عصر یخبندان زمانی اتفاق می‌افتد که زمین برای مدت طولانی دمای آب و هوایش کاهش پیدا کند و این امر منجر به ایجاد پوشش‌های یخی و یخچال در مناطق وسیعی از سطح زمین شود.

زمین دست‌کم پنج عصر یخبندان بزرگ را پشت سر گذاشته است که اولین مورد حدود 2 میلیارد سال پیش اتفاق افتاد و نزدیک به 300 میلیون سال به طول انجامید. آخرین عصر یخبندان 2.6 میلیون سال پیش شروع شد و عملا می‌توان گفت که ما هنوز در عصر یخبندان هستیم. 

اگر در حال حاضر در عصر یخبندان هستیم چرا زمین پوشیده از یخ نیست؟ به این دلیل که ما در دوره‌ای قرار داریم که یخسارهای گرینلند و قطب جنوب هنوز وجود دارند که به این دوره «دوره بین یخبندانی یا میان یخساری» می‌گویند.

در عصر یخبندان، دما بین سطوح سردتر و گرم‌تر در نوسان است. صفحات یخ، یخچال‌های طبیعی و قطبی در دمای بالا ذوب می‌شوند که به آن‌ «دوره بین یخبندانی یا میان یخساری» و در دمای پایین منبسط می‌شوند که به آن «یخچال‌» می‌گویند. در حال حاضر ما در جدیدترین دوره میان یخساری که یخچال‌های طبیعی در حال ذوب شدن هستند قرار داریم که حدود 11هزار سال پیش آغاز شده است. 

هنگامی که از عصر یخبندان صحبت می‌کنیم، در واقع اشاره به آخرین دوره از یخبندان داریم که حدود 115هزار سال پیش شروع شد و 11هزار سال پیش نیز با شروع دوره میان یخساری کنونی به پایان رسید. 

در عصر یخبندان دمای هوا در اقصی نقاط جهان شدیدا کاهش یافت و زمین سردتر شد و تغییر در پوشش گیاهی و جانوری، الگوهای بارندگی و دمایی رخ داد. در آن دوران زمستان‌ها سردتر و تابستان‌ها خنک‌تر بودند. هنگامی که صفحات یخی بیشتر آمریکای شمالی را پوشانده بود، میانگین دمای جهانی 8 درجه سانتیگراد بوده است که 6 درجه سانتیگراد سردتر از میانگین دمای جهانی امروزه است.

این تفاوت دما در وهله اول شاید به نظر زیاد نیاید اما منجر به پوشیده شدن بیشتر مناطق آمریکای شمالی و اوراسیا با صفحات یخی شد. در آن زمان زمین بسیار خشک‌تر و جلگه‌های وسیع بدون درخت و زمین‌های خشک بسیار وجود داشت. سطح دریا بسیار پایین‌تراز حالا بوده است زیرا بیشتر آب زمین در لایه‌های یخی به دام افتاده بودند. 

انواع مختلف حیوانات از جمله خرس قهوه‌ای، گرگ و گوزن شمالی و جانوران بزرگی از جمله  ماموت‌، گربه‌های شمشیر دندان و تنبل‌های غول پیکر وجود داشتند که بعضی از این گونه‌های جانوری منقرض شده‌اند. نظریه‌های مختلفی در مورد علت انقراض این حیوانات وجود دارد اما به گفته محققان دلیل اصلی انقراض این حیوانات این است که انسان‌ها هنگام برخورد با این حیوانات عظیم‌الجثه آن‌ها را شکار می‌کردند.

آیا در عصر یخبندان انسان وجود داشته است؟

جواب این سوال بله است. گونه هوموساپینس حدود 300 هزار سال پیش در آفریقا ظهور کرد. هوموساپینس‌ها تنها گونه انسانی نبودند که وجود داشت. گروهی دیگر از انسان تبارها نیز مانند نئاندرتال‌ها در اروپا و دنیسووان‌های مرموز در آسیا وجود داشتند که به نظر می‌رسد هر دو گونه این انسان‌ تبارها قبل از پایان عصر یخبندان منقرض شده‌اند. 

اینکه چگونه گونه ما در عصر یخبندان جان سالم به در برده است مورد بحث است. برخی معتقدند که میزان سازگاری گونه ما و نحوه استفاده از ابزارهای اجتماعی و ارتباطی از سوی آن‌ها باعث بقای آن‌ها شده است.

(استفاده از منابع اختصاصی 55آنلاین بدون ذکر منبع ممنوع است.)