محدوده شمیرانات در تهران، مجموعه‌ای از بافت روستاهای مختلفی بود که در گسترش شهر به آن ملحق شده است. این امر از اواخر دوره قاجار گسترش پیدا کرد و در دوران پهلوی اول و دوم استمرار یافت. علت اصلی این اتفاق، این است که مسیر طبیعی توسعه شهر تهران، جنوبی شمالی بود نه شرقی غربی و از محور شهر‌ری تا شمیران ادامه داشت. این روستاها هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را داشتند و با قالب خود قوام یافته بودند. برخی مثل سعدآباد و جعفرآباد به علت استمرار سکونت شاهان پهلوی ویژگی‌هایی داشتند که در دوران حکومت آنها، امکان ساخت‌وساز وجود نداشت و باغ نیاوران، صاحبقرانیه و... در انحصار آنان قرار داشت. پس از پیروزی انقلاب و تحولات اجتماعی متعاقب آن، ساختار شهرسازی در پایتخت تحول یافت. اگرچه در سال‌های دفاع مقدس و دهه اول انقلاب ما این شکل توسعه را شاهد نبودیم اما با روی‌کار‌آمدن دولت سازندگی و درواقع تغییراتی که در مدیریت شهری پیش آمد، شکل دیگری از توسعه شهر اتفاق افتاد که روح و منظر محلات و ضوابط منظر طبیعی شهر نادیده گرفته شده و برای اینکه بتوان هزینه‌های شهر و توسعه فیزیکی و نیازهای اصلی آن را تأمین کرد، تن به ساخت‌وسازهای مختلف و ازبین‌رفتن بافت‌های تاریخی تهران داده شد.
البته نباید نادیده گرفت که این وضعیت در دوران دهه اول انقلاب نیز به نوعی در نواحی دیگر با ضرباهنگ ضعیف‌تر به چشم می‌خورد اما حضور امام در جماران و منظر و صورت خاص آن برای تاریخ معاصر ایران، یک برکتی ایجاد کرد که مجوزندادن برای ساخت‌وساز و حفظ بافت اجتماعی و تاریخی منطقه را درپی داشت. در دهه 80 از مجموع محلات منظریه، نیاوران، اقدسیه و... فقط بخشی از شمیران که به‌طورنسبی اصالت خود را حفظ کرد جماران بود. این سرمایه مهم شهری، فرهنگی و اجتماعی باید دستمایه اصلی توسعه شهری قرار بگیرد و در طرح تفصیلی و جامع توسعه شهر تهران، مورد توجه باشد. جماران از بعد سیاسی- اجتماعی و فرهنگی به‌دلیل حضور بانی انقلاب اسلامی در آنجا و همچنین حفاظت غیرمستقیم از بافت روستایی بخشی از شمیرانات، یک سرمایه مهم شهری است که رنگ و بوی روستایی تهران را نمایندگی می‌کند. این رخداد به عنوان سرمایه در منظر طبیعی و فرهنگی در همه شهرهای جهان مستتر است و هر شخص یا نهادی که بخواهد به آن صدمه بزند، کل شهر تهران و تاریخ و فرهنگ آن را نشانه گرفته است.
دیدگاه تان را بنویسید