در گذشته زمانی که تنها اپراتور خدمات دهنده تلفن همراه اپراتور همراه اول بود، مشترکان به ناچار در فضای انحصاری تنها امکان گرفتن سرویس از این اپراتور را داشتند. بعد از گذشت چند سال اپراتور ایرانسل نیز در بازار ایران شروع به فعالیت کرد. اما با وجود تبلیغات گسترده اپراتور ایرانسل هنوز بسیاری از مشترکان به دلایلی که در ادامه مختصرا با آن ها اشاره می کنیم حتی در صورت نیاز نیز تمایلی به تغییر اپراتور خود نداشتند. این وضعیت با حضور رایتل نیز کماکان ادامه داشت.
پیشتر و حتی هنوز هم داشتن خط دائمی همراه اول یا همان ۰۹۱۲ها، ارزشمند و به نوعی «معتبر» در فضای ارتباطی کشور به حساب می آید. این روند تا لبه «لوکس» بودن نیز پیش می رود تا جاییکه افرادی حاضر هستند برای خطوط ۱ و ۲ حتی تا میلیونها هزینه کنند.
بنابراین طبیعی است که نوع شماره و اپراتور سرویس دهنده برای این افراد مهم است؛ اما اگر تا گذشته برای داشتن سیمکارت با شماره خاص امکان انتخاب کیفیت و نوع سرویس را نداشتند و باید حتی پای سرویس با کیفیت نامطلوب می ایستادند، اما امروز این محدودیت با اجرای طرح «ترابردپذیری شماره های تلفن همراه» برداشته شده است.
بنابراین آنچه که ابتدا به ذهن متبادر می شود این است که با اجرای ترابردپذیری، عده ای که دارنده شماره های خوب و خاص هستند بساط خود را جمع کنند و با همان شماره طلایی خود به اپراتور دیگری که از منظر سرویس دهی بهتر است بروند؛ ترندهای جهانی هم نشان می دهد با اجرای «ترابردپذیری» اغلب اپراتورهای قدیمی تر دچار ریزش مشترک شده و مشترکان به سمت اپراتورهای جدیدتر با سرویس های نوین تر رفته اند.
اما در این گزارش به شرح اجرای طرح ترابردپذیری شماره ها در ایران می پردازیم که خروجی های آماری حاصل از اجرا، نشان می دهد که حکایت اجرای این طرح در کشورمان بسیار متفاوت از تجارب جهانی است. همچنین بررسی می کنیم که در نهایت و در طی سال های گذشته برنده اصلی طرح ترابردپذیری کدام اپراتور تلفن همراه بوده است.
ترابردپذیری؛ چرا و چگونه؟
سازمان رگولاتوری در تاریخ ۱۸/۳/۱۳۹۳ به اپراتورهای تلفن همراه حداکثر تا ۱۸/۹/۱۳۹۴ مهلت داد تا خود را برای اجرای طرحی تحت عنوان ترابردپذیری شماره همراه آماده کنند.
این طرح به مشترکان تلفن همراه این امکان را می داد که بی‌نیاز به تغییر شماره خود، بین خدمات‌دهندگان تلفن همراه (اپراتورهای موبایل) جابه‌جا شوند. راه‌اندازی آزمایشی طرح ترابردپذیری در دهه‌ی فجر ۱۳۹۴ صورت گرفت. بهره‌برداری تجاری ابتدا ۲۷ اردیبهشت ۹۵ تعیین شده بود ولی با تاخیرهایی که مواجه شد، نهایتا در ۳۱ مرداد ۹۵، مصادف با هفته‌ی دولت، آغاز شد.
تراز ترابردپذیری اپراتورها سال ۹۵
در ابتدای اجرای طرح ترابردپذیری پیش بینی های اولیه بر آن بود که تراز ترابرد مشترکان حرکت از سمت اپراتورهای همراه اول و ایرانسل به سمت رایتل باشد که پیش بینی درستی بود و آمارها صحت این پیش بینی را اثبات می کردند. مبنای این پیش بینی از آنجا بود که به نظر می رسید مشترکان تمایل بیشتری به استفاده از خدمات اپراتورهای جوانتر دارند و تصورشان این است که این اپراتورها پویایی بیشتری دارند و همگام با فناوری های روز حرکت خواهند کرد.
طبق آمار ارایه شده توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تراز ترابرد اپراتورها (یعنی اختلاف تعداد مشترکی که از اپراتور خارج شده و به سمت دو اپراتور دیگر مهاجرت کرده و تعداد مشترکی که از دو اپراتور دیگر به اپراتور مذکور وارد شده است) به ترتیب برای اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل در سال ۱۳۹۵ منفی ۱۴۲، منفی ۲ هزار و ۵۹۷ و مثبت ۲ هزار و ۷۳۹ مشترک بوده است.
در واقع تراز ترابرد مثبت نشان دهنده پذیرندگی بیشتر و تراز ترابرد منفی مربوط به خروج بیشتر است. در نتیجه همان طور که پیش بینی شده بود تراز رایتل در سال های اولیه مثبت و تراز دو اپراتور دیگر منفی بوده
دگرگونی در تراز ترابرد اپراتورها پس از ۵ سال!
طبق آمار ارایه شده توسط سازمان رگولاتوری روندی که اپراتور رایتل در آغاز طرح ترابردپذیری شروع کرده بود، ادامه نداشته است. آمار تراز ترابردپذیری شماره های تلفن همراه در اردیبهشت امسال (سال ۱۴۰۱) گویای آن است که تمایل اصلی مشترکان به سمت استفاده از خدمات اپراتور همراه اول است.
تراز ترابرد اپراتور همراه اول مثبت ۸۳ هزار و ۳۵۵، تراز ترابرد اپراتور ایرانسل منفی ۳ هزار و ۴۲۴ و این تراز در مورد اپراتور رایتل منفی ۷۹ هزار و ۹۳۱ مشترک تا تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ بوده است.
این تغییر تراز از سال ۹۵ تا کنون را می توان به پای آن گذاشت که وضعیت اپراتور “همراه اول” در طی این سال ها از لحاظ فاکتورهای کیفی و قیمتی رشد قابل ملاحظه ای داشته است که مشترکان دو اپراتور دیگر خواهان استفاده از خدمات آن هستند. در واقع نه تنها اپراتور همراه اول با شبکه پوششی وسیع خود و نیز ارایه طرح های جذاب و به روز توانسته مشترکان خود را راضی نگه دارد، بلکه توانسته مشترکان دو اپراتور دیگر را نیز به خود جذب کند.
دیدگاه تان را بنویسید