دیابت یک بیماری پرمخاطره و پرعارضه است که در صورت کنترل‌نشدن به‌موقع به‌عنوان عامل جدی ناتوانی و مرگ افراد تلقی می‌شود.
چنان‌که بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد پس از پایان عالمگیری کرونا، جهان با عالمگیری دیابت مواجه خواهدبود. افزایش ۷۴میلیون نفر به آمار مبتلایان به دیابت در دو سال گذشته نیز موید رخداد این خطر بزرگ برای حوزه سلامت و بهداشت دنیاست.
در کشور ما نیز بر اساس آخرین آمار منتشر شده در سال ۹۵ نزدیک به ۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵سال مبتلا به دیابت بوده‌اند و پیش‌بینی می‌شود شیوع دیابت، تحت تاثیر سبک زندگی غلط در دوران همه‌گیری کرونا در سال‌های پیش رو افزایش قابل‌توجه داشته‌باشد.
با این تفاسیر با دکتر کامران نیکو سخن، فوق تخصص غدد، مدیرعامل انجمن دیابت ایران و رئیس هیات‌مدیره شبکه علمى مبارزه با بیمارى‌هاى غیرواگیر گفت‌وگو کرده‌ایم تا با ابعاد اهمیت پیشگیری و کنترل دیابت در تمام افراد جامعه بیشتر آشنا شویم.
عوارض مزمن دیابت نوع ۲، طیف وسیعی را شامل می‌شود اما مهم‌ترین عارضه این بیماری بر سیستم عروقی بدن است. این عوارض چه هستند؟
اگر دیابت کنترل نشود یک‌سری عوارض طولانی مدت دیابت را خواهیم‌داشت که برخی‌شان عروق کوچک و برخی نیز عروق بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در دسته‌بندی عروق کوچک عارضه شبکیه چشم، آسیب به رشته‌های عصبی (نوروپاتی) که اغلب از روی پاها به صورت بی‌حسی، گزگز و درد شروع می‌شود. ولی به مرور منتشر می‌شود و بر دستگاه گوارش، روده و معده و دستگاه تناسلی را درگیر می‌کند. عارضه بعدی در کلیه‌ها اتفاق می‌افتد که با دفع پروتئین شروع می‌شود و با تورم و بالارفتن فشار خون به از کار افتادن کلیه‌ها منجر می‌شود. عوارض دیابت در عروق بزرگ بدن بیشتر در عروق قلب یا کرونر و عروق تغذیه‌کننده مغز و عروق پاها اتفاق می‌افتد. نکته مهم آن است که امروز دیابت به‌عنوان یک بیماری قلبی شناخته می‌شود. مطالعات نشان داده آنقدر اثرات دیابت بر قلب زیاد است که این بیماری را باید به‌عنوان یک بیماری قلبی بشناسیم. در گذشته بیماری دیابت را با نام بیماری قند نیز می‌شناختند اما امروزه مشخص شده‌است فقط با پایین‌آوردن قند خون نمی‌توان بر مشکلات ناشی از آن غلبه کرد. امروزه تمام تلاش پزشکان آن است که مراقب قلب افراد مبتلا به دیابت باشیم.
یک فرد مبتلا به دیابت برای این‌که عروق قلبی‌اش در گیر نشود باید چه کارهایی انجام دهد؟
مصرف نکردن دخانیات بسیار مهم است؛ زیرا بیشترین عاملی که در فرد مبتلا به دیابت، عارضه قلبی ایجاد می‌کند مصرف سیگار و دخانیات است. مسأله بعد، استفاده از داروهای ضد انعقاد مثل آسپرین است. مورد بعدی کنترل مناسب فشارخون در فرد مبتلا به دیابت است که بسیار مهم است .مورد بعدی چربی خون فرد مبتلا به دیابت است که اهمیت دارد،طوری که تمام افراد مبتلا به دیابت بالای ۴۰سال حتی اگر چربی خون نداشته‌باشند باید از قرص کنترل چربی خون استفاده کنند.
چگونه می‌شود از خطر بروز سکته قلبى و مغزى در شخص مبتلا به دیابت جلوگیری کرد؟
ما در عوارض قلبی و عروقی دیابت با پنچ قاتل زنجیره‌ای سر و کار داریم. اکثر مبتلایان به دیابت تصور می‌کنند صرفا کنترل قندخون برای پیشگیری از عوارض دیابت کافی است. در حالی‌که عوامل موثر در کنترل عوارض دیابت بیشتر ناشی از نکشیدن سیگار، چربی و فشارخون کنترل‌شده و کنترل مناسب قند در کنار مصرف داروهای مناسب برای کنترل قندخون است. اگر اشخاص مبتلا به دیابت این موارد را رعایت کنند می‌توان از عوارض عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی دیابت تا حد زیادی جلوگیری کرد.
آسیب به سیستم عصبى ناشى از دیابت چگونه و با چه تظاهراتى اتفاق می‌افتد؟
یکی از قسمت‌هایی که بر اثر دیابت درگیر می‌شود عروق کوچک هستند که با آسیب به رشته‌های عصبی همراه خواهدبود. نوروپاتی از عوارض اصلی دیابت بر عروق کوچک است که با گزگز و بی‌حسی پاها بروز می‌کند. البته عروق بزرگ مغزی هم بر اثر دیابت درگیر می‌شوند که در برخی موارد به سکته مغزی منجر می‌شود.
آیا دیابت زمینه ابتلا به بیمارى‌هاى عفونى را فراهم مى کند؟
هیچ مطالعه‌ای در دنیا نشان نداده‌است که مبتلایان به دیابت بیشتر از دیگر افراد در خطر ابتلا به کرونا هستند اما اگر فرد مبتلا به کرونا دیابت غیرکنترل‌شده داشته‌باشد با نوع شدیدتر بیماری درگیر می‌شود و خطر بستری و مرگ‌ومیر بر اثر بیماری هم در او بیشتر است.
آیا خطر بروز مشکلات دهان و دندان در مبتلایان به دیابت بیشتر است؟
متاسفانه مبتلایان به دیابت کنترل‌نشده در معرض مشکلات لثه و دندان هستند که توجه زیادی هم به آن نمی‌شود. به‌علاوه افراد مبتلا به دیابتی که کنترل مناسبی بر قند خون خود ندارند اکثر درمان‌های دندانپزشکی‌شان مانند ایمپلنت و درمان لثه نیز با شکست مواجه می‌شود.
مبتلایان به دیابت براى پیشگیرى از این عوارض باید چه تغییراتى را در سبک زندگى خود ایجاد کنند؟
فردی که مبتلا به دیابت است اگر درست آموزش دیده‌باشد، سبک زندگی خود را عوض می‌کند. یعنی درست و اصولی غذا می‌خورد، فعالیت بدنی مناسب دارد، سعی می‌کند مدیریت استرس را یاد بگیرد. این فرد از مصرف دخانیات دوری می‌کند و به‌طور مرتب برای چک آپ به پزشک مراجعه می‌کند. این فرد می‌تواند حتی از افراد دیگر جامعه سالم‌تر باشد و طول عمر بیشتری نسبت به دیگر افراد جامعه هم داشته‌باشد.
دیدگاه تان را بنویسید