تلاش برای کاهش اتکا به دلار آمریکا در پی اختلافات بوجود آمده بر سر تحریم ایران در دوره ترامپ

فایننشال تایمز نوشت: اتحادیه اروپا به منظور جلوگیری از آسیب پذیری اروپا در برابر تحریم های ایالات متحده و سایر خطرات مالی، قرار است برتری ارزی دلار آمریکا را به چالش بکشد و هشدار دهد که بازارهای جهانی بیش از حد به دلار متکی هستند.

پیش نویس یک سند تنظیم کننده خط مشی در کمیسیون اروپا که توسط فایننشال تایمز مشاهده شده، نشان دهنده عمق نگرانی و ناامیدی اتحادیه اروپا پس از چهار سال دولت دونالد ترامپ است که سیاست های وی تسلط ایالات متحده و واحد پول آن بر سیستم مالی جهان را بیش از پیش نمایان کرد.

در این سند، بر مشکلات اتحادیه اروپا برای اعلام استقلال در برابر تحریم های اعمال شده توسط ترامپ تاکید شده و این مشکلات را دلیلی برای ضروری بودن "محافظت" از اتحادیه اروپا در برابر "اثرات اِعمال غیرقانونی و فرامنطقه ای" تحریم ها دانسته است.

یکی از مقامات کمیسیون اروپا گفت: "دوره ریاست جمهوری ترامپ، آسیب پذیری های ما را نمایان کرد و علی رغم اینکه دوران او به پایان رسیده است ولی ضروری است برای رفع این آسیب پذیری چاره اندیشی شود. این در مورد جایگاه اتحادیه اروپا در جهان است و لازم است برای داشتن یک قدرت اقتصادی و مالی متناسب با حد و اندازه اتحادیه اروپا، ابزار لازم را در اختیار داشته باشیم."

استراتژی ترامپ درباره ایران، تأثیر مستقیمی بر زیرساخت های مالی مستقر در اروپا مانند شبکه انتقال پول بین بانکی سوئیفت (Swift) و موسسات سپرده گذاری اوراق بهادار نظیر "یوروکلیر" (Euroclear) و "کلیر استریم" (Clearstream) داشت.

تحریم های واشنگتن علیه ایران، اتحادیه اروپا را وادار کرد به دنبال ایجاد راه ویژه ای برای تسهیل پرداخت های مربوط به تجارت قانونی بین اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی باشد، روندی که به نتیجه رساندن آن بسیار دشوار است.

در این سند آمده است: "اتحادیه اروپا باید تدابیری اتخاذ کند تا در صورتی که کشور ثالثی بخواهد زیرساخت های بازار مالی مستقر در اتحادیه اروپا را وادار به رعایت تحریم های یک جانبه خود کند، این اتحادیه بتواند در برابر اقدامات آن کشور ثالث، از اعضای خود محافظت کند."

از دیگر برنامه های ذکر شده در این سند که با هدف افزایش استقلال استراتژیک اتحادیه اروپا انجام می شود، سیستم جدید اتحادیه اروپا برای غربالگری سرمایه گذاری مستقیم خارجی است.

در این سند آمده است که شرکت هایی که اکثریت سهام آن ها خریداری می شود باید بررسی شوند تا مشخص شود که آیا "شرکت هدف، اتحادیه اروپا را در معرض الزام به رعایت تحریم های فراسرزمینی می کند یا نه"، بر این اساس اگر خرید سهام این شرکت ها برای اتحادیه اروپا چنین خطری در پی داشته باشد، می توان مانع خرید آن ها شد.

این سند، نشان دهنده بلندپروازی اتحادیه اروپا برای تقویت اتکاء به خود در طیف وسیعی از موضوعات، از جمله امور مالی است که هنجار شکنی های ترامپ، انگیزه این اتحادیه برای تصویب آن را افزایش داده است.

قرار است سند مذکور، در آستانه تحلیف جو بایدن به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا، توسط کمیسیون اتحادیه اروپا به تصویب برسد.

اتحادیه اروپا پس از تنش های دوران ریاست جمهوری ترامپ، به دنبال یک دوره جدید همکاری با واشنگتن است. اما فراتر از بحث رابطه با ایالات متحده، این اتحادیه مدت هاست که برای تقویت استقلال مالی و اقتصادی خود سعی در استفاده بیشتر از یورو، به جای دلار دارد. گام های خاص مندرج در این سند، شامل استفاده از بازنگری در مقررات معیارهای مالی اتحادیه اروپا برای تشویق اعضای این اتحادیه به استفاده بیشتر از یورو است.

بروکسل معتقد است که نقش جهانی قوی تر یورو "اقتصاد را از شوک های ارزی محافظت می کند و اتکا به ارزهای دیگر را کاهش می دهد. این امر همچنین می تواند به اهداف مشترک جهانی مانند انعطاف پذیری سیستم پولی بین المللی، وجود یک سیستم ارزی جهانی با ثبات تر و متنوع تر، و یک انتخاب گسترده تر برای بازار کمک کند، که همگی موجب کاهش آسیب پذیری اقتصاد جهانی می شوند"

در بخش های دیگر این سند، خواسته های اتحادیه اروپا برای استقلال بیشتر از زیرساخت های بازار مالی انگلیس پس از بریگزیت بیان شده است.

مقامات اتحادیه اروپا هشدار دادند که پیش نویس مذکور ممکن است قبل از تصویب، مورد بازنگری قرار بگیرد.