[نیره خادمی] دهه شصتی‌ها خوب به خاطر دارند، زمانی که صدای آژیر اعلام وضع قرمز در زمان جنگ پخش و خانه‌هایشان تاریک می‌شد، اهالی یک یا چند خانواده در پناهگاه زیر نور کمرنگ گردسوزهای نفتی دور هم چند ساعتی را با پانتومیم، بازی آینه، مجسمه شو، اسم-فامیل و بازی‌های از این دست به تفریح و خنده می‌گذراندند. حالا یک گروه از کارشناسان انجمن مددکاری اجتماعی ایران این بازی‌ها را در کتابچه بازی‌های بحران جمع‌آوری کرده‌اند تا کودکان به همراه والدین این روزهای بحرانی و کرونایی را راحت‌تر در خانه بگذرانند. گیتی خامنه، مجری روزهای بعد از انقلاب و سال‌های جنگ هم از چند روز پیش آموزش این بازی‌ها را در اینستاگرام آغاز کرده است. او به «شهروند» می‌گوید: «بزرگ‌ترین شاخصه این بازی‌ها سادگی و سهل‌الوصول بودن امکانات انجام آنها برای همه خانواده‌ها صرف‌نظر از تفاوت‌های زیستی آنهاست.»
گیتی خامنه در ویدیوهایی که در صفحه‌اش به اشتراک می‌گذارد از کودکان و خانواده‌ها می‌خواهد تا بازی‌ها را انجام دهند و فیلم پشت صحنه و اجرای آن را برایش ارسال کنند: «بازی‌ها برای کودکان ۶ تا ۱۰سال طراحی شده و غالبا نیازمند وجود هیچ امکان ویژه‌ای جز آنکه در همه خانه‌ها یافت می‌شود، نیست. خانواده‌ها با همراهی هم می‌توانند بدون نیاز به خروج از خانه این بازی‌ها را انجام دهند. این اقدام علاوه بر فراهم آوردن فرصتی برای گذران اوقات آنها با هم، به تقویت مهارت‌های متفاوت دیداری، شنیداری، لامسه، تقویت قوای بدنی و حس مشارکت کودکان کمک می‌کند. مددکاران خلاق و دلسوز سازمان مددکاری بازی‌هایی را برای ایام بحران کرونا طراحی کرده بودند که با بهره‌گیری از حاصل زحمات آنان و با معرفی مرکز، شروع به آموزش بازی‌ها در صفحه شخصی خودم در اینستا کردم.»
او هر دو سه روز یک بار یکی از بازی‌ها را از میان ٣٠بازی دسته‌بندی شده انتخاب می‌کند و درباره آن با کودکان حرف می‌زند: «بعضی روزها از طریق برقراری ارتباط زنده با مردم و‌گاه میهمانان مختلف علاوه بر تکرار موارد آموزشی به طرح ابعاد دیگر شرایط زیستی فعلی کودکان و خانواده‌ها می‌پردازم. تنها امیدواری‌ام از شریک شدن این موارد با همراهان همیشه‌ام؛ فراهم آوردن امکان و زمانی برای تعامل لذت‌بخش میان اعضای خانواده با تأکید بر کسب مهارت بازی‌های ساده اما مفید و آموزنده است. از دوستانی که آموزش‌ها را دنبال می‌کنند درخواست کردم فیلم بازی کودکان‌شان را بر مبنای آنچه آموزش داده‌ایم برای من ارسال کنند و یکی از دوستان هم شماره‌شان را برای دریافت فیلم‌های ارسالی در اختیار من گذاشت.»
بسیاری از کسانی که مخاطب صفحه اینستاگرام این مجری سرشناس کودک و نوجوان هستند، ویدیوی بازی‌هایشان را برای او ارسال کرده‌اند تا در صورت داشتن مشخصه‌های مورد نظر به اشتراک گذاشته شود: «در این کارها والدین با حوصله تمام بازی را به بچه‌ها یاد داده و به نوعی فیلم را کارگردانی کرده و در بخش‌های مختلف دکوپاژ شده، آن را از طریق صفحه من با دیگر والدین سهیم شدند. حتی فیلم‌ها و بازی‌هایی هم از ازنقاط دیگر دنیا مثل یونان، آمریکا و استرالیا برایم ارسال شد که نشان‌دهنده قابل استفاده بودن مطالب برای خانواده‌ها بود. بیشتر مخاطبان با ابراز احساسات و قدردانی از طراحی این بازی‌ها توسط مددکاران، از لحظات به یاد ماندنی که با فرزندان‌شان داشته‌اند، برایم می‌گویند و اینکه بازی‌ها نقش ناجی افسانه‌ای را برایشان بازی کرده است به‌ویژه برای زمان‌هایی که کسالت روزمرگی در خانه گریبان فرزندان‌شان را گرفته است.»
تجربه‌ای که زندگی آینده را دگرگون خواهد کرد
گیتی خامنه سال‌ها برنامه‌های کودک و نوجوان را در بحرانی‌ترین روزهای جنگ ایران و عراق اجرا کرده است، روزهایی پر از دلهره که خانواده‌ها و کودکان‌شان تنها جعبه جادویی تلویزیون را برای سرگرم‌شدن داشتند که البته آن هم در دو شبکه خلاصه می‌شد. «سال‌ها طعم شریک‌بودن در کسب رضایت دیگران را چشیده‌ام و شیرین‌کامی بخشیدن نشاط به زندگی دیگران را تجربه کرده‌ام و به نوعی به آن معتاد شده‌ام. بحران کرونا یکی از آن مفاهیم دیرآشنای غریبی است که وقتی از جهات مختلف به آن نگاه می‌کنید؛ ابعاد متفاوت و گاه متضادش شما را حیران می‌کند. یکی از آن دوره‌های استحاله عظیم انسانی و این‌بار در بُعدی به گستردگی سیاره ما. قطعا بعد از تجربه چنین تراژدی زیرورو‌کننده‌ای سبک و سیاق زیستی‌مان همچنین مشی فکری‌مان دیگر مانند گذشته نخواهد بود.»
کودکان از همه بیشتر در معرض فشار هستند
مجری نام‌آشنای برنامه کودک و نوجوان از ویروس کرونا به‌عنوان میهمان دل‌آزار این روزها نام می‌برد که البته زمانی برای خودکاوی و بازتعریف معنی زندگی به انسان‌ها داده است، اگرچه ممکن است آسیب‌هایی را نیز برای کودکان و خانواده‌ها به همراه داشته باشد: «در این میان کودکان از همه بیشتر در معرض فشارهای تحمیل‌شده از این تغییر بزرگ خواهند بود و در ادامه خانواده‌هایشان هم از این فشارها در امان نیستند. خانواده‌ها به تبع شرایط جدید کودکان به تب‌وتاب مبتلا می‌شوند، چون آماده رویارویی با این وضع جدید نبوده‌اند و برای گذران آن تدبیری نیندیشیده‌اند.» او معتقد است در چنین شرایطی که خانواده‌ها در مقابل چنین بحرانی سرگردان مانده‌اند، افرادی باید به یاری آنها بروند که هم اهمیت و فوریت این موضوع مهم را دریافته‌اند و هم نوع اشتغال و مسئولیت اجتماعی‌شان ایجاب می‌کند که در خدمت خانواده‌ها و کودکان‌شان باشند: «دقیقا کسانی باید کمک‌کنند که جامعه سال‌هاست برای آنها سرمایه‌گذاری مادی و معنوی کرده و حالا نوبت انجام وظیفه آنها برای پاسخگویی به اعتماد و مهر بی‌شائبه مردم است و من به باور خودم یکی از این افراد هستم، بنابراین، این کار را به پیشنهاد یکی از دوستان مستندسازم آغاز کرده‌ام.»
ترس از مرگ نشانه داشتن یک زندگی بد است
گیتی خامنه با استناد به جمله یکی از فلاسفه حرف‌هایش را ادامه می‌دهد: «می‌گویند که ترس از مرگ نشانه داشتن یک زندگی بد است. خوب می‌دانیم که زندگی نزیسته از کودکی تا انتهای سفر زندگی باعث ایجاد حسرتی عمیق خواهد شد و اگر مجهز به آگاهی و ابزار لازم برای مقابله با این شرایط بحرانی فعلی و حتی اگر نیاز باشد همزیستی با آن نباشیم، می‌تواند به ایجاد و شدت گرفتن یأس و وحشتی فزاینده بینجامد. بنابراین من هم مثل بسیاری از مردم به یافتن راه یا راه‌هایی برای ساده‌تر گذراندن این ایام دشوار ترس و حیرت افتادم. به کارها و راه‌های مختلفی اندیشیدم تا اینکه محمد قربان‌پور، یکی از دوستان مستندساز این راهکار مدون از جانب سازمان مددکاری اجتماعی را به من معرفی کرد که الهام‌بخش آغاز حرکتی نه‌چندان عظیم و تازه، اما عملی و تأثیرگذار شد.»
کتابچه «بازی در منزل ویژه دوران بحران ناشی از بیماری و همه‌گیری کرونا در ایران» زمستان ٩٨ به صورت داوطلبانه از سوی انجمن علمی مددکاری ایران منتشر شده و شامل نام و توضیح ٣٠ بازی ساده ازجمله بازی لامسه، بازی گوش دادن، نقطه‌بازی، اسم‌وفامیل، دستمال پشمی، جفت منو پیدا کن و مشت‌های گره کرده است. در پیش‌گفتار این کتابچه آمده است: «بازی برای کودکان تا ١٠ سالگی موثرترین ابزار برای ارتباط، بیان احساسات و حل مشکلات هیجانی است. بر همین اساس واردشدن به فضای بازی‌های کودک، یکی از مجاری اصلی برای ورود به دنیای کودک و به وجود آوردن اتصالی قوی‌تر به او با نشان دادن علاقه و میل خود به مشارکت است. همان‌طور که بازی یک ابزار قوی برای حفظ ارتباط با کودکان در سنین پایین‌تر است، گفت‌وگو دارای اثراتی شبیه به آن در تقویت بیان احساسات، تسهیل خودکاوی، هویت‌یابی و به اشتراک گذاشتن علایق به‌خصوص در سال‌های پیش از نوجوانی و جوانی است. برای دستیابی به این اهداف، اجتناب از موقعیت انتقادگرانه، تحمیل عقاید، نصیحت و سخنرانی و در مقابل قرار گرفتن در موضع شنونده و تسهیل‌کننده جریان گفت‌وگو در ایجاد فضای واکاوی جست‌و‌جو و شناخت کمک‌کننده است.»
دیدگاه تان را بنویسید