«امر به معروف و نهی از منکر بر اساس قواعد اسلام، فریضه‌ای است شرعی و واجب بر هر مسلمانی ولی سال‌های اخیر و به واسطه برخی کنش و واکنش‌های انتخاباتی رخ داده، این مهم نیز تا حدودی قابل توجه به بازی‌های سیاسی کشیده شده؛ چنان که بسیاری مجوز اعطا شده به رائفی‌پور و یارانش را با توجه به سوابق او، اقدامی در همین مسیر می‌دانند. حال آن که جلیل محبی در قامت دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر نه تنها به تکذیب این مهم می‌پردازد، بلکه تاکید می‌کند در این ستاد «نظارت استصوابی» به سبک و سیاق شورای نگهبان وجود ندارد.
آقای محبی اخیرا مجوزی به یکی از فعالان سیاسی برای امر به معروف مسئولان اعطا شده که انتقادهای بسیاری به همراه داشت؛ حال آن که شرعا امر به معروف و نهی از منکر نیازمند اعطای مجوز نیست، این دو مساله به نوعی تناقض محسوب نمی‌شود؟
امر به معروف و نهی از منکر همان‌طور که گفتید یک جواب شرعی و یک حق شهروندی است. هر فردی می‌تواند مسئولان را امر به معروف و نهی از منکر کند که اقدامی واجب نیز محسوب می‌شود اما در جهان امروز برای انجام این قبیل اقدامات همچون سایر موارد، گروه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهادی تشکیل شده و افرادی گردهم می‌آیند تا کار منسجم‌تری انجام دهند که برای آن نیازمند اخذ مجوز از دولت‌ها و حاکمیت‌ها هستند. هرچند که این اقدام بدون اخذ مجوز نیز صورت می‌گیرد ولی دریافت مجوز به نوعی مشروعیت حاکمیتی به آن گروه می‌بخشد. شما می‌توانید به صورت فردی لیست انتخاباتی دهید و فعالیت سیاسی کنید ولی می‌توانید مجوز حزب بگیرید و این فعالیت را در قالب آن تعریف کنید. کسی به شما نمی‌گوید چرا مجوز حزب ندارید ولی اخذ این مجوز نوعی مشروعیت به فعالیت افراد می‌بخشد. در ماجرای امر به معروف نیز همین است و شما می‌توانید مجوز بگیرید تا از مشروعیت حاکمیتی برخوردار باشید. رهبر انقلاب نیز گفته‌اند که «امر به معروف و نهی از منکر حوزه‌های مختلفی دارد که مهم‌ترینش حوزه مسئولان است. مردم باید از مسئولان کار خوب را بخواهند؛ آن هم نه به صورت خواهش و تقاضا.»
مساله اینجاست که بر اساس قوانین اعطای مجوز به سازمان‌های مردم‌نهاد(سمن‌ها) بر عهده وزارت کشور است نه ستاد احیای امر به معروف.
بله! در ایران برای اخذ مجوز تشکیل سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد لازم است که به عنوان سمن‌های وزارت کشور مراجعه کنید ولی اشکال کار آنجاست که اخذ مجوز از وزارت کشور بسیار سخت و البته زمان‌بر است؛ ضمن آن که در نهایت ممکن است به فرد مجوز داده نشود. بنابراین ما در ستاد احیای امر به معروف شرایط را تسهیل کردیم تا هر فردی که قصد تشکیل سمن در این زمینه را دارد، بتواند با مراجعه به ما مجوز مربوطه را دریافت کند.
این موازی‌کاری محسوب نمی‌شود؟
قبلا هم موازی بوده است. زمانی هم سازمان ملی جوانان اقدام به اعطای مجوز به سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌کرد و هم وزارت کشور اما پس از مدتی فقط وزارت کشور مسئولیت این کار را بر عهده گرفت. آن زمان طی روند در وزارت کشور و اخذ مجوز ممکن بود ۲ سال به طول انجامد؛ حال آن که در سازمان ملی جوانان این مهم سریعا اتفاق می‌افتاد. امروز هم شرایط به همان شکل است. ما بارها و بارها دیده‌ایم که یک مقام مسئول حاکمیتی هنگام مواجهه با امر به معروف به فرد آمر می‌گوید: «به تو چه!» ما برای آن که این مقام مسئول دیگر نتواند مقابل آمر معروف چنین رفتاری داشته باشد، اقدام به اعطای مجوز به سمن‌ها می‌کنیم تا به نوعی از آنان حمایت کنیم.
با این حساب مجوز اعطا شده به آقای رائفی‌پور اولین مجوز است یا خیر؟
خیر اولین مجوز نیست. ما از ۱۵ مرداد ماه ۹۸ که آیت‌الله صدیقی از اعطای مجوز امر به معروف به سمن‌ها گفتند تا امروز ۴۰۰ مجوز در حوزه‌های مختلف مثل محیط زیست صادر کرده‌ایم.
در حوزه امر به معروف مسئولان چند مجوز داده‌اید؟
تعداد دقیقش خاطرم نیست اما تعدادش در قیاس با سایر موارد کمتر بود. مجوز آقای رائفی‌پور حدود یک ماه پیش و در خرداد ماه صادر شد و اخیرا آن را منتشر کردند.
بیشترین مجوز صادر شده برای امر به معروف در چه حوزه‌هایی است؟
در ستاد امر به معروف ۱۶ عرصه به عنوان اولویت تعیین شده همچون عرصه‌های اقتصاد، فساد اداری، فرهنگ و هنر و ... اما بیشترین مجوزهای صادر شده به حوزه‌های «محیط زیست» و «عفاف و حجاب» اختصاص دارد. اگر مجوز اعطا شده در حوزه امر به معروف مسئولان کمتر بوده به این دلیل است که درخواست‌های کمتری در این حوزه وجود داشته اما اگر فردی قصد فعالیت در این حوزه را داشته باشد ما نه‌تنها به سرعت به او مجوز می‌دهیم بلکه به او مواد قانونی را نیز آموزش می‌دهیم تا بداند آمر به معروف نباید توهین کند، افترا بزند یا نشر اکاذیب کند. همچنین اگر مشکلی ایجاد شد از آمر به معروف حمایت می‌کنیم و او را در لایحه‌نویسی همراهی کرده و وکیل معرفی می‌کنیم.
اعطای مجوز به گروه و طیف خاصی اختصاص دارد؟
انحصاری در کار نیست. ما فقط گفته‌ایم که حداقل ۲ نفر از ۷ عضو اولیه سمن باید یا در حوزه‌ای که خواستار فعالیت در آن هستند، تجربه داشته باشند و مثلا چند تا توییت در این زمینه زده باشند یا این که تحصیلات‌شان مرتبط باشد. ما جلوی کسی را نمی‌گیریم فقط مراقبیم که کسی از این مجوز سوءاستفاده نکند.
وقتی ملاک شما برای برخورداری از تجربه توییت زدن باشد چطور اطمینان حاصل می‌کنید که سوءاستفاده‌ای در کار نباشد؟
فقط توییت نیست. فرد بالاخره باید در حوزه‌ای که قصد فعالیت در آن را دارد، کنش و واکنشی ترتیب داده باشد. اگر یک بچه ۱۸ ساله بدون هر گونه سابقه و فعالیت سیاسی قصد دریافت مجوز داشته باشد ما به او مجوز نمی‌دهیم ولی وقتی فرد از سابقه‌ای برخوردار باشد این کار را می‌کنیم. نکته این است که اگر روزی مردم به این باور رسیدند که می‌توانند مسئولان را امر به معروف کنند و مسئولان نیز به آن بی‌اعتنایی نکردند، آن روز می‌توان امیدوار بود که این مجوزها خود به خود از بین بروند. برخی مخالفان می‌گفتند که امر به معروف به مجوز احتیاج ندارد این دقیقا هدف ماست ولی تا آن زمان لازم است از آمران به معروف نوعی حمایت صورت بگیرد و ما در این زمینه خط قرمزی نداریم.
یعنی اگر فردی با دیدگاه سیاسی مخالف با آقای رائفی‌پور و شما درخواست کند این مجوز به او اعطا می‌شود یا این که این امتیاز تمام و کمال در اختیار طیف خاصی است؟
شما به اصلاح‌طلبان بگویید اگر خواستند امر به معروف کنند، بیایند و مجوز بگیرند. ما از همه حمایت می‌کنیم. همان طور که اصلاح‌طلبان ممکن است خطا کنند، انقلابی‌ها و اصولگرایان نیز ممکن است خطا کنند. امکان خطا برای همه وجود دارد ولی نه حق امر به معروف را ساقط می‌کند و نه تکلیف را. ما در ستاد احیای امر به معروف نظارت استصوابی نداریم.
و سوال آخر آن که باتوجه به برخورداری ستاد احیای امر به معروف از بودجه دولتی، آیا سمن‌هایی که شما به آنها مجوز فعالیت می‌دهید هم بودجه دریافت می‌کنند یا خیر؟
ما موظفیم بودجه دولتی خود را بین ستادهای استانی که مستقل عمل کرده و به حرف ما هم گوش نمی‌دهند توزیع کنیم و این پول تقریبا به طور کامل بین آنان پخش می‌شود. بنابراین ما حمایت مالی از این سمن‌ها نداریم. اگر یکی از این سمن‌ها برای کمک مالی به ما مراجعه کند، دل‌مان می‌خواهد کمکش کنیم ولی پولی برای این کار نداریم.
دیدگاه تان را بنویسید