اشتباه ترکیه در قبال روسیه

ششم مهرماه بار دیگر آتش جنگ قره باغ روشن شد و نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان به قره باغ حمله کردند. بنا بر اخباررسیده از صحنه نبرد، نظامیان جمهوری آذربایجان با تجهیزات نظامی ترکیه‌ای به ارامنه حمله کرده‌اند و از سوی شبه نظامیان

تکفیری وابسته به ترکیه که از حلب سوریه به قره باغ منتقل شده‌اند حمایت می‌شوند. همچنین شایعه‌هایی از حضور فرماندهان نظامی ارتش ترکیه در اتاق فکر شورای نظامی جمهوری آذربایجان به گوش می‌رسد.

سیاست خارجی ترکیه در قضیه قره باغ در دوره قدرت حزب عدالت و توسعه، جز یک مورد، تفاوت چندانی با 25سال گذشته ندارد.

در درگیری‌های دهه 1990 آنکارا از باکو حمایت همه جانبه داشت اگرچه با وجود آماده باش نیروهای نظامی ترکیه، تورگوت

اوزال رئیس جمهور وقت ترکیه اعلام کرد که ارتش این کشور نمی‌تواند به نام ملت دیگری وارد جنگ شود. حمایت دولت‌های

لائیک ترکیه مبنای جز ترک بودن و هدفی جز سرکوبی ارامنه نداشت چرا که ارامنه و ترکیه دشمن دیرینه هم هستند. ارامنه معتقدند

ترکیه آرارات که نماد ارامنه است را اشغال کرده است و جنایات ترکیه در نسل کشی 1915 ارامنه فراموش ناشدنی است.ترکیه هم

آن‌ها را یک مزاحم در قفقاز پنداشته است و در سده‌های اخیر در سرکوب آنان مصّر بوده است.

اما آن تفاوت اساسی، ایدئولوژیک بودن حضور ترکیه اردوغانی در مناقشه قره باغ است. با اتخاذ رویکرد نوعثمانی‌گری توسط

ترکیه، اصل اول سیاست خارجی آنکارا بر مبنای ایفای نقش ایدئولوژیک در منطقه و تبدیل شدن به یک الگوی ایدئولوژیک برای

دیگر کشورها قرار گرفت. پیداست که نظریه‌پردازان آک پارتی مانند احمد داوداوغلو(که هم‌اکنون حزب آینده را رهبری می‌کند)

ایدئولوژی پان‌ترکیسم را با آموزه‌های اخوانی ترکیب کرده‌اند تا امپراطوری عثمانی را بار دیگر احیا کنند. بر همین اساس بود که

داوداوغلو در کتاب عمق راهبردی، یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه را شکل‌دهی به هویت سیاسی و

فرهنگی جدید ترکیه تعیین کرده بود. بنابراین هدف ترکیه در مناقشاتی که در طول یک دهه اخیر در آن‌ها حضور یافته مانند جنگ

داخلی سوریه، حضور در عراق، جنگ داخلی لیبی و در آخر هم مناقشه قره باغ، یک چیز بیشتر نیست: احیای امپراطوری عثمانی.

حضور علنی شبه نظامیان تکفیری وابسته به ترکیه مانند لواء سلطان مراد و حمزه در جبهه نبرد جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان

هم مؤید همین امر است. ترکیه از این دست شبه نظامیان در آستین خود کم ندارد و پیش از این هم آن‌ها را در لیبی به نفع دولت فائز

السراج و بر علیه ژنرال حفتر استفاده کرده بود.

با این که بعضی اخبار رسیده از صحنه نبرد حاکی از برتری تجهیزات نظامی جمهوری آذربایجان نسبت به ارمنستان است، اما از

این نکته غافل نباید بود که ارمنستان متحد روسیه در قفقاز است و همچنین از یک لابی نیرومند در ایالات متحده و فرانسه برخوردار

است. روسیه از این واقعه به سود خود کمال استفاده را خواهد برد. مسکو در جنگ داخلی لیبی از ژنرال حفتر و دولت شرق لیبی

حمایت می‌کند و در خصوص لیبی تا کنون چند مذاکره دیپلماتیک بین کرملین و آکسارای شده است. با ورود ترکیه به مناقشه قره

باغ، مسکو از این حربه برای فشار آوردن در خصوص عقب نشینی ترکیه در جنگ داخلی لیبی استفاده خواهد کرد. همچنین که

ترکیه نیروهای تکفیری وابسته به خود را در قره باغ وارد جنگ کرده است و حضور شماری از آنان در صحنه جنگ داخلی لیبی

منتفی شده است. از سویی دیگر، روسیه به ارمنستان در سرکوب تکفیری‌ها کمک خواهد کرد چرا که ممکن است حضور آنان به

تحریک چچنی‌ها علیه روسیه بینجامد و دوباره آتش جنگ در چچن شعله‌ور شود. از سویی دیگر، روسیه منافع اقتصادی قابل

توجهی در ارمنستان دارد و در این وضعیت اقتصادی حال حاضر دنیا نخواهد گذاشت که با بیشتر شدن آتش جنگ، تجارتش با

ارمنستان به خطر بیفتد. پس مسکو حمایت خود را از ایروان برنمی‌دارد.

با حضور ترکیه در مناقشه قره باغ و ورود احتمالی نظامیان این کشور به این جنگ(چرا که اکثر احزاب این کشور خواهان ورود

نظامی به قره باغ هستند) روسیه با غنای تسلیحاتی که دارد آن‌ها را شکست می‌دهد. همچنین تمرکز ترکیه از عراق و سوریه

برداشته خواهد شد و این امر باعث می‌شود تا مسکو اهداف خود را راحت‌تر در سوریه پیگیری کند. بنابراین ورود آنکارا به جنگ

قره باغ اشتباهی بود سود ساکنان کرملین است.