پیشروی سنبل آبی تا زیر سکوهای سنگی بلوار ساحلی انزلی بخشی از حوضچه آرامش بندر را خشک کرد و به این ترتیب روند خشک شدن تالاب انزلی به بلوار ساحلی این شهر رسید.
روزهای گذشته فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که در آن عبور چند سگ را در بستر کانال حوضچه آرامش بندرانزلی که مسیر تردد قایق ها بود را نشان می دهد. این قسمت از بلوار ساحلی انزلی نیز به دلیل پوشانده شدن سطح آب با لجن های آلی تولید شده بر اثر تجمع گیاه سنبل آبی، انباشت رسوبات و کاهش تراز آب دریای خزر خشک شد و به این ترتیب نظریه ای که کارشناسان مبنی بر نابودی بیولوژیکی گیاه بوسیله شوری آب دریا ارائه داده بودند تقریبا با شکست مواجه شد.
پیش از این یکی از اعضای هیات علمی گروه محیط زیست در اظهار نظری به خبرگزاری ایرنا گیلان گفته بود سنبل آبی ، تالاب انزلی و رودخانه های منتهی به دریای کاسپین را می خشکاند. این گیاه مهاجم نه تنها در حال خشکاندن تالاب انزلی است بلکه تهدیدی جدی برای تمام رودخانه های منتهی به دریای کاسپین در غرب و شرق استان گیلان به شمار می رود .
مسئولان محیط زیست سیلاب های اخیر را در حرکت سنبل آبی به سمت دریا دخیل می دانند اما نکته شایان توجه ردپای عوامل انسانی است که نمی توان آنرا نادیده گرفت . در یکی از این موارد متولیان امر با کمک قایقرانان محلی برای بازگشایی مسیر تردد قایق ها به سمت تالاب با کمک یک دستگاه بیل مکانیکی گیاه را از یک سمت تالاب را به سوی دریا روانه کردند .
نتیجه این تصمیم مقطعی آلوده شدن پل ها، اسکله های قایقرانی، رودخانه ها، محوطه بندری، روگاهای انزلی ، سطح تالاب بین المللی انزلی و سواحل خزر با گیاه مهاجم سنبل آبی بود .
جای خالی متولی یا متولیان معابر آبی
سنبل آبی چنان در پهنه های آبی گیلان ریشه دوانده که هر یک از نهادها و ارگانها به فراخور موقعیت قرار گیری این گیاه مهاجم ، دیگری را متولی مقابله با آن می داند.
برخی مسئولان اداره کل بنادر و دریانوردی را متولی اصلی معابر آبی می دانند، ولی مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان می گوید: ما متولی هرکجا که آب ، لای و رسوب است نیستیم . وظیفه ما ایجاد عمق مناسب برای تردد کشتی های مختلف ، تفریحی ، تجاری ، نظامی و شیلاتی است و تنها در سایه همکاری با سایر نهادها می توانیم آبراهه ها را از وجود این گونه مهاجم پاکسازی کنیم .
حمیدرضا آبایی تاکید کرد: وظیفه بنادر ایجاد امکان دسترسی آسان به اسکله ها در محدوده مشخص بندر(بنادر جلوی بلوار ساحلی ، حوضچه های شرقی و غربی) است و برهمین اساس اقدام می کند لذا با ایجاد عمق مناسب در محدوده اسکله ها هم اکنون بندر شرایط مناسب و خوبی دارد.
وی در خصوص وضعیت حادث شده در بلوار ساحلی انزلی گفت : در این کانال اقدامات خوبی از گذشته انجام شده اما در این فصل از سال با کاهش تراز سطح آب دریا ، میزان ورود و انباشت رسوباتی که از بالادست وارد تالاب انزلی می شوند، بسیار زیاد است .
مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان افزود : سازمان بنادر و دریانوردی با تمام تجهیزات نسبت به لایروبی کانال ها اقدام می کند ولی محدوده مذکور در اولویت کاری ما نبود اما بزودی اقدامات لازم در این باره انجام خواهد شد تا عمق مناسبی ایجاد شود .
آبایی ادامه داد : سازمان بنادر و دریانوردی گیلان پروژه لایروبی یک میلیون متر مکعبی احداثی در کنار موج شکن غربی قدیم بندرانزلی در امتداد بلوار ساحلی تا مرزبانی و در حوضچه غربی و شرقی را مد نظر قرار داده اما با یک مشکل اساسی عدم وجود دایک مناسب برای تخلیه مواد لایروبی روبرو است .
وی خاطر نشان کرد : بنادر و دریانوردی گیلان مکان مناسبی برای تخلیه این حجم از مواد حاصل از لایروبی را ندارد و با رایزنی های انجام شده با شیلات و لوله گذاری و صرف هزینه های بسیار در حال حاضر از حوضچه شیلات استفاده می کند و بدنبال ایجاد دایک هایی در حوضچه های شرقی و غربی است .
سازه موج شکن یکی از متهمان پرونده خشکی تالاب
بسیاری از کارشناسان به نحوه احداث و تکمیل موج شکن در طرح توسعه مجتمع بندری انزلی که از سال ۲۰۰۹ بعنوان بازوی موج شکن قبلی آغاز شد اعتراض داشتند به اعتقاد آنها این سازه به جهت جریان دریایی منطقه در حوضچه بازوی شرقی به محلی برای ته نشست مواد بار معلق رسوبی تبدیل شده است.
بر اساس این نظر دستکاریهای غیرکارشناسانه (استفاده از بیل مکانیکی ) جهت لایروبی تالاب بندرانزلی در مناطق مختلف و عدم مطالعه دقیق وضعیت جریان های دریایی در محل اتصال دهانه تالاب به دریا جهت احداث موج شکن ها از عوامل تاثیر گذار در روند خشک شدن تالاب انزلی است.
مدیر کل اداره بنادر و دریانوردی استان گیلان با استناد به نظر متخصصان برنامه سازی و مدل سازی پژوهشکده حمل و نقل وزارت راه گفت : بر اساس مطالعات این کارشناسان موج شکن و اسکله شماره ۱۰ در جریان انباشت رسوبات چندان تاثیر گذار نیست .
آبایی با بیان اینکه تاکنون تاثیر این علت با مدل های علمی و تحقیقات دانشگاهی اثبات نشده ،اظهار داشت : از ساخت اسکله شماره ۱۰ بیش از ۲۰ سال می گذرد و این مدت نمی تواند تاثیر چندانی بر انباشت رسوبات در این کانال آبی داشته باشد. کارشناسان با قطعیت اعلام کرده اند این اسکله تاثیری بر رژیم رسوب گذاری منطقه ندارد و حتی خروج لای از این محدوده را سرعت نیز بخشیده اما اگر روزی این مساله اثبات شود سازمان بنادر برای این موضوع برنامه ریزی خواهد داشت.
وی خاطر نشان کرد: کاهش سطح تراز آب نقش این اسکله را پر رنگ کرده لذا این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد . محدوده و نوع کانال در این اسکله جریان آبی که از بالادست وارد می شود را چرخانده و به سمت دهانه موج شکن تغییر می دهد و این امر در خروج مواد رسوبی بالادست بسیار تاثیر گذار است .
کاهش تراز آب دریای خزر
علاوه بر موارد ذکر شده نمی توان از مولفه مهمی همچون کاهش تراز آب دریای خزر گذشت ؛ تالاب بین المللی انزلی علاوه بر مشکلاتی نظیر افزایش بار رسوبی و مواد آلاینده و پسماندی که از ۱۲ رودخانه بخش جنوبی به این تالاب می ریزد با کاهش تراز آب نیز مواجه است وقتی بستر تالاب از مواد رسوبی و پسماند پرشده باشد دیگر ظرفیتی برای نگهداری و ماندگاری آب باقی نمی ماند.
یکی از پژوهشگران دریایی کشور کاهش ارتفاع تالاب انزلی با دریای خزر را چهار متر اعلام کرده بود که در نتیجه این اختلاف ارتفاع، آب تالاب انزلی تخلیه و به دریای خزر می ریزد و این یکی از مشکلات جدی تالاب انزلی و سایر تالاب های استان گیلان قلمداد می شود .
در سالهای اخیر نهادهای دولتی و بخش های خصوصی با انجام اقدامات مقطعی مانند جمع آوری گیاه سنبل آبی و لایروبی های پراکنده سعی در کاهش مشکل داشتند اما این فعالیتها کمکی به بهبود شرایط تالاب نکرد و در حال حاضر علاوه بر تالاب، کانال و حوضچه بندر نیز کاملا به این گیاه آلوده شده است و مردم هرچند وقت یکبار شاهد خشک شدن بخشی از تالاب ، رودخانه و آبراهه هستند .
شاید کارشناسان مختلف محیط زیستی این موقعیت را پیش بینی کرده بودند اما حوادث اخیر نشان داد وضعیت تالاب انزلی از پیشبینی ها فراتر رفته و اکنون شرایط هولناکی در تالاب بین المللی انزلی رقم خورده است .
جلوگیری از روند خشک شدن تالاب انزلی به همت جمعی همه متولیان امر مانند محیط زیست ، آب منطقه ای ، سازمان جنگل ها ، سازمان بنادر و دریانوردی ، شیلات ، شهرداری ، وزارت کشور و سایر دستگاهها و نهادها نیاز دارد و یاد آوری این موضوع حائز اهمیت است که شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت دستگاههای متولی، این معضل عظیم محیط زیستی را به فاجعه زیستی تبدیل خواهد کرد.
ضروری است احداث هرگونه سازه و عملیات عمرانی بر روی تالاب یا دریای خزر با دقت و کارشناسی صورت پذیرد تا شاهد لطمه جبران ناپذیر به این محیطهای آبی حیاتی نباشیم .
دیدگاه تان را بنویسید