اوضاع اشتغال و بیکاری ایرانی‌ها در ۸ سال گذشته

 افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی محسوب و نرخ بیکاری یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی شاخص‌های اقتصادی است.

نیروی کار مجموعه‌ای از جمعیت شاغل و بیکار است که با تغییری که از سال گذشته مرکز آمار در جمعیت مورد بررسی برای نیروی کار اعمال کرد سن این افراد را از ۱۰ ساله و بیشتر به ۱۵ ساله و بیشتر تغییر داد.

براین اساس، افراد ۱۵ ساله و بیشتر که دارای سه ضابطه به طور همزمان باشند بیکار شناسایی می‌شوند؛ به طوری که در هفته مورد بررسی فاقد کار باشند، یعنی دارای اشتغال مزدبگیری یا خود اشتغالی نباشند و همچنین در هفته مرجع و سه هفته جویای کار باشند یا حتی در هفته بعد از آن برای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی آماده برای کار باشند.

همچنین جمعیت شاغل، افراد ۱۵ ساله و بیشتری هستند که در هفته مورد بررسی حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشند. افرادی که بدون دریافت مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند کار می‌کنند، کارآموزانی که در دوره کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت موسسه فعالیت کارآموزی انجام می‌دهند و محصلانی که کار کرده‌اند و تمام افرادی که در نیروهای مسلح به صورت کادر دائم یا موقت خدمت می‌کنند از جمله گروه‌های شاغل محسوب می‌شوند.

اما بررسی وضعیت نیروی کار در هشت سال گذشته در ایران از این حکایت دارد که بیشترین نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۵ با ۱۲.۴ درصد اتفاق افتاده است. این در حالی است که بیشترین جمعیت بیکار نیز مربوط به سال ۱۳۹۷ با سه میلیون و ۲۵۴ هزار نفر بوده که در همان سال نرخ بیکاری به ۱۲.۱ درصد رسیده است.

بیشترین جمعیت شاغل در طی دوره مورد بررسی به سال قبل بر می‌گردد که بیش از  ۲۴ میلیون و ۲۷۳ هزار نفر مشغول به کار بوده اند که این تعداد در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۳ میلیون و ۷۳۱ هزار نفر گزارش شده بود.

بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی برای سال ۱۳۹۷ با ۴۴.۵ درصد و کمترین آن در سال ۱۳۹۲ با ۴۰.۵ درصد ثبت شده است.

 بررسی وضعیت جمعیت غیرفعال نیز بیشترین تعداد مربوط به سال گذشته با ۳۴ میلیون و ۴۹۸ هزار نفر است.

آن‌طور که محمدی -رئیس گروه آمارهای نیروی کارمرکز آمار- توضیح داد، یکی از اهداف طرح آمارگیری نیروی کار برآورد جمعیت شاغل است و در این طرح فرصت شغلی محاسبه نمی‌شود، هنگامی که جمعیت شاغل رشد می‌کند، لزوما به معنای شغل بیشتر نخواهد بود و ایجاد شغل و افزایش جمعیت شاغل دو مقوله‌ی متفاوت است و ممکن است در یک دوره جمعیت شاغل افزایش یا کاهش داشته باشد اما ایجاد شغلی رخ ندهد. زمانی که نرخ بیکاری افزایش یا کاهش می‌یابد، باید این شاخص‌ها براساس مبنایی تغییر کرده باشند. مثلا وقتی نرخ بیکاری کاهش پیدا می‌کند حتما دلیل آن افزایش جمعیت شاغل نیست بلکه می‌تواند جمعیت غیرفعال رشد کرده باشد.

آمار نیروی کار از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸