دیاکو حسینی در پاسخ به این سوال که آیا تضمین آمریکایی ها در مذاکرات برجامی تا چه حد می تواند معتبر باشد گفت: در دنیایی که هیچ قانونی فراتر از اراده ملی کشورها در آن حاکم نیست و توسط پلیس یا ارتشی فراتر از نیروی نظامی کشورها حفاظت نمی شود و در دنیایی که بر اساس حاکمیت مستقل دولت ها بنا شده است نمی توان انتظار داشت که تضمین های حقوقی مشابه آنچه در روابط اجتماعی درون جوامع رواج دارد در روابط بین المللی هم حاکم باشد. وقتی دو نفر در یک جامعه دچار اختلاف و بی اعتمادی می شوند، معمولا سازوکاری به منظور تضمین توافق میان آنها وجود دارد که در صورت نقض با قوه قهریه مانند پلیس و دادگاه ها به اجرا گذاشته می شود و فرد خاطی را تنبیه می کند. چنین سازوکاری در سیاست بین الملل وجود ندارد و به همین دلیل ساده تضامین حقوقی نیز در دنیای سیاست های جهانی امکان پذیر نیستند. بی دلیل نیست که در تاریخ معاهدات و توافق های بین المللی حتی یک نمونه سراغ نداریم که یک طرف به طرف دیگر توافق، تضمین داده باشد.
این کارشناس افزود: در محیط بین المللی که مختصات و ویژگی های متفاوتی با محیط داخلی کشورها دارد، تنها به دو شکل می توان اعتبار یک توافق را تضمین کرد: اول؛ با استفاده از زور و اعمال مجازات علیه طرف نقض کننده توافق که غالباً توسط کشور قربانی نقض و در صورتیکه دارای چنین قدرتی برای مجازات باشد انجام می گیرد؛ دوم، وجود چنان منافع گسترده ای که مزایای ناشی از پایبندی به توافقات را به مزایای ناشی از نقض عهد برتری ببخشد. بنابراین من گمان نمی کنم که امکان تضمین حقوقی با توجه به قوانین و ساختار سیاسی آمریکا امکان پذیر باشد. ما در گذشته شاهد بودیم که آمریکا حتی در مواردی مانند پیمان ABM، پیمان INF و پیمان آسمان های باز با روسیه که به تایید سنا رسیده بود نیز خارج شده است. بنابراین حتی اگر برجام به تایید کنگره هم برسد، راه را بر خروج دوباره نمی بندد. تضمین های سیاسی از این هم بی اعتبارتر هستند.
وی اضافه کرد: معلوم نیست چگونه می توان به یک کشور بی اعتماد بود اما به تضمین آن اعتماد کرد. طبعاً تضمین های سیاسی که به اراده ای خارج از اختیار ما وابسته است، نمی تواند اساساً معتبر باشد. بنابراین بنده گمان نمی کنم که درخواست تضمین اگر هدف از آن واقعا ارائه تضمین باشد اطمینان بیشتری به ایران ببخشد. اما اگر هدف از درخواست تضمین، استفاده به منزله اهرمی برای کاهش دادن انتظارات آمریکا از ایران باشد، می تواند کاربردهایی در میز مذاکرات پیدا کند؛ از جمله اینکه آمریکا را وادار کند که چون قادر به تضمین توافق نیست، از تلاش برای مذاکرات مکمل و تغییراتی که مد نظر دارد، عقب نشینی کند.
وی در پایان گفت: از آنجاییکه جستجوی تضمین در توافق های بین المللی بی فایده و اطمینان کردن به آن تضمین ها خطرناک است، باید بپذیریم که توافق با آمریکا با ریسک خروج دوباره را به همراه دارد. البته ما به شیوه هایی میتوانیم انگیزه خروج و یا نقض عهد را کاهش دهیم. تعریف منافع اقتصادی برای شرکت های آمریکایی در فضای اجرای برجام می تواند به تدریج اشتیاق دولت آمریکا به اجرای برجام را بیشتر کند و چه بسا در صورت موفقیت های چشمگیر اولیه، انگیزه ای برای کاهش یا عدم اجرای تحریم های اولیه که مانعی برای سطح بالاتری از فعالیت اقتصادی و تجاری شرکت های آمریکایی در ایران هستند، فراهم کند. در نهایت باید بخاطر داشته باشیم که هر توافقی ذاتاً این امکان را با خودش به همراه دارد که یکی از طرفین از اجرای آن سرباز بزند و یا به نحوی تقلب کند. اگر بنا باشد که احتیاط و هراس از تقلب و نقض عهد غلبه داشته باشد، اساساً هیچ توافقی به امضا نخواهد رسید. ضمن آنکه فکر می کنم ما از هر فرصتی ولو گذرا باید برای مذاکره درباره رفع تحریم ها استفاده کنیم. در غیر اینصورت ممکن است در طول زمان، تحریم های غیرقانونی وضع شده چنان رسوب کنند و بدیهی انگاشته شوند که در عمل و برای طولانی مدت ایران را از چرخه ارتباطات مالی بین المللی حذف کند.
دیدگاه تان را بنویسید