«هر سال با فرارسیدن فصل پاییز و خنک شدن هوا، میزان ابتلا به بیماری ویروسی آنفلوآنزا افزایش می‌یابد و معمولا تا ماه‌های پایانی پاییز با اوج شیوع و همه‌گیری این بیماری تنفسی روبه‌رو می‌شویم. اما موضوعی که امسال بیش از سال‌های گذشته موجب نگرانی افراد و به‌ویژه کادر درمان شده، این است که این بار شیوع آنفلوآنزا در سایه شیوع بیماری ویروسی کرونا خواهد بود که به نظر می‌رسد حالاحالاها قصد رها کردن گریبان ما را ندارد. شیوع همزمان آنفلوآنزا و کووید-۱۹ به دلیل تشابهات علائم نه‌تنها در روند شناسایی بیماران ممکن است اختلال ایجاد کند، بلکه از آنجا که هر دو بیماری در حالت حاد نیاز به مراقبت‌های ویژه بیمارستانی دارد، ممکن است کادر درمان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را با مشکلاتی برای تأمین تجهیزات پزشکی روبه‌رو کند. این روزها توصیه می‌شود همه افراد و به‌ویژه گروه‌های پرخطر پیش از آغاز فصل سرد و همراه شدن موج شیوع آنفلوآنزا و کووید-۱۹ از واکسن آنفلوآنزا برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری استفاده کنند. در گفت‌وگو با دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری علت این توصیه و نکاتی را که باید هنگام تزریق واکسن آنفلوآنزا به آن توجه کنیم، جویا شدیم.
امسال با توجه به ادامه‌دار بودن شیوع بیماری کووید-۱۹، آیا تزریق واکسن آنفلوآنزا اهمیت بیشتری خواهد داشت؟
با توجه به این که بیماری آنفلوآنزا نیز نوعی بیماری ویروسی تنفسی است، می‌تواند در صورت شیوع گسترده در کنار همه‌گیری کرونا، روند انجام اقدامات تشخیصی و کمک‌درمانی کووید-۱۹ را با مشکلاتی روبه‌رو کند و کشورها را در موج شدیدتری از این بیماری قرار دهند. از طرفی گروهی که همیشه به عنوان پرخطر برای بیماری آنفلوآنزا شناخته می‌شدند و هر سال به آنها تزریق واکسن آنفلوآنزا را توصیه می‌کردیم؛ مانند سالمندان، بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن (ناراحتی‌های قلبی، ریه، دیابت و چاقی) گروه پرخطر برای بیماری کووید-۱۹ نیز هستند. بنابراین مانند هر سال توصیه می‌کنیم این افراد و کودکان زیر هشت سال، به محض تأمین واکسن آنفلوآنزا برای تزریق اقدام کنند. به‌ویژه اگر این افراد تاکنون به بیماری کووید-۱۹ مبتلا نشده‌اند، بهتر است با تزریق واکسن تا جای ممکن خود را از ابتلا به آنفلوآنزا مصون نگه دارند. وزارت بهداشت نیز قول داده امسال به میزان دو تا سه برابر سال‌های گذشته این واکسن از طریق شرکت‌های واردکننده در کشور تأمین شود.
واکسن آنفلوآنزا برای چه افرادی منع مصرف دارد؟
اساسا تزریق واکسن آنفلوآنزا ممنوعیت ویژه‌ای برای سنین بالای شش ماه ندارد. این واکسن در برخی از افراد که در سال‌های پیش هنگام تزریق آن با واکنش‌های آلرژیک یا بیماری‌های اعصاب روبه‌رو شده باشند یا سابقه نوعی نارسایی عصبی به نام نشانگان گیلن‌باره داشته باشند، توصیه نمی‌شود. همچنین به دلیل این‌که ذرات ویروس برای تولید واکسن آنفلوآنزا در جنین تخم‌مرغ کشت می‌شود، بهتر است افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند نیز از این واکسن استفاده نکنند. بنابراین به‌جز این موارد محدود، با اولویت قرار دادن گروه‌های پرخطر که حتما باید واکسن دریافت کنند، در صورتی که واکسن به میزان کافی در کشور موجود باشد، همه افراد می‌توانند برای تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام کنند.
یعنی حتی افرادی که مبتلا به کووید-۱۹ هستند در دوران بیماری می‌توانند این واکسن را دریافت کنند؟
از آنجا که کووید-۱۹ بیماری جدید و کمتر شناخته‌شده‌ای است، هنوز مستندات علمی درخصوص مشکلات احتمالی یا توصیه به تزریق واکسن آنفلوآنزا در هنگام ابتلا به کووید-۱۹ مشاهده نکرده‌ام. اما بر اساس دانش پزشکی، افرادی که مبتلا به نوع حاد کرونا هستند، به دلیل شدت درگیری سیستم ایمنی، این امکان وجود دارد که در صورت دریافت واکسن آنفلوآنزا، پاسخ ایمنی مورد انتظار در برابر ویروس آنفلوآنزا در بدن‌شان شکل نگیرد. لذا بهتر است این افراد تا بهبودی کامل تزریق واکسن را به تعویق بیندازند.
بهتر است چه زمانی برای تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام شود؟
تقریبا از نیمه دوم شهریور این واکسن در کشور تأمین خواهد شد و افراد پرخطر بهتر است با توجه به این که هوا رو به سردی می‌رود، زودتر برای تزریق اقدام کنند. البته در سال‌های گذشته گفته می‌شد با توجه به این‌که آنتی‌بادی‌های حاصل از تزریق این واکسن پایداری طولانی‌مدتی ندارد، بهتر است زمان تزریق به ماه‌های نزدیک اوج همه‌گیری آنفلوآنزا در کشور (دی و بهمن) منتقل شود. اما با توجه به رفتار متغیر شیوع بیماری‌های ویروسی به‌ویژه در شرایط کنونی، بهتر است از نیمه دوم شهریور و پیش از شروع فصل سرد برای تزریق واکسن اقدام شود.
با توجه به کوتاه‌مدت بودن اثر ایمنی‌بخشی واکسن آنفلوآنزا، آیا نیاز به تکرار تزریق واکسن در ماه‌های بعدی هست؟
تنها گروه کودکان زیر هشت سال که تا به‌حال سابقه ابتلا به آنفلوآنزا یا خاطره ایمنی در برابر این بیماری را نداشته‌اند، بهتر است در فاصله چهار هفته‌ای دوز دوم واکسن را دریافت کنند. اما معمولا برای سایر افراد همان یک نوبت تزریق سالانه مناسب خواهد بود.
برخی خانواده‌ها با تزریق واکسن به کودک‌شان موافق نیستند و فکر می‌کنند این کار بیشتر او را در برابر عوامل بیماری‌زا قرار خواهد داد. آیا این نگرانی پایه و اساس علمی دارد؟
نوزادان بالای شش ماه تا سه سال از گروه‌های پرخطر بیماری‌های ویروسی هستند. معمولا در قسمت مراقبت‌های ویژه نوزادان، بخش عمده‌ای از آنها که به مشکلات ریوی و تفسی مبتلا هستند، مشکل‌شان همین بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا است. بنابراین خانواده‌ها تحت‌تأثیر مطالبی که در فضای مجازی با آن روبه‌رو می‌شوند، نباید مانع تزریق واکسن‌ها از جمله واکسن آنفلوآنزا به فرزندشان شوند.
واکسن آنفلوآنزایی که نسخه سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ است را بخرید
دکتر عبدی درخصوص نکاتی که باید هنگام خرید واکسن آنفلوآنزا به آنها دقت شود، به جام‌جم می‌گوید: «بیشترین میزان واردات واکسن آنفلوآنزا به کشور از دو شرکت معتبر داروسازی هلند و فرانسه انجام می‌شود و عملا تفاوت عمده یا ارجحیتی میان این دو برای اثربخشی بهتر وجود ندارد.»
وی تأکید می‌کند: «نکته مهمی که افراد باید هنگام تهیه این واکسن به آن توجه کنند، این است حتما نسخه‌ای از واکسن را که ویژه سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ تولید شده است بخرند. زیرا سازمان بهداشت جهانی به صورت سالانه زیرگونه‌های همه‌گیر شده ویروس آنفلوآنزا را در هر منطقه جغرافیایی معرفی و واکسن‌های هر سال بر اساس این اطلاعات تغییر می‌کنند. در نتیجه اگر واکسن مربوط به سال پیش را امسال تزریق کنید احتمالا اثربخشی چندانی نخواهد داشت.»
این متخصص بیماری‌های عفونی تصریح می‌کند: «پیش از این تصور می‌شد تزریق واکسن آنفلوآنزا اثربخشی زیادی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری دارد. اما امروز می‌دانیم که ممکن است افرادی که واکسن را دریافت کرده‌اند به این بیماری مبتلا شوند، اما به نوع خفیف آن! در نتیجه حتی اگر مصونیت صد درصدی هم ایجاد نکند، تزریق آن به مراتب بهتر از مصرف نکردن خواهد بود.»
دکتر عبدی می‌افزاید: «معمولا در دوران اوج همه‌گیری‌های آنفلوآنزا در کشور، نزدیک به صد درصد بیمارانی که به نوع شدید آنفلوآنزا مبتلا شده و به بیمارستان منتقل می‌شوند، کسانی هستند که واکسن آنفلوآنزا را تزریق نکرده بودند. بنابراین وقتی می‌توان با یک تزریق عضلانی ساده از ابتلا به مشکلات حاد تنفسی پیشگیری کرد، واکسن نزدن اشتباه است.»
دیدگاه تان را بنویسید