آیا خواسته ترامپ برای مذاکره با تهران منطقی است؟

سعید محمدی کارشناس بین الملل در گزارشی تحلیلی به پیشنهاد مجدد ترامپ برای مذاکره با تهران پرداخته و به چرایی این پیشنهاد و راستی آزمایی صداقت ترامپ در مورد محتوای مرتبط با این توئیت از زوایای مختلف،  نقد وبررسی کرده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم:

- خروج از برجام : دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا پس از ورود به کاخ سفید بی هیچ منطق و استدلال محکمی از توافق برجام که مورد تایید شورای امنیت قرار داشت خارج شد. این توافق بین المللی چارچوب همکاری های صلح آمیز هسته ای چند جانبه بین المللی با ایران را تعیین و ضمانتی اصولی برای توسعه همکاری های صلح آمیز هسته ای و دیگر مشارکت های سازنده فی مابین ایران و شرکای توافق مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل، منجمله ایالات متحده آمریکا ایجاد نموده بود.

- برقراری تحریم و تروریسم اقتصادی علیه ایران: ترامپ با زیر پا گذاشتن قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل و خروج از برجام، تحریم های بی سابقه و یکجانبه ای علیه ایران وضع نمود. تحریم هایی که حتی ارسال دارو و ملزومات پزشگی را در سخت ترین شرایط پاندمی کرونا به ایران محدود و مسدود نموده است. تروریسم اقتصادی بی سابقه ای که از طریق تهدید کشور های مستقل، ممنوعیت های وسیعی را برای انجام مبادلات انسانی و اقتصادی مردم ایران برقرار ساخته است.

- پیشنهاد انعقاد توافق و قرارداد جایگزین برجام: دونالد ترامپ بارها پیشنهاد مذاکره برای توافق بزرگ حتی بدون پیش شرط را به جایگزینی برجام با ایران مطرح نموده است؛ اما پمپئو وزیرامور خارجه ترامپ لیست بلند بالایی از شروط نامشروع و غیر قابل اجراء برای انجام گفتگو با تهران روی میز قرار داد. بدین ترتیب علاوه بر نقض برجام و عدم پایبندی به اصول و مقررات بین المللی این کشور موانع متعددی را برای بازگشت دو کشور حتی به نقطه صفر تفاهم و گفتگو های گذشته منتج به برجام ایجاد نموده است.  

- بی احترامی به توافقات بین المللی: دولت دونالد ترامپ نه تنها در مورد ایران و توافق بین المللی برجام، بلکه در مورد مجموعه ای از موضوعات مرتبط با روابط دو و چند جانبه ایالات متحده آمریکا با سازمان ها و نهادهای بین المللی و کشورهای عضو سازمان ملل متحد رفتاری بر خلاف اصول و مقررات بین المللی داشته است. این رژیم بدون توجه به اصول و مقررات بین المللی، بطور یکطرفه از توافقات و چارچوب همکاری های دو و چند جانبه با کشورهای مختلف خارج شده است، این رژیم نه تنها به تعهدات بین المللی خود پایبند نبوده بلکه با خروج از برخی از معاهدات بین المللی و قطع ارتباطات با آنها، کمک های مالی خود را به آنها قطع کرده است. این رویه زمینه تشدید بی اعتمادی جامعه جهانی و ایران را به شخصیت غیر قابل اعتماد ریاست جمهور این  کشور، تشدید نموده است.

- عدم امکان راستی آزمایی ادعای اخیر ترامپ: ترامپ در ظاهر پیشنهاد باور ناپذیر مثبت و سازنده ای را حتی در مورد گفتگو های بدون پیش شرط در گذشته هم بیان نموده است، اما ایجاد بستر لازم برای باور پذیری و تحقق چنین پیشنهادی نیاز به پروسه ای مبتنی بر اعتماد سازی، وفای به عهد و نهایتا راستی آزمایی دارد. چنین راستی آزمایی در شرایط کنونی که ترامپ با کاهش سطح اعتبار و اعتماد عمومی در آمریکا مواجه بوده و از دیگر رقبای انتخاباتی بدلیل عدم اجرای تعهدات و وعده های انتخاباتیش نا محبوبتر است؛ امکان ناپذیر و دشوار است.

البته باید توجه نمود که عبور از دیوار بی اعتمادی میان ایران و آمریکا خصوصا بدلیل اقدامات ظالمانه این کشور علیه ملت ایران و به ویژه پس از خروج از برجام و برقراری تروریسم اقتصادی که منجر به بروز دهها میلیارد دلار خسارت مادی و معنوی به دولت و ملت ایران گردید و نهایتا ترور ناجوانمردانه سردار شهید سلیمانی، چندان کار آسانی نیست. بنابر این راه ترامپ و احتمال تصمیم گیری و تصمیم سازی برای ایجاد روابط سازنده مبتنی بر احترام و اعتماد متقابل کار بسیار دشواری است. در یک صورت دسترسی به چنین منظوری  سهل خواهد شد؛ ایجاد بستر مناسب و تسهیل در مسیر چنین توافقی برای رسیدن به میز مذاکرات سازنده به تصمیم گیری و تصمیم سازی از سوی دونالد ترامپ وابسته است: این مسیر در مرحله نخست به لغو و رفع همه تحریم های ظالمانه علیه ایران منتهی می شود. رفع تحریم های ناشی از تروریسم اقتصادی که به واسطه پاندمی ویروس مرکبار کووید 19،  بهداشت، درمان و رفاه مردم ایران را با سختی ها و مشکلات فراوان مواجه نموده است.

- ایران در خط مقدم مبارزه با تروریسم و قاچاق: ایران در چهار دهه گذشته به عنوان کشور خط مقدم مبارزه با تروریسم و قاچاقچیان بین المللی همواره در کنار جامعه بین المللی قرار داشته است. هزاران شهید و جانباز میدان نبرد، سند پرافتخار میادین این مبارزه قهرمانانه است. در واقع نه تنها کشورهای منطقه درگیر با تروریسم بلکه اروپا و آمریکا هم امنیت و آرامش کنونی خود را مدیون این مبارزات و همکاری بدون چشم داشت ایران علیه گروه های دهشتناک تروریستی می باشند.  هر چند آمریکا در این مسیر هم با ایجاد موانع بسیار تلاش نموده عرصه این مبارزات را به نفع تروریسم محدود و یا خنثی نماید. برداشتن موانع و حرکت در جهت تقویت همکاری ها در مسیر چنین مبارزه ای می تواند زمینه دیگری برای اعتماد سازی میان طرفین باشد. 

-  برجام توافقی برای تمام فصول: توافق برجام توافقی کامل، مشروع و  بین المللی و الگویی سازنده  برای تمام کشور های عضو جامعه بین المللی در تمام فصول است. این توافق، زمینه مساعدی برای اعتماد سازی متقابل و توسعه همکاری های مشارکت آمیز دو و چند جانبه برقرار نموده است. بازگشت به توافق برجام و انجام گفتگو در این چارچوب و فراتر از آن با رویکردی مثبت برای ایجاد راه های موثر دیگر در راستای برقراری و  ایجاد تفاهم،  توسعه مشارکت و همکاری های سازنده در چنین مسیری می تواند کمک موثری برای حل و فصل موثر سو تفاهمات و چالش های پیش رو باشد.

در نتیجه میتوان چنین جمعبندی نمود که شرایط و تحولات میدانی اثبات نموده دونالد ترامپ بدلیل  رفتار های بی ثبات کننده و صدور  فرمان های بحران آفرین نه تنها نتوانسته منافع حیاتی ایالات متحده را تامین نماید، بلکه جامعه جهانی را بیش از پیش از خود رانده و با چالش های عظیم و بحران های فزاینده  غیر قابل پیش بینی مواجه  نموده است.   از این رو در سه ماه و بیست روز آینده دونالد ترامپ فرصت دارد حداقل برای جبران گذشته خود به نقطه صفر بازگردد، خرابکاری ها در امور داخلی و بین المللی را مورد تجدید نظر، باز سازی  و اصلاح قرار دهد و برای جلب اعتماد ملت ایران تحریم های ظالمانه و تروریسم بی منطق اقتصادی را سریعا ملغی نماید. در چنین شرایطی  ایجاد و امکان نقطه تفاهم برای مشارکت و همکاری برای مبارزه با پاندمی کرونا، تجدید نظر نسبت به اهمیت بازگشت به نقطه صفر انعقاد تفاهم  بین المللی برجام را توجیه خواهد نمود.