پریسا هاشمی: علیرضا زاکانی که سکان شهرداری تهران را به دست گرفت، دوباره بگیر و ببندها شروع شد و طرح شکست‌خورده جمع‌آوری معتادان بار دیگر کلید خورد. طرحی که بارها برای ترک اعتیاد اجباری اجرا شده اما نتوانسته جمعیت معتادان متجاهر را کاهش دهد و تنها دستاوردش بهم خوردن کلونی‌ها معتادان و پخش شدن آنها در سطح شهر است. اجرای این طرح قدیمی و بی‌اثر انتقادات کارشناسان حوزه کودکان، اعتیاد و زنان را در پی داشت. آنها به روش و برخورد شهرداری با کارتن خواب‌ها معترض بوده و اقدامات شهرداری را پاک کردن صورت مسئله می‌دانند. اما موضوع حائز اهمیتی که فعالان
حوزه اجتماعی به آن اشاره می‌کنند پناه بردن کارتنخواب‌ها به ویژه کودکان و زنان به پاتوق‌های سرپوشیده است. پاتوق‌هایی که هزاران برابر خطرناک‌تر از خیابان هستند و به بیشتر شدن آسیب‌ها دامن می‌زند.
امین توکلی‌زاده، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در حمایت از اقدامات شهرداری به دیده‌بان ایران توضیحاتی ارائه کرده و گفت: «نظرات مختلفی در حوزه آسیب‌های اجتماعی حاکم است و نخبگان، دانشگاهیان و افرادی که در حوزه آسیب‌ها فعال هستند نظر تفاوت دارند. علوم انسانی، علوم مهندسی شده‌ای نیست که با یک راهکار جهت حل مشکلات آن به نتیجه رسید و به تعداد اندیشمندان و افراد صاحب تجربه، راهکار رفع آسیب وجود دارد. تجربه‌های مختلفی جهت کاهش آسیب قابل استفاده است و نمی‌توان گفت که این راهکار قطعا اشتباه است و ثمره‌ای نخواهد داشت. برخی از تجربه‌ها با بهره‌وری بیشتری و با خطای کمتری به نتیجه می‌رسد و تجربه‌های دیگر عوارض بیشتری دارد.»
لیست باندهای سوءاستفاده از کودکان کار زیردست قوه‌قضائیه
او با اشاره به طرح‌های ضربتی، تاکید کرد: «ما با طرح ضربتی مخالف هستیم. چرا که آسیب‌های اجتماعی به تدریجی ایجاد شده و به تدریج نیز کاهش پیدا می‌کند. بنابراین با طرح ضربتی نمی‌توان یک آسیبی را از بین برد. راستای کاهش آسیب باید فرآیندهای تعریف، زمینه‌هایی فراهم و زمینه‌هایی برطرف شود تا زیست شهری با روند کاهشی در حوزه آسیب فراهم آید.»
توکلی‌زاده افزود: «فعالیت در حوزه کودک شرایط را پیچیده‌تر و فعالیت در حوزه آسیب‌های زنان وضعیت را سخت می‌کند. باید در مقابله با آسیب‌های اجتماعی از راه‌های انعطاف‌پذیر استفاده و با در نظر گرفتن اقتضائات هر فرد عمل کرد. از سوی دیگر می‌توان زمینه‌ها را به صورت جمعی از بین برد. به عنوان مثال شبکه‌های توزیع موادمخدر را دچار چالش یا زمینه اشتغال خانواده‌های فقیر را فراهم کرد.»
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران درباره حوزه کودک خیابان یا کار، بیان کرد: «موقعیت این کودکان را باید توصیف کرد. توصیف این است که بیش از ۷۰ درصد کودکان کار و خیابان اتباع هستند.»
او در پاسخ به این سوال که این ابتاع قانونی یا غیرقانونی وارد ایران شده‌اند؟ به دیده بان ایران گفت: «این تفکیک‌ها راهکارها را هموارتر می‌کند. تفکیک‌هایی مانند این که کودک‌کاری خانواده دارد یا خیر؟ خانواده آنها تبعه مجاز یا غیر مجاز هستند؟ حتی ریزتر از این؛ خانواده اتباع غیرمجاز مجرم هستند یا خیر؟ خانواده سرقت یا توزیع موادمخدر می‌کند یا خیر؟ به همین ساماندهی دلیل کودکان کار باید به سبک جراحی مغز و در آرامش پیش برود. در این شرایط «جمع‌آوری کودکان» دیگر موضوعیتی پیدا نمی‌کند و در شهرداری اصلا چنین طرحی وجود ندارد. به دلیل آن که مراکز جمع‌آوری، مراکز آسیب هستند. کنار هم قرار گرفت تعداد زیادی از کودک کاری که هر کدام از یک موضوع خاص خود رنج می‌برند، باعث انتقال آن به دیگران می‌شود و مشکلات آنها را بیشتر می‌کند. هر چقدر کودک کار موقعیت خیابان به سمت خانواده سوق پیدا کنند و در خانواده درمان و رفع آسیب ایجاد شود، انتقاداتی که نسبت به اقدامات شهرداری مطرح می‌شود، کاهش می‌یابد. در عین حال قبول داریم که منتقدان با تجربه‌ای که کسب کرده‌اند دلسوزانه درباره آسیب‌ها اظهارنظر می‌کنند.»
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران بیان کرد: «شهرداری ارتباط با خانواده، آموزش، توانمندسازی، بسته‌های حمایتی و آرام‌سازی خانواده را در ارتباط با کودکان کار موقعیت خیابان در دستور کار داده تا کودکان در درون خانواده صیانت شوند. کودکان کار موقعیت خیابان از بازی، مدرسه، تفریح و کودکی کردن محروم شده‌اند. پس باید این موقعیت‌ها را برای کودک کار فراهم کنیم تا با استفاده از شهربازی، تماشای فیلم، مسابقه ورزشی، آموزش حقوق کودک، تعلیم «نه» گفتن و... حس کودکی را به آنها برگردانیم. البته ادعای زیادی نداریم و به میزان توان این اقدامات را انجام می‌دهیم. موضوعاتی تحت عنوان دویدن دنبال کودک کار، مچ‌گیری و ارجاع به مراکز موثر نیست. لشکرکشی در حوزه کودکان محلی از اعراب ندارد.»
او افزود: «البته بخش دیگر مربوط به کودکان کار باندهایی هستند که از کودکان سواستفاده می‌کنند. در این موارد باید از برخوردهای پلیسی و قضایی استفاده کرد. چرا که یک طمع اقتصادی ایجاد شده و باید با آن محکم برخورد شود. قوه‌قضائیه نیز پای کار است. در حال حاضر فهرست و مراکز حضور این باندها به قوه‌قضائیه اطلاع‌رسانی شده و برخی از احکام نیز صادر شده است. پلیس نیز در حال برخورد با این باندهاست.»
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در پاسخ به این سوال که میانگین درآمد کودکان کار چقدر است؟ گفت: «درآمد کودکان کار متفاوت است، چرا که بعضی از چهارراه‌ها به دلیل درآمد بالا سرقفلی دارد. هستند خاندانی که چند سال است در یک چهارراه مستقر شده‌اند و با خاندان‌های دیگر بر سر آن چهارراه منازعه دارند. واقعیت این است که مردم ما از خوش‌نفسی، باطن ایرانی، دگرخواهی و کودک دوستی به این کودکان کمک می‌کنند. اما تعداد کودکانی که باید در حق‌شان دلسوزی شود، کم است. کار این کودکان پشت‌صحنه‌هایی دارد که کمک به آنها مروج آن می‌شود و شایسته است به آنها کمک نشود. اما نمی‌توانیم به مردم بگوییم کمک نکنند چرا که فرهنگ یاری‌رساندن لطمه می‌بیند. این فرهنگ باعث شده که مردم در شرایط سخت دست یکدیگر را بگیرند. احتمال دارد که گوشه‌ای از این کمک هم هرز برود اما اصل فرهنگ و ماندگاری و صیانت از آن موضوعیت دارد.»
تعداد معتادان متجاهر ترنس به ۵۰ نفر هم نمی‌رسد
گرمخانه‌ها که راه‌اندازی شد بسیاری از فعالان حوزه اجتماعی خوشحال شدند چرا که دیگر کارتن خواب‌ها از سرما جان نمی‌سپردند. اما این گرمخانه‌ها مختص زنان و مردان بود و ترنس‌ها اینجا هم به حساب نیامدند و باز هم تصمیمات حاکی از آن بود که آنها سهمی از شهر و شهروندی ندارند. سال‌ها درباره زندگی سخت آنها نوشته شده اما مسئولان با بی‌مهری آنها را نادیده می‌گیرند و آنها هر روز سرخورده و تنهاتر از روز گذشته می‌شوند. درست است که تعداد ترنس‌های کارتن خواب کم است اما جانشان در ماه‌های سرد سال در خطر است. امین توکلی‌زاده، درباره اسکان آنها در ماه‌های سرد سال تاکید کرد: «اول باید بدانیم دایره این افراد چقدر است و چند معتاد متجاهر ترنس در تهران وجود دارد؟ آماری که ما داریم واقعا به ۵۰ نفر نمی‌رسد. البته یک نفر از آنها هم برای ما اهمیت دارد. اما طوری به موضوع آنها پرداخته می‌شود که انگار موضوع بسیار بزرگ است در حالی که باید گفت دایره تعداد آن به ۵۰ نفر هم نمی‌رسد.»
ترنس‌ها را به حساب آوردند؟
او با اشاره به این که موضوع ترنس‌ها، در شهرداری تهران، قوه قضاییه و بهزیستی تبدیل به معضل شده افزود: «موضوع ترنس ها تبدیل به معضل شده است. همیشه در سازمان اجتماعی شهرداری درباره این موضوع بحث می‌کردیم تا به یک راه‌حل درست برسیم. در این بحث‌ها متوجه شدیم که قوه‌قضائیه و سازمان بهزیستی نیز با این مشکل روبرو هستند. آنهم به دلیل پیچیدگی و چند وجهی بودن موضوع. قوه قضاییه و بهزیستی تعریف مشخصی از ترنس ها ندارند. از سوی دیگر آنها را نه می‌شود در گرمخانه زنانه پذیرش کرد نه در بخش مردانه.»
توکلی‌زاده با اشاره به ایجاد مرکز سلامت جاجرود، گفت: «با ایجاد این مرکز دست شهرداری باز شد چرا که تخصصی و قابل تفکیک است و می‌شود بخشی از آن را به آلزایمری اختصاص داد و بخش‌های دیگر را برای معتادان دارای زخم باز یا معتادان ایدز و هپاتیت. در حال حاضر شهرداری می‌تواند افرادی که منع‌پذیرش داشتند را در این مرکز تخصصی پذیرش کند. در طرح‌های جمع‌آوری و غربالگری اگر همکاران ما به ترنسی برخورد کنند به صورت موقت در «مرکز سلامت جاجرود» پذیرش می‌شود. از سوی دیگر خانواده را آماده بازگشت و پذیرش او می‌کنند تا او نیز مانند کودکان کار، زنان و مردان کارتن خواب به جمع خانواده بازگردند.»
دیدگاه تان را بنویسید