غرضی: قرار نیست چرخ را از نو بسازیم

دولت به یک سالگی خود رسیده و در شرایط کنونی می‌توان نقاط قوت و ضعف دولت را بهتر مورد ارزیابی قرار داد. به نظر شما مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف دولت در سال ابتدایی خود چه بود؟

مهم‌ترین نقطه‌ قوت دولت سیزدهم این است که صحبت‌های آقای رئیسی برای مردم امیدوارکننده بوده است و جریان اجتماعی پای ایشان و تشکیل دولت‌شان ایستاد. اکنون یک سال از تشکیل دولت گذشته، اما گرانی و مشکلاتی که توسط رانت‌خواران بر مردم تحمیل شده، مشکلات زیادی برای مردم و دولت سیزدهم به وجود آورده است. نکته این است که دولت باید قوانین تبعیض‌آمیز را از بین ببرد تا دست رانت‌خواران بر امور عامه‌ مردم کوتاه شوند. قوانین تبعیض‌آمیز مثل همین قیمت خودرو که گاهی دولتی می‌شود، گاهی به صورت قرعه‌کشی به فروش می‌رسد. یا قیمت ارز یا واردات دولتی اجناس و غیره که گرفتاری‌های بسیاری را برای دولت و مردم ایجاد می‌کند. دولت باید بتواند موانع را پشت‌سر بگذارد تا با مشکلات کمتری مواجه شود. بنابراین شاید بتوان گفت نقطه‌ ضعف دولت تا این مرحله، همین وجود قوانین تبعیض‌‌آمیز است.

آیا آقای رئیسی به وعده‌هایی که به مردم داده‌اند عمل کرد‌ه‌اند؟

منش سیاسی‌ آقای رئیسی این بوده که از متخصصانی استفاده کنند که خارج از دولت‌های قبلی باشند. در واقع ایشان به دنبال جذب نیروهای جوان در دولت‌شان هستند. استفاده از نیروهای جوان ایده‌ای بسیار خوب و موثری است، ولی اگر قرار باشد چرخ را کاملاً از نو بسازیم، دچار گرفتاری‌هایی می‌شویم و تجربیات گذشته به هدر می‌رود. بنابراین حالا که ادب سیاسی آقای رئیسی این بوده که از نیروهای جوان استفاده کند، باید برای انتقال تجربیات دولت‌های گذشته به مجموعه‌ خود فعال‌تر باشند. ملاحظه می‌کنید که برخی از وزرا در دولت فعلی، چندان نتوانسته‌اند کارشناسان‌ داخل وزارتخانه را جذب کنند و به جای کارشناسان متخصص، از کارشناسان سیاسی استفاده کرده‌اند.

مهم‌ترین مطالبه مردم از دولت بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی بوده. دولت به چه میزان در این زمینه توفیق به دست آورده است؟

یکی از رویکردهای دولت سیزدهم برای بهبود معیشت مردم، افزایش مبلغ یارانه بود. اینکه چهارصد هزار تومان یارانه به دهک‌های پایین و سیصد هزار تومان به بقیه داده شود، قطعاً کمک‌کننده است. ولی این مبالغ و یارانه‌ها، نباید به مدد چاپ پول بدون پشتوانه به دست مردم برسد. چاپ پول بدون پشتوانه، تورم را افزایش می‌دهد، به دنبال آن هزینه‌ها بالا می‌روند، و در نتیجه رضایت مردم با وجود گرفتن یارانه‌ بیشتر، کمتر می‌شود. زیرا معیشت‌شان به دنبال تورم دچار مشکل شده و این مبلغ یارانه مشکلی از آنها حل نخواهد کرد. ولی اگر دولت به جای اینکه اسکناس چاپ کند، بتواند گردش ریال را در داخل دولت تنظیم کند، موثرتر است. خلق پول تورم را بیشتر می‌کند و در نتیجه مردم با وجود دریافت یارانه‌ بیشتر، ناراضی می‌شوند و معیشت‌شان دچار مشکل می‌شود.

دولت مدعی جراحی اقتصادی است. آیا زمان و نحوه این جراحی را مناسب می‌دانید؟

فقط همین دولت با این مساله مواجه نبوده است و بلکه بقیه دولت‌ها نیز با چنین وضعیتی مواجه بوده‌اند. بارها عنوان کرده‌ام که از دولت قاجار تا امروز این جریان تورم تولید کشور را زیر سوال برده و دائم جریان قاچاق و گرفتاری داخلی و تفاوت نرخ ارز وجود داشته و به تمام دولت‌ها آسیب زده و این دولت نیز استثنا نخواهد بود. حتی در دولت آقای احمدی‌نژاد که ششصد میلیارد دلار درآمد نفتی داشت و در دولت آقای روحانی نیز دلار هزار تومانی رسید به سه هزار تومان و سی هزار تومان و بار آن به دوش مردم افتاد. اما اگر قرار باشد که در این میان عده‌ای امتیاز داشته باشند و عده‌ای نداشته‌ باشند، آنها که بدون امتیاز مانده‌اند، ناراضی خواهند بود.

آیا تیم اقتصادی دولت از هارمونی و نظم کافی برخوردار است؟ چه چالش‌هایی در این زمینه می‌بینید؟

به نظرم یکی از مشکلات دولت فعلی این است که برخی وزرا و مدیران دستگاه‌های بزرگ، سوابق اجرایی کشور را به خوبی نمی‌شناسند. بنابراین مردم توانایی اینکه از اعمال دولت یک جمع‌بندی داشته باشند، ندارند. بنابراین فکر می‌کنم نظم کافی وجود ندارد.

مهم‌ترین اولویت دولت در زمینه سیاست خارجی لغو تحریم‌ها و احیای برجام بود. چرا تاکنون این اتفاق رخ نداده است؟ چه موانعی در این زمینه وجود دارد؟

این جریان چهل ساله است. در تمام این سال‌ها، ما دائم گرفتار تحریم‌ها بوده‌ایم. گاهی تحریم‌ها بین‌المللی بوده، گاهی اروپا بوده و گاهی دیگران. گرفتاری تمام دولت‌های گذشته و دولت جدید این است که بخشی از قدرت سیاسی با برجام مخالف است. کشورهای دیگر همه مخالف برجام هستند. آمریکا، اسرائیل، عربستان و اروپا، همه مخالف برجام هستند. آقای رئیسی فعلا نتوانسته این جریان مخالف چه خارجی و چه برخی در داخل را قانع کند. جریان‌های مخالف به آقای رئیسی فشار می‌آورند. آقای روحانی هم اخیراً گفته‌اند که اگر مجلس موافقت می‌کرد، من برجام را به نتیجه می‌رساندم. در نتیجه مشخص است که جریان مخالف برجام، هم در داخل دولت‌های مختلف و هم خارج آن وجود دارد.

رویکردی که تیم مذاکره کننده و دولت نسبت به مذاکرات در پیش گرفتند به چه میزان در به وجودآمدن بن‌بست کنونی تأثیر داشت؟

همان‌طور که عرض کردم در داخل کشور، عده‌ای منتقد و مخالف برجام هستند و به دولت فشار می‌آورند و در خارج کشور نیز مخالفانی وجود دارد. بنابراین دولت نمی‌تواند از این سد به راحتی عبور کند. غیر ممکن است که دشمنان خارجی دولت را رها کنند. من روزنه‌ای برای حل این مساله نمی‌بینم.

دولت باید چه رویکردی در پیش بگیرد؟

در صورتی که توانایی این را داشته باشند که قوانین تبعیض‌آمیز که موجب رانت‌خواری افرادی می‌شود را از بین ببرند، راه حضور دولت بین مردم بازتر می‌شود. ان‌شاا... که دولت فرصت بکند این قوانین را بشکند. در مورد این قوانین تبعیض‌آمیز، بهترین مثالی که می‌توانم بزنم نرخ ارز است که هم دولت تصویب کرده هم شورای نگهبان، عده‌ای ارز ارزان می‌گیرند آنهایی که ارز ارزان می‌گیرند، می‌روند جنس را در بازار آزاد می‌فروشند. بنابراین هم دولت ضرر می‌کند، هم مردم، هم تجارت. بنابراین صحبت من این است که قوانین تبعیض‌آمیز به ضرر دولت، به ضرر مجلس و به ضرر کشور است. بقیه‌ موارد هم همین‌طور است. مثل اتومبیل، مثل مواد پتروشیمی و غیره، عده‌ای گاز ارزان می‌گیرند، ولی فرآورده‌‌های پتروشیمی را در بازار آزاد می‌فروشند. این هم به ضرر دولت است، هم به ضرر مردم است و هم به ضرر صنعت پتروشیمی. حمایت مردم از دولت و اینکه دولت در هر شرایطی کنار مردم باشد و تصمیماتش به نفع مردم، بهترین راه برای تحکیم بدنه‌ دولت و شکستن سد مخالفان پیشبرد اهدافی است که هم به نفع مردم است و هم به نفع دولت.