زمستان امسال با وجود اعلام آمادگی وزارت نفت برای تأمین گاز زمستانه کشور امسال شاهد چالش جدی در بخش نیروگاهی، صنعتی و تولیدی بودیم. این چالش که بدلیل اولویت دادن به گازرسانی به بخش خانگی ایجاد شد تا جایی پیش رفت که وزارت نیرو را ناچار به خاموش کردن بخشی از سیستم روشنایی عمومی حتی در بزرگراه‌های پایتخت کرد. مقامات وزارت نیرو علت این اقدام را کاهش مصرف گاز در نیروگاه‌ها اعلام کردند. این در حالی است که مسئولان وزارت نفت هم اعلام کردند به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی که علت آن افزایش مصرف و انشعابات بود، به ناچار میزان گازرسانی به نیروگاه‌ها و بخش صنعتی کاهش داشته و سوخت مایع جایگزین شده است.
البته معاون هماهنگی توزیع توانیر گفته بررسی دما نشان می‌دهد میانگین دما نسبت به ۱۰ سال گذشته تغییری نداشته اما مصرف انرژی افزایش داشته است؛ با این وجود وزیر نفت تاکید دارد که مصرف گاز در بخش خانگی با افزایش ۱۵ درصدی همراه بوده است.
در تأیید سخنان وزیر نفت، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران هم با اشاره به افزایش کم سابقه مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری گفته است: هم اکنون ۸۰ درصد گاز تولیدی کشور در بخش خانگی مصرف می‌شود. از ابتدای دی ماه و ورود موج سرما به کشور مصرف گاز افزایش یافته و با رشد ۲۷ درصدی مواجه شده‌ایم. در چند روز اخیر مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به ۶۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است که تقریباً ۸۰ درصد کل تولید گاز کشور را در بر می‌گیرد.
میزان تولید گاز در کشور حدود یک میلیارد مترمکعب است که بیش از نیمی از آن در بخش خانگی مصرف می‌شود. ۹۰ درصد تولید گاز کشور در جنوب انجام می‌شود، اما ۶۷ درصد مصرف در نواحی شمالی کشور است.
مصرف بهینه گاز، اتفاق نظر کارشناسان
مصرف بهینه گاز در تمامی بخش‌ها به ویژه در بخش خانگی به طور کلی امری واجب و الزامی است. برای اجرایی شدن این هدف نیز باید تمامی نهادها به طور یکپارچه الزامات سختگیرانه‌تری را به طور مثال در ساختمان سازی اجرا کنند. مصرف گاز در بخش خانگی هرچند الزامی برای تأمین رفاه عمومی است اما کمترین ارزش افزوده را برای گاز ایجاد می‌کند و بیشترین سهم یارانه را نسبت به سایر اشکال مصرف به خود اختصاص داده است. بنابراین هیچکس افزایش مصرف در بخش خانگی را تشویق یا تأیید نمی‌کند. نکته‌ای که در این میان باید به آن دقت داشت این است که سال‌های پیش نیز روند افزایش گازرسانی و انشعابات گازی در کشور وجود داشت. از طرفی میزان برداشت گاز از پارس جنوبی نیز کمتر از میزان کنونی بود و دمای هوای سردتری را نسبت به امسال نیز تجربه کردیم. اما چالش گازرسانی شبیه سال جاری نبود.
افزایش تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی یکی از سیاست‌های اصلی و کلان وزارت نفت است؛ به گفته کارشناسان چنین اقدامی هر چند وظیفه وزارت نفت و تصمیمی صحیح است، اما برداشت گاز تنها یک قطعه از پازل به شمار می‌رود. نکته‌ای که باید همزمان با افزایش تولید به آن توجه می‌شد، برنامه‌ریزی برای جبران افت فشار مخزن پارس جنوبی است.
در سراشیبی کاهش تولید
یک مقام آگاه با اشاره به اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد تولید گاز کشور تا سال ۱۴۰۰ به اوج خود رسیده و پس از آن روند کاهشی به خود می‌گیرد، گفت: تا سال ۹۷ سهم پارس جنوبی در تأمین گاز کشور ۶۲ درصد بود که البته این سهم در حال رشد است. از سویی دیگر به نظر می‌رسد با فشار کنونی مخزن پارس جنوبی تا سال ۱۴۰۶ بتوانیم تولید میعانات گازی را در برنامه داشته باشیم و پس از آن بی شک افت تولید داریم.
وی ادامه داد: با کاهش تولید گاز که می‌تواند نشأت گرفته از افت فشار مخزن باشد، تولید میعانات گازی نیز کاهش قابل توجهی را تجربه می‌کند. چنین رخدادی در نخستین وهله ریسک پروژه‌هایی که بر اساس خوراک میعانات گازی (پالایشی یا پتروشیمیایی) طراحی شده است را به شدت بالا می‌برد. این در حالی است که برآیند جلسات با وزیر نفت نشان می‌دهد وی، بیشتر حامی صادرات خام این فرآورده بوده و اصل کاهش تولید میعانات را چندان قبول ندارد.
خبرگزاری مهر در ۲۲ مرداد ماه سال گذشته طی گزارشی با عنوان «کاهش تولید میعانات گازی تا سال ۱۴۰۶/ برنامه وزارت نفت چیست؟» با استناد به گزارش ارسالی به مقامات ارشد وزارت نفت از روند کاهشی تولید گاز و میعانات گازی از پارس جنوبی خبر داده بود. طبق این جدول که حدود یک ماه بعد در ۲۳ شهریور ماه همان سال به تأیید محمد مشکین فام، مدیرعامل شرکت بهره بردار از پارس جنوبی رسید، از سال ۱۴۰۶ شاهد افت تولید روزانه ۲۸ میلیون مترمکعبی از پارس جنوبی هستیم که بر اساس پیش بینی‌ها این روند کاهش ادامه داشته و در سال ۱۴۱۲ به رقم ۲۶۶ میلیون مترمکعبی می‌رسد.
اما به نظر می‌رسد بخشی از چالش‌های زمستان امسال در حوزه گازرسانی هم ناشی از افت فشار مخازن پارس جنوبی باشد؛ نکته‌ای که مسعود درخشان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی بر آن صحه می‌گذارد. وی معتقد است: بنده از زمان دولت دوم خاتمی در مورد حساس‌ترین بخش اقتصاد که انرژی بود پیش‌بینی‌هایی انجام دادم. این کار را با کمک مرحوم سعیدی که بزرگترین صاحب‌نظران مخازن نفتی کشور و مسئول نظارت بر مخازن نفت و گاز قبل از انقلاب بود انجام دادیم. با کمک وی پیش‌بینی کردیم که ایران با وجود مخزن عظیم پارس جنوبی تا چند سال دچار چالش تأمین گاز می‌شویم.
وی ادامه داد: این چالش گازی که به وجود آمده صرفاً به دلیل افزایش تقاضا نیست بلکه عمدتاً به خاطر افت فشار گاز در فازهای پارس جنوبی است و بنده تصور می‌کردم که این افت فشار از سال ۱۴۰۰ شروع می‌شود اما دیدیم که از سال ۱۳۹۹ شروع شده است. البته بحث افت فشار پارس جنوبی را تا به الان مسکوت گذاشته‌اند. الان هم وزارت نفت عمق فاجعه را بیان نکرده است. این افت فشار به دلیل بهره‌برداری غلط از پارس جنوبی رقم خورده است.
دیدگاه تان را بنویسید