مرگ و میر، در حال حاضر بالا است اما اثربخشی مولنوپیراویر به طور بالقوه به ۳۰ درصد کاهش یافته است.

همچنین این فرضیه وجود دارد که با ادامه جهش ویروس، تأثیر داروها کاهش یابد. این فرضیات، سه پرسش را ایجاد می‌کنند.

۱. آیا این داروها می‌توانند بهتر از واکسن‌ها عمل کنند؟

۲. چرا به جای این که همیشه به مبارزه با چنین ویروس‌هایی بپردازیم، در وهله اول از طریق اکتشافات دارویی جدید، آنها را کاملا متوقف نکنیم؟

۳. چه کسی چنین راهکارهایی را ارائه خواهد کرد؟

شرکت‌های گوناگونی از جمله "بنوولنت ای‌آی"(BenevolentAI) به یک انجمن ملحق شده‌اند که هدف آن یافتن درمان‌هایی برای کووید-۱۹ است. بنوولنت ای‌آی، داروی "باریسیتینیب"(Baricitinib) را به عنوان دارویی شناسایی کرده است که می‌تواند به درمان کووید-۱۹ کمک کند اما گزارشی که در مجله "The Lancet" به چاپ رسیده است، نشان می‌دهد که این دارو در یک آزمایش بالینی، از هر ۲۰ بیمار تحت درمان، تنها از یک مورد مرگ و میر جلوگیری کرد.

شرکت "Verseon" نیز یکی از امیدوارکننده‌ترین شرکت‌ها در زمینه کشف دارو است. "انیربان داتا"(Anirban Datta)، مدیر بخش بیولوژی اکتشافی این شرکت گفت: واکسن‌ها و داروهای ضد ویروسی کنونی، راه‌حل‌های گذشته‌نگری هستند که سویه‌های جدید را درمان نمی‌کنند. ما به یک راهبرد متفاوت نیاز داریم تا هیچ گاه از جهش‌های ویروسی عقب نمانیم.

داتا ادامه داد: ایده Verseon این است که بر مسدود کردن مکانیسم میزبان تمرکز کند که "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲"(SARS-CoV-2) از طریق آن به سلول‌ها وارد می‌شود. برخلاف ویروس‌ها، سلول‌های میزبان جهش نمی‌یابند؛ بنابراین بررسی پروتئین‌های روی سلول‌های میزبان که امکان ورود ویروس را فراهم می‌کنند، یک راه‌حل بلندمدت است.

وی افزود: با توجه به ظهور سویه بسیار عفونی اُمیکرون، ما به تازگی پروژه‌ای را در Verseon آغاز کرده‌ایم که دقیقا این کار را انجام می‌دهد. سایر انواع کروناویروس‌ و سویه‌های آنفلوانزا، از مکانیسم مشابه کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ برای آلوده کردن سلول‌ها استفاده می‌کنند. این یک نکته کلیدی به شمار می‌رود زیرا این آخرین بیماری همه‌گیری نخواهد بود که بر بشریت تأثیر می‌گذارد.

"پل استنارد"(Paul Stannard)، مدیر سازمان موسوم به "بنیاد جهانی نانو"(World Nano Foundation) گفت: دقیقا به همین دلیل است که سازمان غیرانتفاعی ما، یک انجمن بین‌المللی از شرکای سرمایه‌گذار را برای محافظت و آمادگی در برابر همه‌گیری آینده گرد هم آورده است.

وی افزود: از آنجا که نهایتا تعرض به زیستگاه‌های طبیعی، شیوه‌های برخورد با حیوانات زنده یا سایر موارد، انواع دیگری از عوامل بیماری‌زا را معرفی می‌کند که انسان در برابر آنها دفاع طبیعی ندارد، می‌توان گفت که ما در رقابت با زمان هستیم تا طیف وسیعی از داروهای ضد ویروسی را تولید کنیم که مانع ورود ویروس به سلول‌های بدن ما می‌شوند.

یکی دیگر از داروهای ضد ویروسی که توسط "سرویس سلامت همگانی انگلستان"(NHS) معرفی شد، "سوتروویماب"(Sotrovinab) است که برای بیماران آسیب‌پذیر مانند بیماران سرطانی، دریافت‌کنندگان پیوند اعضا و سایر افراد دارای شرایط پرخطر به کار خواهد رفت.

دکتر "مارک رایان"(Mike Ryan)، مدیر اجرایی "برنامه فوریت‌های بهداشتی"(Health Emergencies Programme) در "سازمان جهانی بهداشت"(WHO) گفت: این همه‌گیری، بسیار شدید بوده و هر گوشه از این سیاره را تحت تاثیر قرار داده است اما این لزوما نوعی بزرگی از همه‌گیری نیست.