ماجرای گاف اطلاعاتی صدام در جنگ تحمیلی

سرلشکر  میسر رشید الطرفه العبیدی در سال ۱۹۷۵میلادی مدرک کارشناسی علوم نظامی‌اش را از دانشکده نظامی بغداد اخذ کرد.   همچنین دیپلم روان­شناسی، کاردانی زبان فارسی و کارشناسی رشته تاریخ و تمدن از دانشکده بغداد را نیز در کارنامه علمی­‌اش داشت. ژنرال طرفه پس از پیوستن به ارتش عراق، در رسته اطلاعات و تدریس اطلاعات نظامی مشغول کار شد.

او در دوران جنگ ایران و عراق از سال ۱۹۸۰تا ۱۹۸۷میلادی در اداره اطلاعات فرماندهی کل در بخش ایران خدمت می‌کرد و در دهه ۱۹۹۰میلادی نیز جانشینی بخش ایران در اداره کل اطلاعات نظامی را بر عهده داشت. بین سال­‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰میلادی ژنرال طرفه وابسته نظامی غیررسمی سفارت عراق در تهران بود و در هنگام تجاوز آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳میلادی هم مدیریت سامانه اطلاعاتی بخش جنوبی را برعهده داشت.

سرلشکر میسر رشید الطرفه العبیدی در کتاب فرماندهان صدام روایت می‌کند: من در ژانویه ۱۹۷۵میلادی از دانشکده نظامی عراق فارغ‌التحصیل شدم و کارم را ابتدا در شمال عراق با فرماندهی دسته در لشکر پیاده شروع کردم. سپس به فرمانده گروهان ارتقا یافته، سه سال در این جایگاه خدمت و در سال ۱۹۷۷میلادی به همراه ۱۰ افسر دیگر دوره ۶ ماهه فراگیری زبان فارسی را طی کردم و چون  دانشجوی ممتاز این دوره شدم به دوره ۶ ماهه پیشرفته بعدی نیز راه یافتم و در دوره جدید هم که دوره مبانی می‌شد، دانشجوی ممتاز شدم.

*مغز متفکر اطلاعات نظامی صدام درباره جنگ تحمیلی چه می‌گوید؟

در سال ۱۹۷۸میلادی آموزش زبان فارسی در رسته اطلاعات نظامی را برعهده گرفتم و اینجا بود که با سامرایی که آن موقع سرگرد بود آشنا شدم. او افسر بخش ایران بود که در آن زمان کوچکترین واحد اطلاعاتی نظامی عراق بود. سامرایی به من گفت: «علاوه بر آموزش زبان فارسی، از تو می­‌خواهم در شاخه ایران هم با من همکاری کنی.» شاخه رژیم صهیونیستی بزرگ بود و بخش‌ های متعددی داشت و این موقعیت که شاخه ایران بسیار کوچک­تر بود نشان می‌داد که ما در آن زمان هیچ قصد تجاوزی به خاک ایران نداشتیم و به ویژه پس از امضای قرارداد ۱۹۷۵میلادی الجزایر با ایران، اطلاعات عراق عمدتا بر رژیم صهیونیستی متمرکز شده بود.

همیشه ایران ذهنم را به خود مشغول کرده است

همیشه مشغول جمع‌آوری اطلاعات مربوط به ایران بوده‌ام و این کشور همواره ذهنم را به خود مشغول کرده است. هر موضوع مهم یا جزئی مربوط به ایران را دنبال می­‌کردم.   پس از اشغال عراق به ­دست آمریکایی‌ ها و تشکیل سازمان اطلاعاتی جدید عراق، فرمانده این سازمان که هیچ اطلاعاتی درمورد ایران نداشت از من کمک خواست؛ همه اطلاعاتی را که داشتم در اختیارشان گذاشتم ولی آنها مجبور بودند این اطلاعات را خودشان بر روی کاغذ یادداشت کنند، زیرا همه اطلاعات در ذهن من انباشته شده بود.

در طول جنگ از حدود ۳۸ هزار اسیر ایرانی بازجویی کرده بودم، به لحاظ مهارت­‌های زبانی ­ام در حوزه زبان فارسی در شاخه ایران کار کرده بودم و در تسریع رمزگشایی پیام‌­های ایرانی به افسران مربوط کمک کرده بودم. اسراری در سینه ­ام دارم که هیچ­ کس درمورد آنها صحبت نکرده است و برخی از این موضوعات فراتراز خطوط قرمز بوده، باید چند دهه بگذرد تا کسی بتواند درمورد آنها حرف بزند. اگر رژیم سابق عراق پابرجا بود، اکنون اینگونه درباره آن حرف نمی‌زدیم؛ زیرا این مسائل در آن زمان بخشی از امنیت ملی عراق بود. اما اکنون که همه چیز تمام شده و ایران نیز اطلاعات کاملی در این زمینه دارد، می­‌خواهم این اطلاعات را در اختیار دیگران قرار دهم.

منابع اطلاعاتی صدام پیش از آغاز جنگ تحمیلی

صدام ابتدا از سقوط شاه خوشحال بود، زیرا شاه را آمریکایی‌ها به قدرت رساندند و او تلاش می­‌کرد به ژاندارم منطقه خلیج فارس تبدیل شود اما، چون عراق کشوری اسلامی بود و امام خمینی سا­ ها در عراق زندگی کرده بود، فکر می‌کردیم با ما همکاری خواهد کرد. همچنین فکر می­‌کردیم موانعی که از زمان شاه بین دو کشور وجود داشت از بین می­‌رود ولی تنها چند ماه پس از به قدرت رسیدن امام خمینی، اوضاع به کلی عوض شد و هنگامی که تهدید ایران را احساس کردیم، شروع به جمع­آوری اطلاعات کردیم.

برای این کار از جست‌­وجوی منابع انسانی، بازرسی مناطق مرزی، بررسی مطبوعات ایران، شنود رادیوی ایران و دیدن برنامه‌ های تلویزیون این کشور آغاز کردیم و به ­تدریج گزارش‌هایی را که در این زمینه تهیه می­ شد و بیانگر اقدامات خصمانه ایران علیه عراق بود، به فرماندهی عالی عراق تحویل می­‌دادیم. سرانجام آنچه انتظار داشتیم و پیش‌بینی می­‌کردیم اتفاق افتاد.

منابع انسانی مناسبی در ایران نداشتیم، زیرا به قراردادی که با شاه سابق ایران داشتیم، احترام می­‌گذاشتیم و به آن پایبند بودیم. اگرچه تعدادی از کُردهای ایرانی در خاک عراق بودند که داوطلبانه به ما اطلاعات می‌دادند، اما حتی در طول دوران انقلاب ایران نیز کارکردن با گروه‌ های ناراضی ایرانی مشکل بود، زیرا خود را ملی­ گرا می­‌دانستند و مایل به همکاری با ما نبودند.

در آغاز جنگ، تنها سه افسر در بخش ایران مشغول کار بودند. من که هنوز ستوان یکم بودم، سرگرد السامرایی و سرگرد قاسم عبدالمنعم. نقشه‌ هایی که از ایران داشتیم به ­روز نبود و ما نمی‌توانستیم پیام­ ‌های ایرانیان را رمزگشایی کنیم. امام خمینی پس از به ­قدرت رسیدن چنان لایه محافظی به­ دور ­ایران کشید که تنها می‌ شد اطلاعات پراکنده ­ای از ایران دریافت کرد که عمدتا افسران ایرانی فراری در اختیارمان قرار می‌دادند و پیشاپیش از آن مطلع بودیم. البته یک عامل نفوذی هم در ایران داشتیم که اطلاعاتی برایمان تأمین می‌کرد ولی این اطلاعات هم چندان قابل استفاده نبود. ارتش ایران عمدتا خلع سلاح شده و بسیاری از جنگ افزارهایش به سرقت رفته بود. فکر می­‌کردیم که ایران در چنین اوضاع نابسامانی قادر نیست به ما حمله کند.

گاف اطلاعاتی صدام

از همان آغاز جنگ فهمیدیم که باید نقشه‌هایمان را به ­روز کنیم و برای این کار ابتدا به کشورهای دیگر تکیه کرده، از وابسته­‌های نظامی کشورهای حوزه خلیج فارس خواستیم نقشه‌های مورد نیاز را برایمان تهیه کنند و هم­زمان تصویر برداری هوایی را نیز آغاز کردیم. در مراحل اولیه جنگ، تاحد زیادی بر رصد علایم مخابراتی متمرکز شدیم، زیرا ایرانیان در ارسال پیام­ ‌ایشان از رمز استفاده نمی­ کردند. اما متأسفانه یکی از وابسته­‌های مطبوعاتی صدام موضوع را لو داد و ایرانیان فهمیدند که پیام­‌های بی­سیم بدون رمزشان را شنود می‌کنیم و این مشکلاتی برایمان ایجاد کرد.

این اتفاق در اوایل جنگ رخ داد. صدام با خبرنگار شیعه‌ای از استان نجف که از نزدیکانش بود و در دفتر رئیس‌جمهور کار می‌کرد مشورت کرده بود. این خبرنگار گزارش‌های اطلاعاتی من را در مورد تلفات سربازان ایرانی منتشر کرد. البته این کارش با اطلاع کامل صدام انجام‌شده بود و اصولا کسی بدون اجازه صدام هیچ کاری نمی‌توانست انجام دهد. این جریان از نظر ما خطای فاحشی بود. صدام که فرد مغروری بود می‌خواست تلفاتی را که نیروهای عراقی به ایرانیان وارد کرده‌اند در پیش چشم همه جهانیان به نمایش بگذارد. اما این جریان مشکلات عمده‌ای برای اطلاعات نظامی عراق ایجاد کرد، زیرا تقریبا بی‌درنگ پس‌ازاین واقعه بود که ایرانیان فرایند رمزگذاری پیام‌های ارسالی‌شان را آغاز کردند. صدام در زمینه اطلاعات نظامی فرد آگاهی نبود.

ماجرای تشکیل «گروه اطلاعات ویژه» در عراق

افسرانی که به ریاضیات علاقه داشتند و دوره­‌های آموزش رمزگشایی را گذرانده بودند با کمک من و برخی غیرنظامیان فارسی­ زبان اقدامات اولیه در زمینه رمزگشایی را آغاز کردند. تشکیلاتی که برای این کار در نظر گرفته شد به «گروه اطلاعات ویژه» معروف شد و به تخصص لازم برای رمزگشایی پیام­‌های ایرانیان دست یافت. وظایف من بین این گروه و بخش ایران به سرپرستی سامرایی تقسیم شده بود. در ماه­‌های اولیه جنگ پیام‌ها را به ­صورت دستی رمزگشایی می‌کردیم، شب‌ها بیشتر از دو تا سه ساعت نمی‌­خوابیدیم و حتی برای دیدن خانواده‌هایمان هم نمی­‌توانستیم به مرخصی برویم. فکر کنم در دو تا سه سال اول جنگ وضع همین گونه بود و تنها اواخر جنگ اوضاع قدری بهتر شده بود و شب­‌ها می­‌توانستیم چهار تا پنج ساعت بخوابیم.

در آن زمان در کل ارتش عراق و در شاخه اطلاعات ایران تنها سه نفر فارسی‌زبان بودیم که باید بازجویی اسیران، رمزگشایی پیام‌ها و شنود رادیو و تلویزیون ایران را انجام می‌دادیم.