قدمت
این بازی از نزدیک 600 سال قبل از میلاد در ایران شکل گرفت و در زمان هخامنشیان بازی می‌شده است. چوگان به‌هنگام کشورگشایی داریوش اول در هند، در آن سرزمین رواج یافت. همچنین در دوره ساسانیان بخشی از فرهنگ، بازی‌های این دوره بوده است. پس از اسلام تازیان بازی چوگان را از ایرانیان آموختند و آن را «صولجان» نامیدند. رودکی نخستین شاعری است که از چوگان سخن می‌گوید و فردوسی نیز فراوان از آن نام می‌برد. مغولان پس از حمله به ایران و در زمانی که با فرهنگ و هنر ایران آشنا می‌شوند، چوگان را نیز یادگرفته و در سراسر امپراطوری وسیع خود رواج می‌دهند. می‌توان گفت که گرایش کشورهای شرق آسیا به چوگان به همین دلیل است. از این دوره به‌عنوان جدی‌ترین برهه خروج چوگان از ایران یاد می‌شود. اسناد تاریخی نشان داده‌اند که شاه‌عباس چوگان‌باز بوده است و حتی پیش از اینکه به اصفهان بیاید در قزوین که پایتخت ایران بوده چوگان بازی می‌کرده‌است. همچنین میدان نقش جهان اصفهان برای چوگان بازی بنا نهاده شده بود. اروپاییان در زمان صفویان و در زمان استعمار خود در هند، با این بازی آشنا شدند و افسران انگلیسی نیز به‌طور حرفه‌ای چوگان را در باشگاه کلکته آموخته و با خود با انگلیس بردند. بعدها نیز ورزش‌هایی از قبیل گلف و هاکی پدید آوردند که دسته‌های استفاده شده در این بازی‌ها به همان چوب چوگان برمی‌گردد. در سال 1860 (میلادی) چوگان در انگلیس متداول می‌شود. این ورزش در ایران پس از صفویان کم‌کم رو به فراموشی رفت. البته در زمان پهلوی، در ارتباط با اروپاییان، چوگان دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولی مانند گذشته رواج نیافت. امروزه سعی می‌شود توجه بیشتری به این ورزش نشان داده شود. چوگان بازی بی‌انگیزه‌ای نبوده است و کاملا یک بازی استراتژیک است که آمادگی سوار و اسب را با هم نیاز داشته است. سوار و اسب در بازی چوگان مشق رزم می‌کرده‌اند. اسب وقتی مقابل مانعی قرار می‌گیرد، فرار می‌کند اما اسب چوگان به سمت مانع رفته و خود را در شرایطی قرار می‌دهد که اسب‌سوار، چوگان بزند. اسبی که خود با شرایط چوگان باز در میدان تطبیق می‌دهد به‌راحتی در میدان جنگ نیز حضور می‌یابد.
ثبت جهانی
جمهوری آذربایجان در راستای ثبت تمام ویژگی‌های فرهنگی اقوام و ملل مختلف به‌نام خود، نخستین کشوری بود که به فکر ثبت چوگان در یونسکو افتاد. با این‌حال اما درخواست این کشور به‌دلیل نبود اسناد و مدارک معتبر، در هشتمین نشست کمیته میراث ناملموس یونسکو پذیرفته نشد و تنها این کشور توانست بازی محلی قره‌باغ را به‌عنوان چوگان آذربایجانی ثبت کند. ابوالفضل قارایف نماینده جمهوری آذربایجان در یونسکو در حاشیه این اجلاس در پاسخ به انتقادات مطرح شده نسبت به اینکه چرا قصد دارید بازی یک کشور دیگر را به‌نام خود ثبت کنید، گفته بود: چوگان یک بازی مشترک منطقه‌ای و یک میراث مشترک فرهنگی است و همه کشورها از جمله ایران می‌توانند در ثبت مشترک جهانی آن سهیم باشند! درنهایت رایزنی‌های بین‌المللی و همکاری نزدیک وزارت ورزش و جوانان و سازمان میراث فرهنگی برای تهیه اسناد و مدارک لازم نتیجه داد تا رشته چوگان در دوازدهمین اجلاس کمیته حفاظت از میراث ناملموس یونسکو در کره‌جنوبی به سال 2017 به‌نام جمهوری اسلامی ایران ثبت شود.
دیدار اهالی فدراسیون و معاون وزیر
رئیس فدراسیون چوگان و همراهان ظهر دیروز سه‌شنبه 23 اردیبهشت‌ماه با مهدی علی‌نژاد معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان دیدار کردند. ابراهیم نوزایی رئیس فدراسیون چوگان در این دیدار ضمن اشاره به پیشینه و تاریخ کهن ورزش چوگان، گفت: یکی از محورهای بیانات رهبر انقلاب در خصوص ورزش چوگان به احیای این رشته ورزشی اختصاص داشته، زیرا چوگان بخشی از فرهنگ غنی ایرانی است. وی در ادامه با اشاره به عملکرد فدراسیون چوگان تصریح کرد: خوشبختانه تقویم اجرایی فدراسیون طبق برنامه‌ریزی‌ها محقق شد، اما در پایان سال به‌دلیل شیوع بیماری کرونا و دستورالعمل ستاد مبارزه با این بیماری، 2 مسابقات پیش‌بینی شده در اسفندماه برگزار نشد. نوزایی همچنین از اهمیت توسعه چوگان در استان‌ها گفت و در ادامه بر لزوم حمایت دوچندان مسئولان ورزشی کشورمان از این ورزش تاکید کرد. معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان نیز با بیان اینکه در فرهنگ و ادبیات ایران اسلامی همواره به چوگان اشاره شده است، گفت: بدون‌شک فدراسیون چوگان امروزه بیش از هر زمان دیگری نیازمند انجام اقدامات عملی برای توسعه و ترویج چوگان در سراسر کشور است. علی‌نژاد تصریح کرد: در واقع با حمایت مسئولان بخش ورزش کشور و همچنین جلب‌نظر بخش خصوصی می‌توان توسعه چوگان را سرعت بخشید. وی ضمن بیان اینکه داشتن نگاه توسعه ای در هر جایگاه می‌تواند سبب رشد یک مجموعه شود که این مهم باید در چوگان مشهود باشد، اظهارکرد: بنابراین به‌نظر می‌رسد باید با برنامه‌ریزی دقیق به سمت فراگیر کردن چوگان در جامعه گام برداریم؛ به‌عنوان مثال شرایط آموزش و بازی چوگان برای افراد آماتور و همچنین کسانی که از قدرت اقتصادی بالایی برخودار نیستند، فراهم شود تا افراد با لذت و هیجان چوگان آشنا شوند. در ادامه غزاله امیر ابراهیمی نایب‌رئیس، حجت‌ا... دهخدایی مشاور ارشد فدراسیون و همچنین محمدرضا شاپوری رئیس و کاظمی دبیر هیات چوگان استان تهران به مشکلات، دغدغه‌ها و برنامه‌ریزی‌های آتی فدراسیون برای توسعه و ترویج این رشته ورزشی پرداختند. در پایان کتاب «گوی و چوگان» از سوی ابراهیم نوزایی، رئیس فدارسیون چوگان به مهدی علی‌نژاد، معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان اهدا شد.
دیدگاه تان را بنویسید