بورس کی از چاه در می آید؟ | رفتارهای سلیقه ای بورس را نابود کرد

زمان بازگشایی نمادها با توجه به جو بازار بعضا اتخاذ تصمیمات سلیقه‌ای در مورد شرکت‌های شاخص ساز ملاحظه می‌شود.

در چند روز اخیر، نمادهای کوچک که نفوذ پذیری کمتری دارند با ٤٠- درصد باز می شوند اما نمادهای بزرگ با دامنه محدود بازگشایی می شوند، در همین راستا  به بررسی این موضوع با مدیر عامل بورس تهران و کارشناسان در بازار سرمایه پرداختیم.

نظارت در سهام بزرگ بیشتر است!

علی صحرایی مدیر عامل بورس تهران، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا نمادهای کوچک موقع بازگشایی با ۴۰- و یا ۵۰- بازگشایی می‌شوند؟ ناظر بازار سرمایه با چه قانونی اقدام به این کار می‌کند؟ گفت: ناظر بازار سرمایه در کشف قیمت دخالت ندارد بلکه سهامدار عمده شرکت‌های بزرگ، نظارت بیشتری در سهام بزرگ دارند، ولی در شرکت‌های کوچک کمتر به بازگشایی نمادها توجه می‌کنند.

وی بیان کرد: ناظر بازار سرمایه بخواهد قیمتی تعیین کند، موضوعیت ندارد بلکه به میزان حساسیت هیئت مدیره ناشر و سهامداران عمده نماد بستگی دارد.

وی افزود: در حال حاضر یک فرهنگی میان مدیران وجود دارد، به این صورت که، مدیران خود را مسئول قیمت سهام نمی‌دانند، این رفتار باید اصلاح شود. سهامداران عمده و مدیران شرکت همچنان که در قبال سودآوری شرکت‌ها مسئول هستند در تداوم فعالیت و برنامه ریزی باید در قبال سرمایه گذاری سهامداران خود مسئول باشند. زیرا، وظیفه آنان حداکثر سازی ثروت سهامداران است.

وی گفت: با الزام بازارگردانی در بازار سرمایه از شهریور ۹۹ و ابزارهای حمایتی از جمله، اختیار فروش تبعی، که به تدریج به بازار سرمایه اضافه می‌شود. این بزرگواران که در نقش هیئت مدیره شرکت‌ها نقش دارند این وظیفه ذاتی آنان به مرور پررنگ خواهد شد.

اعمال حجم مبنا در کنار دامنه نوسان مکانیزم کشف قیمت منصفانه را زیر سوال برد!

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص مکانیزم بازگشایی نمادها گفت: بازگشایی در یک ساعت پایانی بازار سرمایه، خود باعث ایجاد دلهره و آشوب و رفتار گله‌ای بین سرمایه گذاران می‌شود و خود بعضا فشار فروش ایجاد می‌کند و بهتر است دوره بازگشایی یک روزه شود و از قیمت زدن‌های تصنعی جلوگیری می‌شود و شاهد تشکیل صف خرید و فروش بعد بازگشایی نباشیم.

وی بیان کرد: نکته دوم اعمال سلیقه یا غیرشفاف بودن مکانیزم ابطال معاملات در زمان بازگشایی است که باز هم احتمال ابطال معاملات خود فشار فروش برای خروج سریعتر را به همراه می‌آورد. همچنین رقابت در مچینگ به علت فرصت زمانی کم خود استرس زاست.

قلی پور افزود: اگر قرار بر اعمال حجم مبنا هست باید دامنه نوسان در بازگشایی برداشته شود، این دو در کنار هم فلسفه بازگشایی برای تعدیل قیمت با اطلاعات جدید را زیر سوال می‌برد و بارها شاهد تشکیل صف بعد از بازگشایی هستیم که ناکارمدی آن را نشان می‌دهد. تعدیل نرخ‌ها بعد بازگشایی با دامنه نوسان باز اتفاق خوبی است، ولی حجم مبنای غیرواقعی بدون لحاظ شناوری سهام می‌تواند زیان‌های غیرمنطقی را در سی دقیقه یا یک ساعت کشف قیمت به سرمایه گذار تحمیل کند

وی بیان کرد: البته نقش بازارسازها و بازارگردان‌ها در بازگشایی منفی نمادها را نمی‌توان در نظر نگرفت، که به نظر می‌رسد روند فرسایشی بازار سرمایه، که خود معلول وجود دامنه نوسان است، ایشان را از حیض انتفاع ساقط کرده است.

سهامی که در چند روز اخیر نقره داغ شدند!

قلی پور در پاسخ به این پرسش که، در چند روز اخیر کدام نمادها با زیان بالا بازگشایی شدند؟، اظهار کرد: شش نماد با زیان بالا در دوهفته اخیر بازگشایی شدند، از جمله، بانک ملت از سهام بزرگ بازار سرمایه با ۲۰ درصد منفی بازگشایی شد، یا شاهد بازگشایی غیرمنطقی شستا در مثبت ۷ درصد در ماه گذشته بودیم.

وی بیان کرد: هفته گذشته سهامداران شرکت‌های کوچک کفرا، کاذر، وبرق، سدور و شعلاب با بازگشایی در منفی و منفی /مثبت‌های بعد از بازگشایی با زیان ۴۰ تا ۵۰ درصدی نقره داغ شدند. یا در همین هفته، شتوکا ۴۹ درصد منفی باز شد، ولملت با ۳۵ درصد و ثعمتا نیز ۲۶با درصد منفی بازگشایی شدند. سیمان ساوه هم منفی ۲۵ درصد باز شد یا دوشنبه خفنر ۵۴ درصد، وایران ۵۰ درصد، دکوثر ۴۰ درصد و سبهان ۳۸ درصد منفی را هنگام بازگشایی دیدند. از سهام بزرگ نیز فولاد بازگشایی متعادلی داشت و اپال مثبت باز شد.

این فعال بازار سرمایه افزود: فرمایش مدیر عامل بورس تا حدودی درست است، زیرا، زمان بازگشایی‌ها با توجه به جو بازار بعضا سلیقه‌ای است و در مورد شرکت‌های شاخص ساز بیشتر ملاحظه می‌شود.

ایجاد هیجان منفی در بازار سرمایه توسط حقوقی‌ها

اکبر ادهم کارشناس بازار سرمایه در رابطه با علت بازگشایی برخی نماد با زیان بالا در چند روز اخیر اظهار کرد: یکی از علت‌های بازگشایی سهام کوچک با زیان بالا در روزهای اخیر، عدم ارزیابی و عواقب ناشی از تصمیمات دامنه نامتقارن توسط برخی از کارشناسان سازمان بورس و اوراق بهادار و متقابلا تصویب در شورای عالی بورس بوده است که سهم‌های شاخص ساز شتاب منفی زیادی نسبت به شاخص هم وزن داشته است.

وی بیان کرد: در بازگشایی سهام کوچک حقیقی‌ها فروشنده نبودند به طوری که مچینگ حجم مبنا پر نمی‌شود در کمال تعجب شاهد بودیم حقوقی برای پرکردن حجم مبنا اقدام می‌کرند حتی در برخی از سهام هیئت مدیره عنوان کرده است که از طرف سازمان مبنی بر حمایت اجباری در بازگشایی منفی سنگین هماهنگی‌هایی اعمال شده است.

وی گفت: علی رغم صحبت‌ها مدیر عامل بورس تهران، در بازگشایی نمادهای کوچک شاهد این بودیم که، حقوقی‌هایی که در قیمت‌های بالاتر اقدام به فروش سهام و متقابلا شناسایی سود قیمتی سهام داشتند و با ایجاد هیجان منفی سعی در بازگشایی منفی سنگین نماد داشتند که حتی برخی از سهامداران معترض به این بودند که سهام کاملا هماهنگ بازگشایی شده است.

کارشناس بازار سرمایه در رابطه با عملکرد بازارگردان‌ها بیان کرد: متاسفانه بازارگردان‌ها نقش اصلی خود را، که سعی در ایجاد تعادل در سمت عرضه و تقاضاست به نحو احسن عمل نکردند و حتی تعهدات خود مبنی بر خرید و فروش‌های روزانه را نیز انجام ندادند.

رفتار سلیقه‌ای ناظر بازار سرمایه، برخی از سهام را به قهقرا برد!

مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در رابطه با مشکلات وجود دامنه نوسان در بازار سرمایه اظهار کرد: در معاملات عادی و یا در زمان بازگشایی، دامنه نوسان ام فساد در بازارهای مالی است و نه تنها نقدشوندگی بازار سرمایه را از بین برده، بلکه توسعه ابزارها و کسب و کارهای جدید در بازارها را بسیار محدود نموده و سواستفاده‌ها را از محدودیت‌های معاملاتی تشویق کرده است.

وی بیان کرد: چیزی که فعالین بازار سرمایه متوجه می‌شوند، این است که، بازار سرمایه بالاخره مسیر خود را پیدا می‌کند و قیمت‌ها به نقطه منطقی می‌رسند و دامنه نوسان صرفا عاملی برای کاهش عمق بازار سرمایه و فرساینده روح و روان فعالین است.

او  افزود: دامنه نوسان زمانی خوب بود که، جمع حرفه ای‌های بازار سرمایه به ۱۰۰ نفر نمی‌رسید، ولی در حال حاضر با صدها هزار فارغ التحصیل مالی با دوره‌های آموزشی و توسعه تکنولوژی‌های اطلاعاتی و محاسباتی و جریان سیال اطلاعات مواجه هستیم که به نظرم کاری عبث هست.

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص علت بازگشایی منفی نمادهای کوچک اظهار کرد: موضوع بازگشایی‌ها را از چهار بعد می‌توان بررسی نمود، یکی زمان بسته بودن یک نماد در بازار سرمایه و بازگشایی منفی نماد بعد از چند ماه، بازاری که در آن حتی شرکت‌های بزرگ با سود مناسب هم بعضا افت پنجاه درصدی داشتند و شرکت‌های کوچک حتی افت‌های بیشتری داشتند، سهامی که در این دوره افت بسته بودند، افتی طبیعی را در هنگام بازگشایی مجدد تجربه می‌کنند.

قلی پور در رابطه با رفتار سلیقه‌ای ناظر بازار سرمایه در هنگام بازگشایی نماد کوچک بیان کرد: بعد دوم بررسی، اعمال سلیقه ناظر بازار سرمایه است که نمی‌توان شرایط بازار سرمایه را در این اعمال سلیقه نادیده گرفت. سیاست حفظ شاخص که ویترین بازار سرمایه است همیشه برای سازمان و بورس‌ها مهم بوده و اخیرا با زیان‌های شدید مردم، فشارهای سیاسی و اعتراضات مردمی این ویترین آرایی تشدید شده است.

وی گفت: البته به شخصه با افزایش دامنه نوسان زمان بازگشایی‌ها با شرط متناسب کردن آن با اندازه شرکت‌ها یعنی مارکت کپ موافق هستم، ولی بهتر است، دستورالعمل مشخصی برای آن وجود داشته باشد و برای به تعادل رسیدن سریعتر بازار سرمایه بهتر است یکبار برای یک یا چند روز کل بازار سرمایه شاهد باز شدن دامنه نوسان باشد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: برخی معاملات به خاطر نرخ‌های خیلی بالا یا پایین در بازگشایی توسط ناظر ابطال شده و نهایتا در نرخ غیرمنطقی با صف‌های بعدی بازگشایی، اعمال سلیقه صورت گرفته است، ولی نهایتا بعد از مدتی قیمت‌ها به همان نرخی که معاملاتش ابطال شده رسیده است و دخالت ناظر صرفا تعدیلات را با کاهش شدید نقدشوندگی بازار سرمایه به تاخیر انداخته است. اگر سازمان دخالتی نکند و خود ناشر یا بازارگردان یا سهامدار عمده اش در این فرایند دخیل شوند آسیب‌ها کمتر می‌شود.