پولشویی ورزشی در عربستان

«دولتمردان نباید در سیاست دخالت کنند». بارها ثابت شده که این جمله صرفا در حد یک شعار باقی مانده و نه‌تنها رعایت نمی‌شود بلکه سیاستمدارها مشخصا وارد ورزش شده‌اند تا این رشته را تبدیل به پولسازترین صنعت دنیا کنند و البته برای مقاصد سیاسی خود گام بردارند. نمونه بارز آن فوتبال عربستان است که شاهزاده‌های این کشور با در اختیار داشتن تیم‌های باشگاهی و البته حمایت مستقیم دولت، بازیکنان مطرح دنیا را از قلب فوتبال اروپا به عربستان می‌آورند. هدف صرفا فوتبال است؟ در این گزارش تحولات اخیر کشور عربستان را از بُعد ورزش بررسی می‌کنیم که چطور به‌یکباره ستارگان فوتبال دنیا با مذاکره‌ای دوروزه به عربستان می‌روند و حتی پیشنهادات فوق‌العاده از تیم‌های بزرگ را به این بهانه رد می‌کنند.

جمله تبلیغاتی رونالدو

تا کمتر از یک‌سال پیش و تا پیش از ورود کریستیانو رونالدو، کشور عربستان حداقل برای اروپایی‌ها کشور امنی محسوب نمی‌شد. به‌اصطلاح «مافیا‌بازها» در بازی مافیا، اما بعد از پیوستن رونالدو به النصر عربستان و البته حضور ثابت خانواده‌اش در این کشور، حالا عربستان برای بسیاری از مردم دنیا «سفید» شده است. در کنار آن، مسی نیز سفیر این کشور محسوب می‌شود و با انتشار پست‌های تبلیغاتی گردشگری باعث شده تا بیش‌از‌پیش این کشور به مردم سایر کشورهای دنیا معرفی شود. حالا بحث حقوق‌بشر و البته بسیاری از کاستی‌های گذشته در درجه‌ی «فاقد اهمیت» قرار گرفته است. رونالدو در بدو ورود به فوتبال عربستان با مصاحبه‌ای، طوفان به‌پا کرد. او گفت به‌زودی فوتبال عربستان جزو پنج لیگ معتبر دنیا خواهد شد. بسیاری خندیدند و چنین صحبتی را صرفا یک جمله تبلیغاتی تلقی کردند اما طی 10روز اخیر با ورود ستارگان مطرح دنیا که اتفاقا در سن مناسبی به این لیگ آمدند، کم‌کم تمجید رونالدو از فوتبال عربستان در حال محقق‌شدن است.

پروژه فرافوتبالی با هوش‌مصنوعی

اما آیا صرفا بحث فوتبالی در میان است که عربستان چنین خرجی را در صنعت ورزش انجام می‌دهد؟ پشت‌پرده این‌همه ریخت‌وپاش چیست؟ عربستان نه‌تنها بازیکنان باکیفیت را از قلب فوتبال اروپا به کشورش آورده بلکه باشگاه نیوکاسل را نیز خریداری کرده و با خرج معقول توانست تیمی را که در آستانه سقوط به دسته پایین‌تر بود را به لیگ قهرمانان اروپا برساند. باتوجه به اینکه عربستان قصد دارد از «شهر نئوم» طی سه‌مرحله رونمایی کند و بخش زیادی از «کاریابی» در خاورمیانه را با افتتاح این شهر در دست بگیرد، نیاز به این موضوع دارد تا کشورش را به‌عنوان یک کشور مدرن به دنیا معرفی کند. پس چه‌بهتر که با ترفند جذب ستارگان فوتبال دنیا که به‌صورت خودجوش می‌توانند مخاطب را به این کشور بیاورند، این‌کار را پیش ببرند؟ این‌شهر اولین پروژه بزرگ ساخت‌وساز در منطقه تجاری نئوم عربستان است که با هدف تعریفی دوباره از شهر‌های آینده و مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی جهان، با بودجه ۳۱۹ میلیارد دلاری در نئوم عربستان ساخته می‌شود. این پروژه در سال ۲۰۱۷ میلادی به‌‌عنوان بخشی از برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی و با هدف ایجاد منبع اقتصادی جدید و کاهش وابستگی این کشور به صادرات نفت توسط ولیعهد عربستان، محمد بن‌سلمان اعلام شد. جالب اینجاست که نام «NEOM» هم‌راستا با اهداف این پروژه انتخاب شده است؛ سه‌حرف اول آن «NEO» از یونان باستان به‌معنای «جدید» و حرف آخر آن از کلمه عربی «مستقبل» به‌معنی «آینده» و نام ولیعهد عربستان، «محمد» گرفته شده؛ «آینده جدید» اسمی برازنده برای این پروژه بلند‌پروازانه. در پروژه شهری نئوم عربستان ربات‌ها جزئی از زندگی روزمره انسان‌ها می‌شوند. فرقی نمی‌کند به یک‌ پرستاربچه نیاز داشته باشید یا آشپز و پیک برای رستوران؛ ربات‌های نئوم همه کار‌های شما را انجام خواهند داد. این ربات‌ها با صرفه‌جویی در زمان و انرژی به ساکنین این شهر هوشمند اجازه می‌دهند تا زمان بیشتر را به استراحت و خلاقیت اختصاص دهند. از نظافتچی‌ و سرایدار گرفته تا منشی، پرستار بچه، راننده تاکسی، سرباز، امداد‌گر، گارسون‌، پیک‌، کارگر، مقامات انتظامی و... تنها برخی از شغل‌هایی است که برعهده ربات‌های این شهر خواهد بود.

پشت پرده ورود ستاره‌ها

بسیاری عقیده دارند پشت این هزینه با هر نیتی، شست‌وشویی ورزشی و البته پولشویی ورزشی است.  جیمی کرگر، اسطوره فوتبال انگلیس در جدیدترین گفت‌وگوی خود با شبکه اسکای اسپورت درخصوص لینک‌شدن برناردو سیلوا و پیوستن روبن نوس به الهلال ابراز نگرانی کرد که روح ورزش نه‌تنها در حال کشته‌شدن است بلکه یک پولشویی ورزشی اتفاق افتاده است: «وقتی برناردو سیلوا به فوتبال عربستان لینک شده و روبن نوس که در آستانه پیوستن به بارسلونا بود، تصمیم می‌گیرد به عربستان برود؛ یک زنگ خطر جدی به‌صدا درآورده می‌شود. عربستان پیش‌ازاین ورزش بوکس، کشتی‌کج و گلف را تصاحب کرده بود و حالا در آستانه دزدیدن فوتبال از اروپاست. وقتی مخارج و درآمد و کیفیت یکسان و در یک‌راستا نباشد قطعا پولشویی ورزشی رخ داده و این اتفاق قطعا در عربستان شکل گرفته که یوفا و فیفا باید هرچه زودتر ورود کنند». در همین راستا روزنامه «گاردین» نوشت که استفاده عربستان سعودی از ابزار شست‌وشوی ورزشی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. رویترز نیز به‌نوبه‌خود در واکنش به عکس لحظه ورود رونالدو به ریاض و بنر‌های استقبال بزرگ در خیابان‌ها و این معامله که از مرز ۲۱۴میلیون دلار گذشت، نوشت: هر اتفاقی که می‌افتد دوباره انگشت‌اتهام را به‌سوی عربستان دراز می‌کند. عربستان از ورزش برای پوشش موضوعات حقوق‌بشری سوء‌استفاده می‌کند. گفتنی است برای پیشگیری از پولشویی در ورزش باید نظارت شفاف امور مالی، سلامت ساختار اقتصادی و بهبود فضای اقتصادی جریان‌های مالی حاکم در ورزش وجود داشته باشند که این امر اصولا در فوتبال عربستان وجود ندارد. آنها به‌راحتی مربیان و بازیکنان بزرگ را استخدام و هرزمانی که بخواهند با پرداخت غرامت، قراردادشان را فسخ می‌کنند.

ستاره ایرانی در قلاب عربستان

تا کمتر از سه‌ماه‌پیش حضور بازیکنان ایرانی در لیگ عربستان ممنوع بود. اما بعد از تفاهم اولیه دولت ایران و عربستان و بهبود روابط دو کشور، حالا شایعات درخصوص حضور بازیکنان ایرانی در لیگ عربستان بیش‌ازپیش شنیده می‌شود. ماه‌پیش علیرضا بیرانوند به‌نقل از خبرنگاران عربستانی، از دو تیم مطرح این کشور پیشنهاد  قابل‌قبولی دریافت کرد که حالا با شکسته شدن فک‌اش شاید این انتقال منتفی شود. اما در روزهای اخیر شایعه داغ شبکه‌های اجتماعی حضور مهدی طارمی در الهلال عربستان است. طارمی آقای‌گل فصل گذشته لیگ پرتغال که در آستانه 30سالگی قرار دارد، می‌تواند هم‌بازی روبن نوس شود که دیروز راهی الهلال شد. گفتنی‌است براساس آنچه رسانه‌های عربستانی فاش کردند، الهلال و النصر به‌طور جداگانه پیشنهاد 35میلیون یورویی به مهدی طارمی به‌ازای هر فصل پیشنهاد دادند که رد کردن‌اش حداقل برای فوتبالیست‌های ایرانی بسیار عجیب خواهد بود. البته طارمی هنوز پاسخ مثبت و نهایی به این رقم نداده اما آنچه مشخص است اینکه عربستان برای پیاده‌کردن پروژه خود، حتی دست‌به‌دامن ستاره‌های ایرانی در فوتبال شده که می‌تواند بخشی از مخاطبان ایرانی را در شبکه‌های اجتماعی همراه خود کند. عربستانی‌ها در حال حاضر نه‌تنها بازی رسانه‌ای را از کشورهای همسایه برده‌اند بلکه می‌خواهند بخشی از کاربران ایرانی را نیز در شبکه‌های اجتماعی همراه خود داشته باشند. طبعا حضور مهدی طارمی در الهلال یا النصر و هم‌بازی شدن با رونالدو موضوعی نیست که هر فوتبال‌دوستی به‌راحتی از آن عبور کند.