آشنایی با شهر شوش پایتخت چند هزارساله تمدن عیلام | تاریخچه شهر شوش٬ قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌ شناخته‌شدهٔ جهان

هزاران سال قدمت دارد و یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های شناخته‌شدهٔ جهان و یکی از مهمترین و باشکوهترین شهرهای باستانی ایران است؛ شهری که آثاری تاریخی از هفت هزار سال قبل در خود جای داده و از چنان غنای تاریخی برخوردار است که از ۲۶ مکان تاریخی- فرهنگی و طبیعی که تاکنون از ایران در میراث جهانی ثبت شده ۲ اثر آن متعلق به آن است.

شهری که آثار تاریخی ارزشمند آن در موزه‌های معتبر دنیا چشم نوازی می‌کنند و سالانه صدها هزار توریست خارجی و گردشگر داخلی با قدم گذاشتن در آن، تاریخ باشکوه ایران و آثار تمدن عیلامی را مرور می کنند؛ این شهر کهن شوش است.

شهر باستانی شوش از مراکز تمدن قدیم، از معروفترین شهرهای دنیا، پایتخت چند هزارساله تمدن عیلام و همچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده است. شوش که در شمال خوزستان قرار دارد به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و آثار ارزشمند و منحصر به فرد تاریخی و مذهبی نظیر حرم دانیال نبی(ع)، آرامگاه دعبل خزاعی شاعر شهیر اهل بیت (ع)، آپادانا، آکروپل، شهر شاهی، شهر پیشه وران، کاخ اردشیر دوم، محوطه باستانی و اثر جهانی چغازنبیل در هفت تپه از مقصدهای مهم گردشگری ایران به شمار می‌رود.

شوش با وجود مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس و نیز مناطق گردشگری طبیعی چون جنگل و بیشه کرخه و نیز حرم حضرت دانیال نبی(ع) همچنین ۲ اثر ثبت جهانی چغازنبیل و محوطه باستانی یکی از مقاصد اصلی مسافران نوروزی و کاروان‌های راهیان نور است.

در این شهر تاریخی عیلامی‌ها، آشوری‌ها، هخامنشیان، سلوکیان، پارتیان، بابلی‌ها و ساسانیان حکمرانی داشته‌اند؛ شهر باستانی شوش، در استان خوزستان در جنوب غربی ایران واقع است و از حدود سال چهار هزار و ۲۰۰ پیش از میلاد مسیح، نقشی کلیدی در روابط میان بین النهرین باستان و سرزمین ایران داشته است.

محوطه باستانی شوش؛ ۴۰۰ هکتار تاریخ تمدن ایرانی اسلامی

محوطه باستانی شوش محوطه گسترده‌ای در کل شهر شوش را در برمی‌گیرد که بناها و سازه‌های معماری متعددی از دوره‌های مختلف در آن گنجانده شده‌اند؛ این شهر باستانی یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته‌شده‌ جهان به‌ شمار می‌رود و احتمالا سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه‌گذاری شده است.

محوطه باستانی شوش در زمان حفاری‌های باستان شناسی برای شناسایی بهتر به چهار بخش تقسیم شد که آپادانا(کاخ داریوش) در واقع کاخ پادشاهان هخامنشی است که هنوز بر روی تپه های باستانی برخی از تندیس‌ها و ستون‌های این کاخ باقی است.

وسعت محوطه باستانی شوش بنا بر شواهد باستان شناسان نزدیک به ۴۰۰ هکتار است؛ این محوطه پهناور در بین ۲ رود بزرگ کرخه (در غرب) و دز (تقریبا در شرق) جای گرفته است. در دهه‌های پایانی قرن ۱۹ میلادی وقتی پای فرانسویان به شوش رسید، پس از تهیه نقشه‌های مختلف براساس وضعیت تپه‌ها و نشست و فرازهای آن، این محوطه را به چهار قسمت تقسیم و نامگذاری کردند که امروزه نیز به همین نام شهره اند.

تپه بلندتر را که در جنوب غربی واقع شده «ارگ» یا «آکروپل»، تپه شمالی را «آپادانا»، تپه سوم را که در شرق این ۲ تپه جای دارد «شهر شاهی» نام دادند و کلیه محوطه سمت شرق و شمالی این فضای پهناور را به نام «شهر صنعتگران» یا پیشه وران یاد کرده‌اند.

شهر صنعتگران پهنه وسیعی است که از تپه‌ها اراضی تاریخی تشکیل شده و عموما دارای بقایای آثاری مربوط به اوایل اسلام است؛ بقایای مسجد بزرگ و قدیم شوش به عنوان یکی از قدیمی ترین مساجد ایران در این منطقه کشف شده که قسمت‌هایی از دیوارهای آن به وضوح قابل مشاهده است.

پرونده محوطه تاریخی شوش در سی و نهمین نشست کمیته میراث جهانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) با موافقت اعضا به عنوان دومین میراث جهانی شوش به ثبت جهانی رسید.

پرونده میراث فرهنگی شوش شامل تعدادی از مکان‌های دیدنی شوش از جمله کاخ شاپور، کاخ آپادانا، دروازه شرقی، کاخ هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه بناهای دوره اسلامی، تپه‌های آکروپول و قلعه فرانسوی‌ها است؛ همچنین این محوطه در ردیف آثار ملی ایران قرار دارد.

چغازنبیل عبادتگاهی با قدیمی‌ترین تصفیه خانه دنیا

بر تابلوی معرفی ورودی این معبد نوشته است «پرستگاه معبد چُغازنبیل، بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۴۰ پیش از میلاد توسط اونتاش گال پادشاه دوره ایلام میانه شهری به نام دورانتاش در ۲ حصار را ایجاد نمود که معبد چغازنبیل در مرکز حصار اول آن قرار دارد.

معبد اصلی به ابعاد ۱۰۵ در ۱۰۵ مترمربع است و در گذشته دارای ۵۲ متر ارتفاع و پنج طبقه بوده که هم اکنون تنها ۲۵ متر از ارتفاع اولیه و دو و نیم طبقه از آن باقی مانده است.

هسته دیوارها از خشت و روکش آن از آجر است؛ قدیمی ترین کاشی دنیا و قدیمی‌ترین تصفیه خانه آب دنیا در این محل بدست آمده است.

این شهر و معبد در سال ۶۴۰ پیش از میلاد بر اثر حمله آشور بانیپال پادشاه قوم آشور ویران شد».

از دور سازه عظیم این بنای آجری که شامل آجرهای حکاکی شده به خط ایلامی، صنعت، معماری و فرهنگ تمدن اصیل عیلام است، چشم نوازی می‌کند؛ بنایی که اگر چه حدود چهار هزار سال قدمت دارد ولی تنها ۷۰ سال است که کشف شده و با کاوش‌های مختلف از زیر خروارها خاک سر بیرون آورده است.

تصفیه‌خانه آب چغازنبیل به عنوان قدیمی‌ترین تصفیه خانه دنیا در جبهه غربی معبد اصلی قرار دارد؛ آب مورد مصرف تصفیه خانه از فاصله ۴۵ کیلومتری و توسط کانالی از رودخانه کرخه تأمین می‌شده‌ این درحالی است که رودخانه دز در فاصله سه کیلومتری معبد قرار دارد. دلیل تأمین نکردن آب چغازنبیل از رودخانه دز، اختلاف ارتفاع زیاد محوطه چغازنبیل با سطح رودخانه دز بوده است.

زیگورات چغازنبیل نخستین اثر باستانی ایران است که به ثبت جهانی رسیده در فاصله ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شوش و ۲۰ کیلومتری هفت تپه در استان خوزستان واقع است.

آپادانا؛ کاخ پادشاهان هخامنشی

آپادانا یکی از باشکوه‌ترین کاخ‌های تاریخی هخامنشی است که شهرت جهانی دارد؛ این کاخ، قصر زمستانی شاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش بزرگ بوده‌ است؛ آپادانا به دستور داریوش پادشاه هخامنشی حدود سال‌های ۵۱۵ تا ۵۲۱ پیش از میلاد در شوش و بر روی آثار و بقایای عیلامی بنا نهاده شد.
این کاخ دارای قسمت‌های مختلفی از جمله تالار، دروازه و کاخ پذیرایی و همچنین دارای سه حیاط مرکزی است؛ جنس دیوارهای کاخ از خشت با نمای آجری و ستون‌های آن از سنگ است.

دیوارهای داخلی کاخ با آجر لعابدار منقوش با طرح‌های سربازان گارد جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی مزین شده که بقایای به‌جای‌مانده آنها در موزه‌های خارجی و داخلی نگهداری می‌شوند.

ستون‌های سنگی این کاخ متشکل از چند قسمت، زیرستون، پایه ستون، شالی‌ستون، ساقه ستون، گل ستون و سرستون است؛ سر ستون به شکل نیمه‌ای از ۲ گاو که زانو زده و پشت به هم داده‌اند.

ستون‌ها و دیوارهای آپادانا ۲۲ متر ارتفاع داشته‌اند اما بلندی بقیه قسمت‌ها کمتر و سقف آن‌ها گهواره‌ای و از خشت ساخته شده است.

بخش‌های مهمی از کاخ آپادانا در زمان اردشیر اول(۴۶۱ پیش از میلاد) دچار آتش سوزی شد که در زمان اردشیر دوم(۳۵۹ پیش از میلاد) بازسازی شد. شهر شوش در حمله اسکندر مقدونی در حدود سال ۳۲۰ پیش از میلاد ویران شد.

آکروپل؛ قلعه ای ساخته شده به دست فرانسوی‌ها

قلعه شوش از جذاب ترین قلعه های ایران است‌؛ قلعه‌ای که حدود ۱۲۰ سال پیش در زمان قاجار ساخته شد و به قلعه فرانسوی‌ها معروف است.

در سال ۱۸۹۷ میلادی ژان ماری ژاک دومورگان فرانسوی برای تحقیق و اکتشاف به شوش آمد و برای اسکان او وهمراهانش و نگهداری آثار باستانی مکشوفه عملیات ساخت قلعه شوش آغاز شد.

برای این کار بلندترین نقطه تپه‌های شوش یعنی اکروپل انتخاب و قلعه‌ای به شکل قلعه‌های قرون وسطا و ذوزنقه‌ای شکل بر روی آن ساخته شد؛ به همین دلیل این قلعه به قلعه فرانسوی‌ها نیز شهرت دارد.

ساختمان این قلعه اغلب با خشت و بقایای باستانی آجرها و خشت‌های دوره‌های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود بنا شد و در سال ۱۹۱۲ میلادی کار ساخت آن به پایان رسید.

ازاین قلعه اکنون نیز به عنوان مرکز نگهداری و تحقیق آثار باستانی استفاده می‌شود.

باغ موزه شوش؛ نمایش سیر تکامل ۶ هزار سال زندگی بشر

موزه شوش با نمایی آجری و ۵۵۰ ‌متر مربع زیربنا در میان باغی به وسعت بیش از ۱۴ هزار و ۵۰۰ مترمربع در کنار قلعه و محوطه باستانی شوش ساخته شده است.

این موزه یکی از مهمترین موزه‌های اشیای ایران باستان است که آثار با ارزشی از دوران مختلف تاریخی در آن نگهداری می‌شود.

این موزه همزمان با شروع حفاری‌های شوش و با بکارگیری بخش زیادی از آجرهای به دست آمده از کاوش‌های شوش و چغازنبیل ساخته و در سال ۱۳۴۵ گشایش یافت.

داخل حیاط موزه بعضی از مجسمه‌ها و آثار باستانی در داخل محفظه‌های شیشه‌ای برای بازدید عموم قرار دارند و آثار تاریخی که آسیب پذیری بیشتری دارند، درون ساختمان منتقل شده‌اند.

در این باغ موزه آثار و اشیای تاریخی زیادی از دوره‌های هخامنش و دوره‌های تاریخی گذشته که در این شهرستان و خوزستان زندگی می‌کردند اعم از ابزارهای کشاورزی، زینتی، مجسمه‌ها و ظروف که اغلب از سنگ ساخته شده‌اند نگهداری می‌شود و تونل زمانی از سیر تکامل زندگی ۶ هزار ساله بشر را به نمایش در آورده است.

آثاری از ۶ هزار سال تمدن شوش در موزه شوش نمایش داده شده است؛ سرستون‌های گاو، مجسمه‌های مکشوفه از مسجد سلیمان و آپادانای شوش، مجسمه خدایان، مجسمه نوازندگان که نشان می‌دهد ریشه موسیقی در شوش بوده است، مهرها و پاکت‌های سفالی، سنگ وزنه به شکل حیوانات گوناگون، خمیرمایه‌های شیشه‌ای که دارای سیلیس هستند (بقایای کوره‌های شیشه‌گری هنوز در شوش وجود دارد)، تابوت‌های خمره‌ای سفالی و سنگی، آجرنوشته‌های کشف شده در شوش و چغازنبیل، خط‌نوشته‌های اکدی، پارسی باستان، آرامی، ایلامی، سریانی، پهلوی میانه، گل میخ‌های تزئینی سفالی، آثار اشکانی و اشیایی مربوط به مندائیان (صابئین) و حتی برخی اشیای پس از اسلام بخشی از آثاری هستند که در ۶ تالار بزرگ موزه شوش می‌توانید آنها را ببینید.

سنگ نگاره‌های لعابدار و رنگینی که در دیوار کاخ آپادانا بوده و اصل آن در موزه‌های خارجی نگهداری می‌شود، به شکل بازسازی شده به نمایش در آمده است.

کاخ شاوور؛ کاخ ۶۴ ستون اردشیر دوم

با ۶۴ ستون چشم نواز و تاریخی، کاخ شاوور شوش به یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین آثار تاریخی کشورمان تبدیل شده است؛ این کاخ به دلیل واقع شدن در غرب رودخانه شاوور به کاخ شاوور معروف شده است.

در واقع این کاخ متعلق به اردشیر دوم هخامنشی بوده است؛ کاخ شاوور شوش شباهت بسیار زیادی با کاخ آپادانای این شهر دارد و شاید تنها تفاوت بین ستون‌های این ۲ کاخ، ارتفاع کم ستون‌های کاخ شاوور باشد.

در سال ۱۳۴۷ خورشیدی در سمت غربی رودخانه شاوور کاخ جدیدی کشف شد که به سبب همجواری با این رودخانه به همین نام مشهور است؛ تالار اصلی این کاخ دارای ۶۴ ستون سنگی به سبک معماری هخامنشی است. پایه ستون‌ها از سنگ بوده و دیوارها از خشت ساخته شده‌اند.

این کاخ پس از تخریب کاخ داریوش اول توسط مهاجمان، در کنار کاخ داریوش در شوش بنا شده است. طی کاوش‌های علمی انجام شده در این قسمت مساحتی به وسعت ۲ هزار و ۱۰۰ مترمربع از کاخ از زیر خاک بیرون کشیده شد.

هفت تپه؛ آرامگاهی با نخستین طاق هلالی جهان

محوطه باستانی هَفت‌تَپه در سال ۱۳۴۵ ه‍.ش در استان خوزستان کشف شد؛ این محوطه در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش واقع شده و مجموعه‌ای از تپه‌های باستانی‌است که احتمالاً شهر تیکنی یا کابناک از تمدن ایلام را درخود جای داده‌ است.

گستردگی این محوطه باستانی باعث جلب توجه کاوشگران شد؛ نخستین عملیات حفاری در این محوطه به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان در سال ۱۳۴۴ آغاز شد که تا سال ۱۳۵۷ ادامه یافت. موزه هفت تپه و مرکز مرمت چغازنبیل در جوار محوطه باستانی هفت تپه احداث شده است.

مدارک باستان‌شناسی بدست آمده در حفاری هفت‌تپه بیانگر این است که این شهر باستانی مربوط به سال‌های ۱۵۰۵ تا ۱۳۵۰ قبل از میلاد مسیح است؛ در سنگ نبشته بزرگی که در حفاری هفت‌تپه به دست آمده از شخصی به نام «تِپتی آهار» نام برده شده که خود را پادشاه ایلام و انشان و دزفول نامیده‌است.

تپتی آهار در این سنگ نبشته، لقب خود را "آزادکننده کشور ایلام از استیلا و یوغ سلاطین کاسی بین‌النهرین" نامیده و بدین لقب فخر و مباهات می‌نماید.

آثار معماری مکشوفه در هفت‌تپه عبارتند از مجموعه آرامگاه تپتی آهار و معبد خصوصی او، آرامگاه دسته جمعی، ساختمان معبد، آرامگاه، زیگورات یا کاخ شماره یک، حیاط‌ها، زیگورات یا کاخ شماره ۲، دیوار طویل شمالی و تالار طویل.

آرامگاه ایلامی که یکی از آثار کشف شده در این محوطه تاریخی است دارای نخستین طاق هلالی جهان محسوب می‌شود که قدمتی حدود ۲ قرن قبل از احداث چغازنبیل دارد.

ایوان کرخه؛ نمادی از شهرسازی در دوران ساسانی

محوطه باستانی ایوان کرخه که به‌طور خلاصه با نام ایوان کرخه نیز شناخته می‌شود، به‌عنوان کامل‌ترین و بزرگ‌ترین شهر مدفون‌شده ساسانیان، شکوه، جلال و قدرت آن دوران را بازگو می‌کند. امروزه تنها بخش اندکی از این شهر باقی‌ مانده است و از مشخصه‌های اصلی آن می‌توان به دیوارهای بلندی اشاره کرد که از لحاظ تاریخی و معماری اهمیت زیادی دارند.

شاپور دوم ساسانی(۳۷۹-۳۰۹) در۲۵ کیلومتری غرب شوش بر ساحل راست رودخانه کرخه یک شهر جدید شاهی بنا کرد که در دوران پهلوی از آن به نام 'ایران کردشاپور' نام برده شده یعنی شهری که شاپور ساخته است و امروزه آن را ایوان کرخه می‌نامند.

طرح شهر به روش غربی و به شکل مستطیلی است که چهار کیلومتر طول و یک کیلومتر عرض دارد. شهر را باروی مستحکمی در بر گرفته که این بارو با خشت ساخته شده است.

در این شهر آثار ۲ بنا که به شاپور نسبت داده شده‌اند به دست آمده؛ یکی کاخی است که با آجر و ساروج ساخته شده و مرکب از یک تالار چهار گوش که گنبدی آن را پوشانده است.

ایوان کرخه در زمان خود دارای انواع تاسیسات شهری از جمله کارگاه‌های بافندگی ابریشم بوده که در پرتوی آن پارچه‌های ابریشمی این شهر به نقاط دور و نزدیک صادر شده‌اند.

آثار معماری و شهرسازی ایوان کرخه تاثیر زیادی بر معماری ایران و خارج از ایران داشته است؛ به دلیل اهمین این اثر فاخر تاریخی، بنای ایوان کرخه به شماره ۴۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حرم حضرت دانیال (ع)؛ پیامبری صاحب کتاب

حضرت دانیال نبی (ع) از پیامبران صاحب کتاب بنی اسراییل است که در حدود قرن هفت پیش از میلاد به همراه یهودیانی که توسط بابلی‌ها به اسارت گرفته شده بودند به بین النهرین و از آنجا به شوش وارد شد.

آرامگاه دانیال نبی(ع) در کنار رودخانه شاوور ساخته شده و همه ساله شاهد حضور زیارت کنندگانی از سراسر جهان است؛ این مقبره علاوه بر جنبه‌های زیارتی و مذهبی به دلیل معماری خاص گنبدی آن همواره مورد توجه زائران و گردشگران بوده است.

مقبره دعبل خزاعی؛ شاعری که از امام رضا(ع) صله گرفت

دعبل خزاعی یکی از شاعران مشهور شیعه بوده که در زمان حکومت عباسیان می‌زیسته است؛ این شاعر معروف عرب در دوران زندگی به سرودن اشعاری در مدح اهل عصمت (ع) و هجویاتی درباره خلفای عباسی پرداخت.

در اوایل جوانی، دعبل به درخواست هارون‌الرشید خلیفه عباسی به دربار رفت تا شعر بسراید اما پس از مدتی از دربار هارون‌الرشید خارج و پس از آن مسیر زندگی او تغییر کرد.

دعبل بیش از گذشته شیفته اهل بیت(ع) شده بود و از آن زمان به بعد، شروع به سرودن شعر در مدح اهل عصمت (ع) کرد.

دعبل خزاعی به‌دلیل سرودهای انتقادی در نقد و رد خلفای عباسی به‌طور مخفیانه و محرمانه برای فرار از ماموران خلفای عباسی میان شهرها رفت‌وآمد می‌کرد؛ سرانجام در خوزستان و در سن ۹۸ سالگی به شهادت رسید.

مقبره او امروزه از دیدنی‌های شوش به شمار می‌آید و در مرکز شهر کنار مجتمع فرهنگی دعبل خزاعی واقع است.

یادمان شهدای فتح المبین؛ یادی از ایثارگری‌های فرزندان ایران

هر ساله و بخصوص در روزهای پایانی سال خیل عظیم شیفتگان و دلدادگان شهادت و ایثار، کوله‌پشتی عاشقی را کول می‌کنند و دل به خاکریزهایی می‌سپارند که پر است از یاد یارانی که جان دادند تا خاک ندهند.

انجام عملیات ظفرمند فتح المبین در منطقه عمومی شوش و دزفول موجب شده تا این شهر علاوه بر انبوه آثار تاریخی، میزبان خیلی زائران راهیان نور از سراسر کشور باشد.

یادمان شهدای فتح‌المبین در هشت کیلومتری شمال‌غربی شهرستان شوش قرار دارد؛ در این منطقه تعدادی از رزمندگان قرارگاه فجر به فرماندهی شهید «مجید بقایی» در ۹ شیار با سنگرهای کمین دشمن درگیر شده و تعداد زیادی به شهادت رسیدند.

عملیات فتح المبین در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز دوشنبه ۲ فروردین ۱۳۶۱ با رمز «یا زهرا» در جبهه جنوبی در منطقه غرب شوش و دزفول با وسعت حدود ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع انجام شد. این عملیات که با آزادسازی بخش‌های زیادی از خاک کشورمان از دست ارتش بعثی صدام همراه شد به نقطه عطفی در دوران جنگ تحمیلی هشت ساله تبدیل شد.

یادمان فتح المبین در شهر باستانی شوش دانیال در فهرست میراث دفاع مقدس نیز ثبت شده است.

تالاب بامدژ؛ زیستگاه ۴۰ گونه جانوری

تالاب بامدژ یکی از تالاب‌های پنج‌گانه و بزرگ استان خوزستان است که مساحتی برابر با چهار هزار هکتار دارد؛ این تالاب نه تنها از جاهای دیدنی شوش محسوب می‌شود بلکه یکی از مقاصد گردشگران اکوتوریسم داخلی و خارجی نیز به ‌شمار می‌رود.

این تالاب یکی از توقفگاه‌های پرندگان مهاجر از سیبری و شرق آفریقا است؛ در این منطقه ۱۴۳ گونه گیاهی و بیش از ۴۰ گونه جانوری از جمله پستانداران، خزندگان، دوزیستان و پرندگان حضور دارند.

تالاب بامدژ همیشگی و دارای آب شیرین است که توسط رودخانه شاوور، طغیان‌های رودخانه دز، کرخه و آب‌های اضافی اراضی کشاورزی اطراف آبگیری می‌شود؛ ارتفاع آن ۲۵ متر بالاتر از سطح آب‌های آزاد است و سیمای طبیعی پیرامون تالاب را دشت‌های سیلابی و اکوسیستم‌های خشک دشتی تشکیل می‌دهند.

این تالاب در میان چشم‌اندازهای منطقه، نمونه منحصربه‌فردی است و خرمی و سرسبزی آن از چشم‌اندازهای زیبای طبیعی است که نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

رودخانه شاوور؛ رودخانه‌ای باستانی با قدیمی‌ترین ابنیه‌های آبی فعال ایران

رودخانه شاوور در ۱۸ کیلومتری شمال‌ غرب شهر شوش، در ساحل شرقی روستای جریه سید احمد از به هم پیوستن چند چشمه به هم شکل می‌گیرد؛ این رودخانه زیبا از میان شهر عبور می‌کند و از جاذبه‌های گردشگری شوش محسوب می‌شود.

طبق اسناد تاریخی، شاوور یکی از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین رودخانه‌های ایران است؛ این رود یکی از منابع تغذیه‌کننده تالاب بامدژ محسوب می‌شود و ۲ سد شاوور و خیرآباد در میان سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۹ به منظور بازدهی بیشتر رودخانه روی آن احداث شده‌اند.

این سدها از قدیمی‌ترین ابنیه‌های آبی فعال در خوزستان محسوب می‌شوند.

پارک ملی کرخه؛ زیستگاه گوزن زرد ایرانی

علاوه بر آثار تاریخی ارزشمند، پارک ملی کرخه از دیگر جاهای دیدنی شوش است؛ این پارک یکی از زیستگاه‌های گوزن زرد ایرانی به شمار می‌آید. همچنین رود دز با عبور از میان پارک، جنگل‌هایی زیبا را خلق کرده است.

پارک ملی کرخه اگرچه قدمت چندانی ندارد ولی یکی از مناطق حفاظت شده برای تولیدمثل گوزن زرد ایرانی است؛ این منطقه شامل پارک ملی کرخه جنوبی و پارک ملی کرخه شمالی جمعا به وسعت هفت هزار و ۴۷۶ هکتار و منطقه حفاظت شده کرخه با وسعت هشت هزار و ۳۵۲ هکتار است.

پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه از یک قسمت تپه ماهوری در شمال و یک بخش دشتی در جنوب تشکیل می‌شود؛ رودخانه کرخه از میان آن عبور می‌کند و با پیچ‌وخم‌های زیاد به طرف جنوب و غرب استان خوزستان راه می‌پیماید.

جنگل‌های گرمسیری در ۲ طرف منطقه رشد یافته‌ و رودخانه را محاصره کرده‌اند.

به گزارش ایرنا، با ثبت جهانی محوطه تاریخی شوش، بعد از اثر تاریخی چغازنبیل، محوطه تاریخی شوش دومین اثرتاریخی است که در شهرستان شوش ثبت جهانی می‌شود و استان خوزستان با داشتن سه اثر تاریخی ثبت جهانی شامل آبشارهای شوشتر، چغازنبیل و محوطه تاریخی شوش که تا یک ماه دیگر ثبت جهانی می‌شود تنها استان کشور است که سه اثر تاریخی بین المللی را در خود جای می‌دهد.

این نشان از اهمیت تاریخی استان خوزستان است و در کنار سایر شاخص‌های مهم دیگری که در این استان وجود دارد ازجمله مرزی بودن استان که نقشی اساسی در صادرات و واردات کشور دارد، تولید کننده ۸۲ درصد نفت کشور و همچنین یکی از مهم ترین استان‌هایی است که در بحث تولیدات کشاورزی همواره بهترین رتبه‌ها را داشته است.

خوزستان با برخورداری از بسیاری شاخص‌های فرهنگی و اقتصادی وسیاسی دیگر می‌تواند توجه دنیا را به خود جلب کند و رسیدن به این مهم، عزم و اراده مسوولان کشوری را می‌طلبد.​