مذاکرات وین به کجا رسید؛ آیا واقعا توافقی صورت گرفته؟

مهسا مژدهی: سومین دور از گفتگوهای وین در حالی به پایان رسید که هر یک از طرفین اعتراف کردند که هر چند اوضاع در حال پیش روی است اما مسیر هنوز پر تلاطم به نظر می رسد. هر چند که در این دور از گفتگوها شایعات زیادی از گراند هتل وین به بیرون درز کرد و برخی از رسانه ها ادعاهای زیادی را مطرح کردند، اما در کلام دیپلمات ها، اوضاع آنقدرها هم تکان نخورده و نیازمند گفتگوهای بیشتر و عمیق تر در هفته پیش روست. با این حال به نظر می رسد که اتفاقات اخیر وین به اندازه ای جلو رفته که مقامات رژیم صهیونیستی همه توان خود را برای جلوگیری از بازگشت بایدن به برجام به کار گرفته اند. یوسی کوهن رئیس سازمان جاسوسی موساد در ادامه کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی در دیدار با جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا بازگشت به برجام را یک اشتباه خواند و از بایدن خواست تا به این توافق بازنگردد. پیش از این اعلام شده بود که رئیس جمهور آمریکا وعده هایی به اسرائیل داده تا این رژیم ناچار به پیروی از تصمیمات واشنگتن در مورد برجام و تحریم های ایران باشد.

روایت های گوناگون از دور سوم مذاکرات

هر یک از طرفین روایتی از گفتگوهای اخیر را با رسانه ها در میان گذاشته اند. از سوی یک منبع اروپایی که نامش ذکر نشده، گفته می شود که امیدوار بود این هفته در گفت‌وگوهای وین پیشرفت‌هایی بیشتر از آنچه که حاصل شده، به دست بیاید. ما هنوز درخصوص مهم‌ترین مسائل به تفاهم نرسیده‌ایم.

مشاور امنیت ملی آمریکا هم در گفت و گویی گفت: ما هنوز در وین که در حال حاضر مذاکرات میان قدرت‌های جهانی و ایران در آن جا انجام می شود، به توافقی نرسیده‌ایم. هنوز فاصله قابل توجهی برای پیمودن و بستن شکاف های موجود باقی مانده است و این شکاف ها در زمینه تحریم هایی هستند که آمریکا و دیگر کشورها لغو خواهند کرد. همچنین در زمینه محدودیت هایی هسته ای می باشند که ایران قبول خواهد کرد برای اطمینان یافتن از این که هیچ گاه به یک سلاح اتمی دست پیدا نکند، آن ها را اعمال کند. 

سالیوان ادامه داد: دیپلمات های ما در هفته های آتی روی این مسئله کار خواهند کرد تا تلاش کنند بر اساس پایبندی در ازای پایبندی به بازگشتی دوجانبه به برجام، توافق هسته ای ایران برسند. فعلا هیچ توافقی وجود ندارد. امیدواریم بتوانیم پیشرفتی حاصل کنیم و امیدواریم در نهایت به اهدافی که رئیس جمهور بایدن ترسیم کرده است، دست بیابیم. 

از سوی دیگر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا خبرتوافق بر سر تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا را رد کرد. وزیر امور خارجه انگلیس اما تاکید کرده که لندن به دنبال پرداخت بدهی خود به ایران است.ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا درباره گزارش برخی رسانه ها مبنی بر توافق ایران و آمریکا در زمینه تبادل برخی زندانیان میان کشور نوشت: اخبار تبادل زندانیان با ایران صحت ندارند. 

همچنین سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه در نشست خبری خود گفت که اخبار تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا قابل تائید نیست.

المیادین مدعی شده بود که ایران و آمریکا توافق کرده‌اند که برخی زندانیان خود را مبادله کنند و بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران هم آزاد شود. این ادعا از سوی وزارت خارجه امریکا رد شد. با این حال زمزمه هایی هم در مورد بازگشت برخی از اموال بلوکه شده ایران در انگلستان بلند شده است.

خطیب زاده همچنین درباره آزاد شدن 7 میلیارد پول بلوکه ایران در نشست خبری گفت: بر این عدد و ارقام زیاد پافشاری نکنید. آنچه مورد رایزنی و مذاکره است، دسترسی ایران به تمامی منابعش است.

اما در آن سو  وزارت امور خارجه روسیه روز یکشنبه در بیانیه ای با اشاره به برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام به پیشرفت های بدست آمده در مذاکرات وین اشاره کرد.

معاون وزیر امور خارجه ایران و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی در مذاکرات برجام از «موافقت با خروج نام اکثریت افراد، اشخاص و نهادها» از فهرست تحریم‌ها خبر داد.

همچنین عباس عراقچی مذاکره کننده ایران در وین، روز شنبه ۱۱ اردیبهشت در مصاحبه‌ای با خبرنگار سازمان صدا و سیما در وین گفت: دیگرانی هستند که هنوز به دلایل مختلف در فهرست تحریم‌ها وجود دارند و مذاکره ما برای این قسمت از کار هنوز ادامه دارد. تحریم‌های موضوعی و بخشی مثل تحریم بخش انرژی ایران که شامل نفت و گاز می‌شود یا تحریم صنعت خوردو، تحریم مالی، بانکی و بنادر، بر اساس توافقاتی که تا الان صوت گرفته است، باید برداشته شود و توافق هم در این زمینه وجود دارد.

همچنین مجید تخت‌روانچی روز یکشنبه در واکنش به خبر برخی رسانه‌ها مبنی بر توافق ایران و آمریکا برای آزادی متقابل هشت زندانی و آزادسازی هفت میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران، گفت: این خبر تایید نمی‌شود.

در دور سوم گفتگو ها چه گذشت؟

نوذر  شفیعی عضو اسبق کمیسیون سیاست خارجی مجلس و کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرآنلاین گفت: دور سوم گفتگوها در واقع هم شامل مذاکره و هم شامل نگارش متن می شد. مذاکره در مورد هر آنچه که تاکنون به توافق نرسیده اند و متن راجع به آنچه که تاکنون به توافق رسیده اند. همین که به هر حال این مذاکرات شکل گرفت و به مرحله ای رسیده ایم که نگارش یک متن اغاز شده نشان دهنده این است که گفتگوها رو به جلو بوده. با این حال نباید تردید داشت که تا لحظات اخر نوشتن متن و پایان مذاکره، طرف های برجامی شرایط دشواری را در مذاکره خواهند داشت. در یک طرف ایران است که معتقد است متن جدیدی نباید نوشته می شد و کافی بود که ایالات متحده به برجام بازگردد و تعهدات برجامی خود را انجام بدهد و در این سوی هم ایران این امادگی را داشت که گام هایی را که در کاهش تعهدات برجامی برداشته بود را به عقب برگردد و آنها را دوباره اغاز کند. در طرف دیگر امریکایی ها قرار دارند که در ابتدا خواسته های غیرموجهی را مطرح می کردند که برای طرفهای دیگر برجام و افکار عمومی جهان قابل قبول نبود. با این حال به دلیل اینکه ایالات متحده در داخل هم تحت فشار است از سوی لابی های صهیونیستی و عربی و جمهوری خواهان و.. طرف های برجامی با این گزینه اجتناب ناپذیر مواجه بودند که باید روزنه ای ایجاد شود که امریکا بتواند بار فشارهایی که وارد می شود را کم کنند و شاید انجام یک سری فعل و انفعالات صوری لازم بود.

او ادامه داد: به نظر من ماحصل این گفتگوها به این سمت می رود که امریکا تعهدات برجامی خود را انجام داده، تحریم ها علیه ایران  را لغو کند. نه تنها تحریم هایی که در گذشته لغو و مجددا برگردانده بود بلکه هر تحریم دیگری که بعد از برجام وضع شده بود. اینکه ایران اصرار دارد تحریم های غیر برجامی برداشته شود به این دلیل است که در اصل برجام هرگونه تحریم ایران را منتفی کرده بود . بنابراین تحریم های جدید  واشنگتن نقض برجام تلقی می شد. هم با روح برجام تضاد داشت چرا که روح آن حکایت از همکاری با ایران و بازکردن راه برای ورود ما به اقتصاد جهانی بود و هم با نص برجام در تعارض بود چون در برجام هم ایالات متحده متعهد شده بود که تحریم های جدیدی را وضع نکند.

ما حصل نیرویی که از طرف ایران و از طرف امریکا وارد می شود به این سو می رود که متن جدیدی نگاشته شود.این متن باید ویژگی هایی داشته باشد. اول اینکه در نگارشش تسریع شود و البته در نگارش باید دقت لازم هم صورت بگیرد. دوم اینکه شرایط جدیدی را به ایران تحمیل نکند و سوم اینکه در نهایت امریکا را وادار کند تعهدات برجامی خود را انجام دهد. به نظر می آید این چیزی است که همه طرف ها به آن اذعان داشته و تاکید می کنند که مذاکرات رو به جلو است و گفتگوهای مشترکی بین طرفین برجام شکل گرفته و در عین حال هدف مشترکی هم بین تهران و واشنگتن شکل گرفته که بازگشت امریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهدات هسته ای خود است.