شرق: آثار توافق جامع هسته‌ای شاید بیش از هر حوزه دیگر، بر بازار نفت ایران، میزان فروش و همچنین تنوع مشتریان اثرگذار بود که با خروج آمریکا از این توافق و تحریم‌های بی‌سابقه، این بازار دچار تحولات و همچنین مسائل و پیچیدگی‌های عجیبی شد. با مصائب فراوان اما در همین تحریم‌ها هم از کوچک‌ترین روزنه‌ها برای فروش نفت استفاده شد تا نوبت به مرحله و فصلی تازه برسد؛ حالا هم مشتریان پیشین نفت ایران و هم تصمیم‌گیران این حوزه در ایران به روزهای آینده و برنامه تازه فروش می‌اندیشند؛ اینکه در صورت کاهش یا رفع کامل تحریم‌ها چه مسیری طی شود و در حالت دیگر، اگر شرایط مشابه همین وضعیت پیش برود، چه برنامه‌ای برای فروش نفت کشور لحاظ شود.
نشست اوپکپلاس و نتایج آن
پنجشنبه همین هفته پیش، ۲۳ تولیدکننده عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) موسوم به اوپکپلاس در چهاردهمین نشست وزیران نفت و انرژی این ائتلاف از طریق ویدئوکنفرانس ضمن مستثنا‌کردن روسیه و قزاقستان مانند ماه‌های فوریه و مارس، با تداوم رقم کنونی کاهش تولید موافقت کردند. روسیه و قزاقستان دراین نشست این مجوز را گرفتند که مجموع تولید خود را در ماه آوریل ۲۰۲۱ روزانه ۱۵۰ هزار بشکه افزایش دهند؛ سهم روسیه از این مقدار افزایش تولید روزانه ۱۳۰ هزار بشکه و سهم قزاقستان ۲۰ هزار بشکه در روز خواهد بود. با این تصمیم، مقدار کاهش تولید اعضای اوپکپلاس بر مبنای رقم کاهش تولید ماه مارس سال ۲۰۲۱ میلادی، در ماه آوریل به شش‌میلیون‌و ۹۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد. عربستان همچنان به کاهش داوطلبانه روزانه یک میلیون بشکه‌ای خود در ماه آوریل ادامه می‌دهد.
بیانیه پایانی نشست چه می‌گوید؟
چهاردهمین نشست وزارتی اوپکپلاس با یک بیانیه پایانی هم همراه بود که به نقل از دبیرخانه اوپک، در این نشست انتصاب دوباره محمد الفارس، وزیر نفت کویت و بازگشت محمد عرقاب، وزیر انرژی الجزایر، به جمع اعضای ائتلاف اوپکپلاس را خوشامد گفت. در این نشست بر نقش مثبت توافق‌نامه همکاری در حمایت از بازگشت توازن به بازارهای جهانی نفت همسو با تصمیم تاریخی دهمین نشست مشترک وزارتی فوق‌العاده اوپک و غیراوپک در ۱۲ آوریل ۲۰۲۰ (۲۴ فروردین) برای کاهش عرضه دسته‌جمعی نفت خام و تصمیم‌های بعدی تأکید شد. وزیران نفت و انرژی اوپکپلاس با اشاره به کاهش تولید داوطلبانه عربستان سعودی از یکم فوریه (۱۳بهمن) به مدت دو ماه، ضمن تشکر از این کشور بر حمایت از ثبات بازار نفت تأکید کردند. اعضای ائتلاف اوپکپلاس همچنین از تمدید کاهش تولید داوطلبانه روزانه یک میلیون بشکه‌ای عربستان برای ماه آوریل ۲۰۲۱ و رویکرد انعطاف‌پذیر و پیشگیرانه این کشور قدردانی کردند. وزیران نفت و انرژی اوپکپلاس تصمیم گرفتند رقم تولید نفت خود در ماه مارس را برای ماه آوریل ۲۰۲۱ هم ادامه دهند، در عین حال اعضا به روسیه و قزاقستان به دلیل ادامه الگوی مصرف فصلی، اجازه دادند به ترتیب تولید خود را ۱۳۰ هزار بشکه و ۲۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند. نشست چهاردهم وزیران نفت و انرژی ائتلاف اوپکپلاس، گزارش ماهانه کمیته فنی مشترک (JTC) شامل داده‌های تولید نفت خام در ماه فوریه را بررسی کرد. در این نشست از عملکرد مثبت اعضای مشارکت‌کننده در توافق‌نامه همکاری استقبال شد. رقم پایبندی کلی به تصمیم اصلی در ماه فوریه ۱۰۳ درصد ثبت شد؛ به‌طوری‌که این رویه سبب تقویت روند پایبندی کل کشورهای عضو ائتلاف اوپکپلاس به توافق کاهش عرضه می‌شود. در این نشست اشاره شد که از نشست آوریل ۲۰۲۰، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تا پایان ژانویه ۲۰۲۱، از ورود دو‌میلیارد‌و ۳۰۰ میلیون بشکه نفت مازاد که سبب شتاب در روند بازگشت تعادل به بازارهای جهانی نفت می‌شود، جلوگیری کرده‌اند. این نشست به‌طور ویژه از نیجریه برای پایبندی کامل به سهمیه تولیدش در ژانویه ۲۰۲۱ و جبران کل تخلف‌هایش قدردانی کرد. وزیران نفت و انرژی اوپکپلاس از تیمیپره سیلوا، وزیر نفت نیجریه به دلیل دیپلماسی سازنده و اثرگذارش به‌عنوان فرستاده ویژه کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک (JMMC) به کشورهای کنگو، گینه‌استوایی، گابن و سودان جنوبی برای بحث درباره پایبندی این کشورها به سهمیه‌های کاهش تولید و جبران تخلف‌هایشان تشکر کردند. در این زمینه وزیران نفت و انرژی اوپکپلاس با درخواست چند کشور عضو این ائتلاف که هنوز تخطی از سهمیه‌های خود را جبران نکرده‌اند، برای تمدید دوره جبران تخلف‌ها تا پایان جولای ۲۰۲۱ میلادی موافقت کردند. در این نشست از همه شرکت‌کنندگان خواسته شد با پایبندی کامل و جبران تخطی از سهمیه‌های کاهش تولید، هدف بازگرداندن تعادل به بازار نفت را محقق کنند و مانع تأخیر بی‌رویه در طی‌شدن این فرایند شوند. در این نشست مشاهده شد ذخیره‌سازی‌های کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD) در دسامبر ۲۰۲۰ برای پنجمین ماه پیاپی کاهش یافته است. این نشست، تأثیر اجرای برنامه‌های واکسیناسیون مقابله با ویروس همه‌گیری جهانی کووید۱۹ (کرونا) و ارائه بسته‌های محرک در اقتصادهای کلیدی را بر تحولات و بهبود اخیر بازار نفت به رسمیت شناخت، اما به همه کشورهای مشارکت‌کننده هشدار داد با توجه به شرایط نامطمئن بازار، هوشیار و انعطاف‌پذیر باشند و در مسیری که داوطلبانه در آن گام گذاشتند و از عواید آن بهره‌مند شدند، باقی بمانند. وزیران نفت و انرژی اوپکپلاس از کمیته مشترک فنی و دبیرخانه اوپک به دلیل مشارکت در این نشست تشکر کردند.
مشتریان نفت ایران بازمی‌گردند؟
درباره این نشست و نتایج آن بر بازار نفت ایران «مرتضی بهروزی‌فر»، کارشناس ارشد حوزه انرژی، با اشاره به این جلسه و تصمیم برای افزایش و کاهش تولید نفت، به ایسنا گفته است: «اوپک و اوپکپلاس به دنبال حفظ سطح قیمت‌ها هستند، اما با توجه به گزارش‌هایی که مطرح می‌شود، حجم مازاد عرضه رو به کاهش است و شواهد نشان می‌دهد که به دلیل اثرگذاری واکسن، تقاضا افزایش خواهد یافت». او با بیان اینکه واکسن کرونا می‌تواند تبعات اقتصادی شیوع این بیماری را کاهش دهد، گفت: «انتظار می‌رود بازار نفت در شش ماه آینده بهبود یابد و دور از ذهن نیست که کشورهای اوپکپلاس بخشی از کاهش تولید را حذف کنند؛ هرچند در نظر داشته باشید که در اجلاس قبلی، عربستان یک میلیون بشکه مازاد بر توافق اوپکپلاس متعهد شد و ممکن است این کشور این میزان را برگرداند یا کمتر کند». به گفته او، بعید است که تغییرات زیادی در توافقات گذشته اوپکپلاس اعمال شود؛ چراکه می‌دانند بازار هنوز شکننده است و باید با احتیاط گام بردارند. اما اخبار این روزها حاکی از آن است که ایران با مشتریان قدیمی خود در آسیا وارد مذاکره شده تا در صورت رفع تحریم بتواند بازارهای قدیمی خود را به دست آورد؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان چندان دور از ذهن نیست و ایران تجربه کافی برای انجام این کار را در زمانی کوتاه دارد. آن‌طور که ایسنا نوشته، صادرات نفت ایران از بازگشت تحریم‌های آمریکا در اواسط سال ۲۰۱۸ و پایان معافیت‌های واشنگتن برای برخی از مشتریان نفت ایران در سال ۲۰۱۹ متأثر شد. شماری از پالایشگاه‌های چینی همچنان به خرید نفت ایران ادامه می‌دهند. پیش از این تحریم‌ها، چین، هند، کره‌جنوبی و ژاپن بزرگ‌ترین مشتریان نفت ایران در آسیا بودند. صادرات نفت ایران در اوایل سال ۲۰۱۸ حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز بود. سیتی‌گروپ ایران را بزرگ‌ترین عامل غیرقابل پیش‌بینی برای بازار نفت در سال ۲۰۲۱ خوانده است. در این بین جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، پیشنهاد حضور در مذاکرات برای احیای برجام را مطرح کرده، اما تهران خواستار آن است که ابتدا تحریم‌ها برداشته شوند. بر اساس گزارش بلومبرگ، هند که سومین واردکننده بزرگ نفت در جهان است، امیدوار است بایدن رویکرد ملایم‌تری در خصوص ایران اتخاذ کند و هند بتواند واردات نفت از ایران را از سر بگیرد. چین با تحریم‌ها مخالف بوده و آمریکا را متهم کرده که فراتر از حوزه قضائی خود عمل کرده است. بهروزی‌فر، دراین‌باره هم می‌گوید: «اگر شرایط غیر از این باشد و ایران نتواند با مشتریان قدیمی خود وارد مذاکره شود، دچار مشکل خواهیم شد. در دوره گذشته که دچار تحریم شده بودیم، با تصویب برجام ایران توانست کمتر از شش ماه با مشتریان خود وارد تعامل شود». او می‌گوید: «اکنون نیز انتظار همین است و امیدواریم با توجه به تجربیاتی که از گذشته داریم و اقداماتی که انجام شده است و زمانی که گشایش‌ها اتفاق افتاد، ایران مجدد با کشورهای آسیای شرقی ارتباط برقرار کند». به گفته این کارشناس ارشد حوزه انرژی، کشورهای چین، هند، کره و ژاپن بازارهای سنتی ما هستند و اگر ما نتوانیم وارد این بازارها شویم و آنها را حفظ کنیم، دچار بحران می‌شویم. حتی در چشم‌اندازهای آینده عملا آسیای جنوب شرقی متقاضی نفت خواهد بود نه کشورهای اروپایی و آمریکایی؛ به همین دلیل این مسئله برای ایران بسیار مهم و درخور توجه است.
دیدگاه تان را بنویسید