کدام کشورها تحت تأثیر درگیری اوکراین قرار میگیرند؟

• به نظر می رسد کشورهای آسیب پذیر مانند یمن جنگ زده بیشترین آسیب را از توقف صادرات مواد غذایی اوکراین پس از تهاجم روسیه متحمل شوند.
• اوکراین یکی از تولیدکنندگان کلیدی جهانی مواد غذایی مانند گندم، ذرت و روغن آفتابگردان است. تهاجم روسیه بر بسیاری از کشورهای در حال توسعه که متکی به صادرات کشاورزی  هستند، تأثیر خواهد گذاشت.

بسیاری از کشورهای آسیب پذیر، که برخی از آن ها در حال حاضر از پیامدهای جنگ یا بلایای طبیعی رنج می برند، مانند یمن، به صادرات مواد غذایی از روسیه و اوکراین متکی هستند. این اتکا محصولات بی‌شماری را پوشش می‌دهد، اما در تولید گندم، ذرت و روغن آفتابگردان است که دو کشور بیشترین دسترسی جهانی را دارند.

دیوید بیزلی، مدیر اجرایی برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP) در بیانیه‌ای گفت: “درگیری عامل اصلی گرسنگی و ناامنی غذایی در جهان است.” ما اکنون ۲۸۳ میلیون نفر داریم که به سمت گرسنگی حرکت می‌کنند و ۴۵ میلیون نفر در قحطی را می‌زنند. جهان نمی تواند اجازه دهد که درگیری دیگری باعث افزایش تعداد افراد گرسنه شود.

حوضه دریای سیاه یکی از مهم ترین مناطق جهان برای تولید غلات و کشاورزی است و تأثیر امنیت غذایی این درگیری احتمالاً فراتر از مرزهای اوکراین، به ویژه بر فقیرترین افراد فقیر، احساس خواهد شد.

چرا اوکراین برای امنیت غذایی بسیار مهم است؟

به گفته وزارت بازرگانی ایالات متحده، اوکراین 25 درصد از خاک‌های سیاه حاصلخیز معروف جهان – یا چرنوزم – را در خود جای داده است و تأثیر اختلالات در عرضه گندم بر بحران هزینه‌های زندگی می‌افزاید.

وی توضیح داد: «وقفه در جریان غلات به خارج از منطقه دریای سیاه قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و سوخت بیشتری به تورم مواد غذایی می‌افزاید، در زمانی که پس از آسیب اقتصادی ناشی از همه‌گیری کووید-19، مقرون‌ به‌ صرفه بودن آن در سراسر جهان نگران‌ کننده است.».

در سال بحران انسانی بی‌سابقه، این موضوع بر تلاش‌های WFP برای تامین غذا به مناطقی که شدیدترین نیازها را دارند نیز تأثیر می‌گذارد.

ما 50 درصد غلات خود را از منطقه اوکراین و روسیه خارج می کنیم. بیزلی در یک ویدئوی رسانه‌های اجتماعی که از یمن منتشر شده است، گفت: این تأثیر چشمگیری بر هزینه‌های غذا، هزینه‌های حمل و نقل، نفت و سوخت خواهد داشت.

درست زمانی که فکر می کنید بدتر نمی شود، بدتر می شود. این یک فاجعه بالاتر از فاجعه اینجا در یمن است.»

بحران کنونی در حالی رخ می دهد که WFP هشدار می دهد که 811 میلیون نفر در سراسر جهان هر شب گرسنه به رختخواب می روند و تعداد کسانی که با ناامنی غذایی حاد مواجه هستند از 135 میلیون به 283 میلیون نفر از سال 2019 افزایش یافته است که نتیجه همه گیری کووید-19 است .

کدام کشورها ممکن است تحت تأثیر درگیری اوکراین قرار بگیرند؟

مایکل اسکنل، معاون مدیر کل اداره کل کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا، در سخنرانی در پارلمان اروپا در 28 فوریه، تصویری از پیامدهای تهاجم به بازارهای جهانی مواد غذایی ترسیم کرد و توضیح داد که اوکراین و روسیه سهم بیشتری دارند، بیش از 30 درصد تجارت جهانی گندم.

او گفت: «این به وضوح تأثیر زیادی خواهد داشت زیرا تاجران برای یافتن بازارهای جایگزین عجله دارند، اما این فقط گندم نیست.» «وضعیت برای طیف وسیعی از کالاهای دیگر مشابه است. به عنوان مثال در مورد جو، این دو کشور 32 درصد تجارت بین المللی را به خود اختصاص داده اند. برای ذرت 17 درصد و روغن آفتابگردان و دانه ها و وعده های غذایی بالای 50 درصد است.

بنابراین، کشورهای اتحادیه اروپا نه تنها از توقف واردات گندم از اوکراین و روسیه متاثر خواهند شد، بلکه صنایع گوشت و لبنیات نیز در معرض ضربه قرار خواهند گرفت، زیرا ذرت اوکراین برای خوراک دام ضروری است و قیمت‌ها نیز بعلت  اتکا به گاز و کودهای شیمیایی روسیه  افزایش یافته است.

ارین کولیر، اقتصاددان در بخش تجارت و بازار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) توضیح می دهد که در مورد ذرت، در سطح جهانی، تنها تقریباً 12 درصد ذرت برای غذا مصرف می شود، در حالی که تقریباً 60 درصد برای خوراک دام مصرف می شود.

او می‌افزاید: «کشورهایی که اوکراین بیشترین ذرت را به آن‌ها صادر می‌کند، چین و کشورهای اتحادیه اروپا هستند.» او می‌گوید: «این کشورها ظرفیت واردات ذرت از کشورهای دیگر را دارند.» او می‌گوید که اگر عرضه جهانی کمتر شود، مشکلات پیش خواهد آمد. از آنجایی که بیشترین ضربه را کشورهای آفریقایی خواهند دید، «جایی که ذرت منبع غذایی است و به واردات وابسته است».

یکی دیگر از غلات کلیدی، گندم، محصول اصلی است که برای تهیه آرد استفاده می شود و برای بسیاری از کشورهای آسیب پذیر حیاتی است. با توجه به اینکه روسیه بزرگترین صادرکننده جهانی گندم در سال 2020 و اوکراین پنجمین صادرکننده بزرگ گندم است، برخی از کشورها در صورتی که برای واردات گندم خود به شدت به هر دو متکی باشند، آسیب پذیر خواهند بود.

برخی از واردکنندگان اصلی از روسیه و اوکراین عبارتند از:

مصر که در سال 2019 در مجموع 3.02 میلیارد دلار گندم وارد شد، 1.44 میلیارد دلار از روسیه و 773.4 میلیون دلار از اوکراین وارد شد.

اتیوپی که در سال 2019 در مجموع 458.42 میلیون دلار گندم وارد شد، 142.01 میلیون دلار از اوکراین و 64.77 میلیون دلار از روسیه وارد شد.

یمن که در سال 2019 در مجموع 549.89 میلیون دلار گندم وارد شد، 145.81 میلیون دلار از روسیه و 79.8 میلیون دلار از اوکراین وارد شد.

لبنان که در سال 2020 در مجموع 148.49 میلیون دلار گندم وارد شد، 119.1 میلیون دلار از اوکراین و 22.93 میلیون دلار از روسیه وارد شد.

فلسطین که در سال 2020 به ارزش 10.98 میلیون دلار گندم وارد شد، 5.61 میلیون دلار از اسرائیل (بیشتر از طریق اوکراین و روسیه) و 3.57 میلیون دلار مستقیم از روسیه وارد شد.

همچنین در سال 2019، اسرائیل در مجموع 364.48 میلیون دلار گندم وارد کرد که 102.55 میلیون دلار آن از اوکراین و 90.43 میلیون دلار از روسیه بود.

کمبود عرضه گندم و ذرت بیشترین تأثیر را بر مناطق آسیب پذیر خواهد گذاشت و احتمالاً افزایش بیشتر قیمت مواد غذایی را به همراه خواهد داشت و بحران هزینه زندگی را در سراسر اتحادیه اروپا تشدید می کند.

تأثیر موجی تهاجم روسیه به اوکراین در هفته‌ها و ماه‌های آینده به‌طور کامل مشاهده خواهد شد، اما تأثیرات آن بر کشورهایی مانند یمن جنگ‌زده ممکن است فاجعه‌بار باشد.