آیا کاهش وزن مادران باردار خطرناک است؟

کاهش وزن در دوران بارداری ایمن نیست، مگر اینکه در اوایل بارداری باشید. بدن شما سخت کار می‌کند تا از کودک در حال رشدتان حمایت کند و اگر در دوران بارداری وزن کم کنید یا رژیم بگیرید ممکن است مواد مغذی مهمی که برای یک بارداری سالم نیاز دارید را از دست بدهید.

اگر مادر باردار اضافه‌وزن دارد یا چاق است باید تمام تلاش خود را بکند تا خوب غذا بخورد و به‌طور منظم ورزش کند و با پزشک خود در مورد افزایش وزن در محدوده مناسب صحبت کند. فارغ از اینکه وزنش چقدر است، کاهش وزن در دوران بارداری ایمن نیست. تنها استثنا در این مورد کاهش وزن در هفته‌های اول بارداری است که دلایل آن را ذکر خواهیم کرد.

تأثیر افزایش یا کاهش وزن مادر بر جنین در دوران بارداری موضوع پیچیده‌ای است که کارشناسان همچنان به بررسی آن می‌پردازند اما آنچه می‌دانیم این است که کاهش وزن در دوران بارداری با رشد سالم کودک سازگار نیست؛ بنابراین اگر مادر باردار در حال کاهش وزن است ممکن است تمام کالری و مواد مغذی موردنیاز برای یک بارداری سالم را دریافت نکند.

درحالی‌که اضافه‌وزن یا چاقی در دوران بارداری خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش می‌دهد، کاهش وزن در دوران بارداری مادر را در معرض خطر داشتن نوزادی بسیار کوچک (کوچک نسبت به سن بارداری یا SGA) و زایمان زودرس قرار می‌دهد.

بااین‌حال کاهش وزن در اوایل بارداری می‌تواند به دلایلی طبیعی باشد. در سه‌ماهه اول، کاهش وزن درنتیجه تهوع صبحگاهی رایج است. حالت تهوع می‌تواند اشتها را کاهش دهد و استفراغ می‌تواند باعث از دست دادن کالری گردد. نگران نباشید کودک  در این مرحله تمام کالری و مواد مغذی موردنیاز خود را دریافت می‌کند.

از طرف دیگر زنانی که اضافه‌وزن دارند، دارای کالری اضافی ذخیره‌شده‌ای در چربی‌های انباشت شده هستند بنابراین با رشد کودک، حفظ یا حتی کاهش وزن در ابتدا مضر نیست. به علاوه اگر در زمان بارداری شروع به ورزش یا خوردن غذاهای سالم شده باشد، ممکن است مادر در اوایل وزن کم کند.

در بیشتر موارد این کاهش وزن خطرناک نیست. اگر وزن زیادی از دست می‌رود یا اگر مادر از استفراغ شدید (بیماری شدید صبحگاهی) رنج می‌برد فوراً به پزشک خود اطلاع دهد.

اگر مادر باردار، اضافه وزن دارد، چقدر باید وزن اضافه کند؟

اگر در آغاز بارداری وزن مادر نسبت به قدش بیش‌ازحد بالاست باید بداند که تنها نیست. بیش از نیمی از زنان باردار اضافه‌وزن داشته یا چاق هستند.

اگر شاخص توده بدنی باردار (BMI) قبل از بارداری بین ۲۵ تا ۲۹.۹ باشد، دارای اضافه‌وزن در نظر گرفته می‌شود. (BMI رابطه بین قد و وزن را مشخص می‌کند و تخمینی از میزان چربی بدن است.) اگر BMI ۳۰ یا بیشتر باشد چاق محسوب می‌شود.

درواقع میزان افزایش وزن در دوران بارداری به BMI مادر بستگی دارد. اگر BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است توصیه می‌شود که درمجموع تا پایان بارداری بین ۱۵ تا ۲۵ پوند (۶.۸ الی ۱۱ کیلوگرم) یا تقریباً ۲ تا ۳ پوند (۱ الی ۱.۳ کیلوگرم) در ماه، در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری وزن اضافه کند.

اگر BMI مادر ۳۰ یا بالاتر است توصیه می‌شود در دوران بارداری ۱۱ تا ۲۰ پوند (۵ الی ۹ کیلوگرم) وزن اضافه کند.

اگرچه کاهش وزن در دوران بارداری بی‌خطر نیست اما اگر مادر در دوران بارداری اضافه‌وزن دارد یا چاق است ممکن است بتواند با راهنمایی و نظارت پزشک کمتر از مقدار توصیه‌شده وزن اضافه کند.

توصیه‌های افزایش وزن بارداری توسط مؤسسه پزشکی (IOM) ارائه‌شده است و در مورد مقدار بیان‌شده توسط این موسسه برای زنان چاق اختلاف‌نظر وجود دارد. یک مسئله این است که IOM توصیه‌ای واحد برای همه زنان چاق (آن‌هایی که BMI 30 یا بالاتر دارند) به‌جای ارقام متفاوت برای دسته‌های مختلف چاقی ارائه کرده است.

به گفته برخی از محققان اضافه وزن یا چاقی ممکن است برای مادر بی‌خطر باشد اگر کمتر ازآنچه دستورالعمل‌های IOM توصیه می‌کند، وزن اضافه کند. برخی مطالعات نشان می‌دهد به‌طور مثال زنان دارای اضافه‌وزن یا چاق که فقط ۶ تا ۱۴ پوند (۲.۷ الی ۶.۳ کیلوگرم) طی بارداری وزن اضافه کرده‌اند، نسبت به زنانی که وزن توصیه‌شده ۱۵ تا ۲۰ پوند (۲.۲ الی ۹ کیلوگرم) را اضافه کرده‌اند، پس از زایمان در شرایط مشابه یا بهتری قرار دارند.

مادران باردار با اضافه وزن باید پزشک خود در مورد افزایش وزن موردنظر خود در دوران بارداری صحبت کنند. اگر کمتر از حد توصیه‌شده وزن اضافه کنند، مادر و کودکش را تحت نظر قرار می‌دهد تا مطمئن شود که بارداری‌ به‌خوبی پیش می‌رود و کودک رشد مناسبی دارد.

همچنین بدون توجه به وزنی که دارد مطمئناً دوران بارداری زمان مناسبی برای رژیم کاهش وزن نیست. محدود کردن مصرف غذا به‌طور بالقوه برای مادر و کودک در حال رشدش خطرناک است. برای داشتن یک بارداری و جنین سالم به کالری و مواد مغذی کافی نیاز دارند.

علاوه بر آن از رژیم‌های محدودکننده کربوهیدرات مانند کتو و اتکینز دوری‌ شود. کودک در حال رشد به کربوهیدرات‌ها نیاز دارد و کتون زدایی مداوم ناشی از این رژیم‌ها می‌تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند.

در دوران بارداری می‌توان با تغذیه سالم و ورزش منظم افزایش وزن خود را در محدوده موردنظر نگه‌داشت. مادر باید تمام تلاش خود را بکند تا وعده‌های غذایی متعادل و میان وعده‌های سالم بخورد. با نوشیدن متوسط ​​حدود ده فنجان (هر فنجان 237 میلی‌لیتر) آب در روز هیدراته بماند. کربوهیدرات‌های مرکب مانند لوبیا، میوه‌ها و سبزی‌ها و غلات کامل را به‌جای کربوهیدرات‌های ساده مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید انتخاب کند. وزن خود را با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود کنترل کند تا مطمئن شود که در مسیر درست قرار دارد.

ذکر این نکته ضروری است که کاهش وزن در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل باشد. در برخی موارد کاهش وزن می‌تواند بی‌ضرر باشد (مثلاً درنتیجه از دست دادن آب پس از احتباس موقت) اما مهم است که به پزشک خود اطلاع دهند. او رژیم غذایی و میزان فعالیت مادر را ارزیابی کرده و در مورد علائمی مانند حالت تهوع، سوزش سر دل، نفخ و یبوست سؤالاتی می‌پرسد که همه این حالت‌ها به‌طور قابل‌درک می‌توانند مانع غذا خوردن مادران گردند. به علاوه ممکن است پزشک بخواهد مادر باردار را ازنظر افسردگی یا محدودیت رشد جنین نیز غربالگری کند.

همچنین اگر به‌طور ناگهانی کاهش وزن چشمگیری مانند پنج پوند (۲.۲ کیلوگرم) در هفته داشتند فوراً به پزشک خود اطلاع دهند.