بسیاری از فعالان و متخصصان محیط زیست پلاستیک را قاتل طبیعت می دانند. هرچقدر رفاه زندگی بشر در سال های اخیر بیشتر شده پلاستیک نقش موثرتری در زندگی روزمره انسان ها ایفا کرده است، اما پیش بینی می شود که محیط زیست در آینده به سختی بتواند جان سالم از آلودگی های زباله های پلاستیکی به در ببرد.
ایران از جمله، کشورهایی است که مصرف سرانه ی پلاستیک در آن بسیار بالا است. بر اساس تحقیقات انجام شده، تنها در ایران سالانه بیش از سه میلیون تن پلاستیک مصرف می شود. بیشتر این پلاستیک ها نیز از جنس بادوام هستند و صدها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه شوند. قیمت ارزان و استحکام کیسه های پلاستیکی برای حمل یا بسته بندی اجناس مختلف، علت اصلی میل انسان ها به استفاده از پلاستیک عنوان می شود. ناگفته نماند که همین کیسه های پلاستیکی به دلیل مصرف روزانه و عمومی شان، تقریبا یک بار مصرف هستند و به سرعت تبدیل به زباله هایی می شوند که گاه غیرقابل بازیافت بوده و مشکلات محیط زیستی فراوانی را به بار می آورند.
در حقیقت علاوه بر فراوان بودن منابع نفتی، نبود نظارت های قانونی کافی بر تولید مواد تجزیه ناپذیر و ملزم نبودن تولید کنندگان و مصرف کنندگان پلاستیک به مدیریت و بازیافت پسماند خود است.
پلاستیک ها در طبیعت تجزیه نمی شوند بلکه به ذرات ریز تبدیل و در خاک وارد منابع خاکی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود که در طولانی مدت، مشکلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.
براساس تخمین ها، ۸ تا ۱۲ میلیون تن زباله پلاستیکی از طریق ساحل و رودخانه ها وارد آب دریاها و اقیانوس ها و پس از آن موجب گرفتار شدن آبزیان در آن می شود. آبزیان پلاستیک را به عنوان غذا می خورند که در نهایت مرگ آن ها را به همراه دارد. همچنین مواد پلاستیکی که به عنوان زباله دور انداخته و در مراتع و دشت ها پراکنده می شود علاوه بر نازیبا کردن چهره طبیعت، تلفات حیات وحش را در پی دارد.
نمی‌توان گفت افزایش پلاستیک در جهان اتفاق می افتد چون در حال حاضر شاهد هستیم در بسیاری از کشورهای دنیا مصرف پلاستیک را کاهش داده اند. مثلا در فروشگاه ها دیگر اجازه نمی دهند که خرید با کیسه پلاستیک صورت بگیرد و کیسه های پارچه ای را جایگزین کرده اند یا اصلا خودشان به مشتری ها کیسه پلاستیکی ارائه نمی دهند. البته در ایران هم نسبت به گذشته برای این موضوع تلاش هایی شده است. ولی هنوز ما نتوانسته ایم چندان مصرف پلاستیک را کاهش دهیم. جمعیت رو به افزایش است و به همین دلیل تقاضا هم بیشتر شده و همچنین دیگر مثل گذشته نیست که افراد اجناس را فله ای خریداری کنند بلکه اجناس در بسته بندی های پلاستیکی و پلیمری ارائه می شود. اگر ما بخواهیم مصرف پلاستیک را کاهش دهیم، باید وضعیت بسته بندی کالاها را تغییر دهیم. باید تبلیغ و تشویق کنیم که تولیدکننده ها پلاستیک های دوستدار محیط زیست و فسادپذیر بسازند یا باید برنامه های کشورها و شهرها به گونه ای باشد که انگیزه برای بازیافت در مردم ایجاد شود. در خیلی از کشورهای اروپایی این فرهنگ جداسازی پلاستیک ها از سایر زباله های فسادپذیر خانگی، کاملا در میان مردم جا افتاده است. نه تنها در خانه ها بلکه در مراکز تجاری و رستوران ها هم این موضوع اتفاق می افتد. بنابراین نیاز به آموزش مردم در نحوه استفاده از پلاستیک و آگاه کردن آن ها از مضرات پلاستیک برای محیط زیست است. البته از طرفی هم نیاز است پلاستیک های تجزیه پذیر مقاوم تری تولید شود تا مشتری ها بیشتر برای استفاده از این نوع پلاستیک ها ترغیب شوند.
درباره تاثیر قوانین بر کاهش مصرف پلاستیک نیز باید گفت که اگر قوانین فقط بر روی کاغذ باشد، خاصیت بازدارندگی ندارند. اما اگر قوانین را اجرا کنند مثلا جرایمی برای ریختن زباله پلاستیکی در طبیعت برای مردم در نظر بگیرند که البته نوعی فرهنگ سازی هم به دنبال خودش داشته باشد، موثر خواهد بود. الان در مناطق مختلف شهری و خارج شهر شاهد ریخته شدن مقدار زیادی زباله پلاستیکی هستیم. سواحل شمال ایران یا جنگل ها آکنده از زباله های پلاستیکی هستند که به وسیله گردشگرها در آنجا ریخته شده اند. متاسفانه خیلی از مردم استفاده از ظروف یک بار مصرف را برای خودشان یک ارزش تلقی می کنند و حتی در مهمانی ها، پیک نیک ها و...، از سفره ها، بشقاب ها و قاشق چنگال های یک بار مصرف استفاده می کنند. این جور عادت ها باید مطرود شوند و اجازه ندهند که به صورت یک ارزش در بیایند. البته برخی مواقع استفاده از ظروف یک بار مصرف اجتناب ناپذیر است و به همین جهت باید جنس این ظروف تغییر کند، مثلا در مراسم مختلف که غذاهای نذری در ظروف یک بار مصرف عرضه می شوند، بهتر است جنس این ظروف یک بار مصرف به پلاستیک های تجزیه پذیر تغییر کند یا در کنار این موضوع باید فرهنگ سازی بشود که مردم بعد از استفاده از این ظروف یک بار مصرف، آن ها را به مراکز بازیافت تحویل بدهند. راهکارها برای کاهش مصرف پلاستیک بسیار زیاد است اما نیاز به عزم همگانی برای اجرایی شدن این راهکارها برای کاهش مصرف پلاستیک داریم.
دیدگاه تان را بنویسید