[شهروند] گاهی فاصله امروز و دیروز چه طولانی می‌شود و آدم‌ها در یک چشم به هم زدن چه مسیری را طی می‌کنند. این فاصله‌ها حتی باورش هم سخت می‌شود، گاهی...پنج، شش ماه پیش دخترکی را در جشنواره فجر دیدیم که با گریه‌ها و حرف‌هایش اشک همه را درآورد. دستفروش مترو بود. یک کودک کار. نشانه‌ای از یک مشکل اجتماعی- اقتصادی حاد. همان دخترک اما امروز، روی فرش قرمز جلوی عکاسان دفیله‌می‌رود و نگاه سینمادوستان جهان متوجه‌اش است. او شمیلا شیرزاد است. بازیگر فیلم «خورشید» مجید مجیدی که این روزها در فستیوال فیلم ونیز توجهات منتقدان و رسانه‌ها را به خود جلب کرده و آن‌گونه که از اوضاع برمی‌آید، یکی از شانس‌های اصلی فستیوال امسال است. قدیمی‌ها که برای همه چیز تحلیلی جبری داشتند، در این جور مواقع می‌گفتند طرف رو خدا بغل کرده یا بوسیده. شاید این ساده‌ترین و منطقی‌ترین تحلیلی باشد که برای مورد شگفت‌انگیز شمیلا و ابوالفضل شهرزاد، سیدمحمد موسوی و روح‌الله زمانی به ذهن می‌رسد. کودکان کاری که به گفته مجید مجیدی از بین چهارهزار کودک انتخاب شده بودند، دخترکی افغانستانی که بعد از اولین نمایش فیلم اظهار امیدواری کرده بود «روزی برسد که در جهان هیچ کودک کاری وجود نداشته باشد»، کسی که در توضیح سکانس گریه‌اش گفته بود که «گریه کردن برایم سخت بود، اما وقتی به مادرم و سختی‌های زندگی‌مان فکر کردم، به‌راحتی توانستم گریه کنم»؛ حالا در شهر رویایی ونیز، در قامت یک بازیگر رویای مراسم اسکار را می‌بیند. دوستی با دیدن عکس‌های این بازیگران در ونیز می‌گفت: «اگر این چند کودک زندگی‌شان عوض شود، می‌شود گفت مجیدی و فیلمش وظیفه اجتماعی‌شان را انجام داده‌اند و حتی بیشتر»...
هنگامی که در آخرین روزهای جشنواره فیلم فجر فیلم «خورشید» مجید مجیدی روی پرده آمد، بسیاری شگفت‌زده شدند. حقیقتش بعد از فیلم‌های آخر مجیدی، «بید مجنون»، «محمد رسول‌الله» و «آن سوی ابرها»، او نیز جزو کارگردانان تمام‌شده سینمای ایران به نظر می‌رسید. از آنهایی که درست در سن‌وسالی که باید بهترین زمان خلاقیت‌شان باشد، به پایان راه می‌رسند و تا جایی که زورشان برسد، آن اعتبار اولیه‌شان را به حراج می‌گذارند. مجیدی اما زود برگشت و البته خوب برگشت تاحدی که خیلی‌ها «خورشید» را بهترین فیلم کارنامه‌اش می‌دانند. ادعایی که حتی اگر اغراق هم باشد، اما به‌هرحال این را کتمان نمی‌توان کرد که «خورشید» یکی از بهترین و جذاب‌ترین فیلم‌های مجید مجیدی است. این را این روزها سینمادوستان اروپایی هم –که توانسته‌اند خود را به ونیز برسانند- گواهی می‌دهند...
خورشید در ونیز
هنگامی که اعلام شد «خورشید» در بخش اصلی ونیز حاضر خواهد شد، بسیاری این امر را به شرایط کرونایی سینمای جهان ربط دادند و گفتند که ونیز به دلیل کمبود فیلم‌های خوب این تصمیم را گرفته است. اما حالا خبر می‌رسد که «خورشید» از شانس‌های اصلی شیر طلایی امسال است. درواقع استقبال رسانه‌ها و منتقدان و حتی مخاطبان عادی از این فیلم چنان شگفت‌انگیز بوده که به نظر می‌رسد داوران چاره‌ای ندارند، مگر تقدیر و تجلیل از فیلمی که حداقل در نیمه اول جشنواره بهترین فیلم لقب گرفته است و بعد از پایان نمایشش تماشاگران شش، هفت دقیقه سرپا تشویقش کرده‌اند. استقبالی که «بچه‌های آسمان» و استقبال جشنواره‌ای حیرت‌انگیز آن را به یاد می‌آورد که تا نامزدی اسکار هم ادامه پیدا کرد و درواقع راه را برای اصغر فرهادی و اسکارهایش باز کرد. به عبارت بهتر، حضور در جشنواره معتبر ونیز نخستین حضور جهانی «خورشید» است که موفقیت در این فستیوال می‌تواند راه «خورشید» و مجیدی را در فصل جوایز سینمایی هموار کند...
«خورشید» در اولین نمایش‌هایش اکران موفقی داشت. این فیلم تا پایان جشنواره ونیز قرار است ۱۸ نوبت برای فعالان صنعت سینما و سینمادوستان به نمایش در‌آید.
مجیدی در ونیز
بعد از اولین نمایش «خورشید» در کنفرانس مطبوعاتی این فیلم صحبت‌های جالبی عنوان شد. شمیلا شیرزاد از گذشته‌اش حرف‌زد، از روزهایی گفت که به‌عنوان کودک کار در مترو دستفروشی می‌کرد و در ادامه از مجیدی تشکر کرد که دریچه‌ای رو به آینده برایش باز کرده. جواد عزتی از سال‌های دور گفت که تئاتر کودک کار می‌کرد و مجید مجیدی هم از معضلات اجتماعی در ایران گفت و از اینکه سیاست‌های آمریکا و تحریم‌های اقتصادی تا چه حد این معضلات را افزایش داده است.
مجیدی گفت: «کشورهای اطراف ما مدام در جنگ به سر می‌برند. ما در یک منطقه پر از بحران هستیم که متاسفانه آسیب‌های این بحران‌ها هم بیش از هر چیز متوجه بچه‌ها و خانواده‌هاست. خانواده‌های بی‌بضاعت مدام فقیر و فقیرتر می‌شوند و این شرایط معضلاتی را برای همه جوامع به‌خصوص کشور ما به همراه داشته است.» مجیدی از معضلات مهاجران هم گفت: «یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما این است که به دلیل مرز گسترده‌ای که با افغانستان داریم، بخشی از مردم آسیب‌دیده این کشور به شکل غیرقانونی وارد کشور ما می‌شوند. آمارهای رسمی بین سه تا چهار‌میلیون نفر است، اما به نظرم آمار غیررسمی خیلی بیشتر از اینهاست و شاید چیزی حدود ۸ تا ۹میلیون مهاجر افغان ما در کشورمان داریم. از سوی دیگر به واسطه جنگ عراق، مهاجرانی از عراق داشته‌ایم. از سوی پاکستان هم به همین صورت بوده است. مجموعه اینها باعث آسیب‌پذیری کشور ما و مواجهه‌اش با چالش‌های بزرگ شده است.»
«خورشید» از نگاه منتقدان
بعد از نخستین نمایش‌های فیلم «خورشید» در ونیز، علاوه بر فعالان سینمایی و مخاطبان عادی، منتقدان سینمایی نیز از فیلم «خورشید» استقبال کرده‌اند. تاکنون در نقدهایی که در رسانه‌های مطرح جهان درباره این فیلم نوشته شده، نظرها و نگاه‌های منتقدان به این فیلم مثبت بوده و درصد زیادی از منتقدان «خورشید» را یکی از بهترین فیلم‌های کارنامه مجید مجیدی می‌دانند.
نیکولا باربر، منتقد سینمایی «ایندی وایر» «خورشید» را «ترکیبی از داستان دیکنزی کودکان تهیدست تهران با فیلمی پرجنب‌وجوش در ژانر سرقت و البته درامی پرمعنا درباره معلمی خوش‌قلب» معرفی کرده است: «خورشید کاملا هیجان‌انگیز است و روایتی دیکنزی دارد؛ فیلم یک روایت اجتماعی و واقع‌گرایانه از کودکان فقیر در تهران را با ماجرای یک سرقت جذاب و درامی درباره یک معلم مهربان تلفیق می‌کند؛ معلمی که اگر در یک فیلم دهه هشتادی آمریکایی بود، نقشش را رابین ویلیامز بازی می‌کرد!»
این منتقد با اشاره به اینکه «بچه‌های آسمان نخستین فیلم ایرانی بود که در سال ۱۹۹۹ توانست نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم خارجی‌زبان اسکار شود و البته درنهایت جایزه را به زندگی زیباست روبرتو بنینی واگذار کرد» نوشته که «حالا خورشید که چند ماه پیش جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر تهران را از آن خود کرده، می‌تواند همان نوع جذابیت را داشته باشد.»باربر در ادامه به خط داستانی فیلم و مضامین آن پرداخته و سپس با اشاره به اینکه «مجید مجیدی فیلمش را به ۱۵۲میلیون کودک مجبور به کار تقدیم کرده»، می‌نویسد: «مشخص است که مجیدی نسبت به کودکانی که به خاطر بی‌توجهی یا سوءاستفاده بزرگسالان به دردسر افتاده و درمانده‌اند، تعهد دارد. و چیزی که غیرقابل فراموشی است، تصویر خسته و گریان قهرمان فیلم است که در پایان، در گل‌ولای و در شرایطی که هر آن خطرناک‌تر، تاریک‌تر و نمدارتر می‌شود، به کندن تونل ادامه می‌دهد، آن هم فقط به امید گنجی که احتمالا هرگز برای او زندگی‌ای را فراهم نخواهد آورد که او استحقاقش را دارد... .»
دبورا یانگ، منتقد هالیوود ریپورتر نیز که در رسانه‌های غربی یکی از متخصصان سینمای ایران به شمار می‌رود، درباره «خورشید» نوشته: «مجید مجیدی شماری از جذاب‌ترین، دیدنی‌ترین، عاطفی‌ترین و شورانگیزترین فیلم‌های سینمای دنیا را در مورد گرفتاری، استثمار و سوءاستفاده از بچه‌های محروم ساخته و حالا «خورشید» یکی از بهترین‌های او است.»
لی مارشال، منتقد اسکرین‌دیلی هم نوشت: «مجید مجیدی، فیلمساز ایرانی با مهارت، یک فیلم عاطفی و همدلانه دیگر درباره بچه‌های خیابانی فقیر اما خوش‌فکر ساخته است. این داستانِ هیجان‌انگیز، به سبکی قدیمی و تا اندازه‌ای آموزنده، در مدرسه‌ای که مخصوص بچه‌های خیابانی ساخته‌شده می‌گذرد. فیلم مجیدی یک انتخاب غیرعادی برای بخش مسابقه جشنواره ونیز است، اما در زمانه غیرعادی و نامعمول امروز، نئورئالیسم بی‌تکلف قرن بیست‌ویکمی آن به شکل غریبی باطراوت است. فیلم همچون سفری خاطره‌انگیز به گذشته خیالی است... .»
جیانلوکا پیساکان، روزنامه‌نگار و منتقد ایتالیایی نیز با اهدای تنها دو ستاره از پنج ستاره به فیلم «خورشید» درباره فیلم جدید مجیدی در وبسایت ایتالیایی «سینماتوگرافو» نوشته: «مجیدی بهره‌کشی و استثمار کودکان و همین‌طور دنیای ناعادلانه را محکوم کرده، این کار قصد و نیت شریفی است، اما لحن فیلم او معمولی و پیامش بیش‌ازحد ساختگی است و قصه فیلم در سطح باقی مانده است.»
پیتر دی‌بروگ نیز در ورایتی نوشته: «تماشای فیلم مجید مجیدی مرا به یاد یکی از مهم‌ترین فیلم‌های قرن ٢١ درباره کودکان به نام پروژه فلوریدا انداخت. مجیدی خودش خالق یکی از بهترین فیلم‌های قرن بیستم درباره کودکان است. بچه‌های آسمان که در سادگی محض بی‌رقیب است و در عین حال داستانش چنان تماشاگر را درگیر می‌کند که نمی‌تواند نگاه از صحنه بردارد. در خورشید با فیلمنامه‌ای به مراتب پیچیده‌تر طرف هستیم.» این منتقد در ادامه هم به استفاده مجیدی از کودکان کار برای نقش‌آفرینی در فیلم اشاره می‌کند و می‌نویسد: «اگر یکی از نیات مجیدی در فیلم «خورشید» یادآوری این موضوع باشد که تمام کودکان برابرند و لایق آموزش و تشویق هستند، انتخاب این گروه نوجوان برای بازی در فیلم بهترین دلیل است.»
دیدگاه تان را بنویسید