مغولستان وعده‌ی تابستان بدون کووید را به مردمش را داد. بحرین گفت به‌زودی بازگشت به زندگی عادی رخ خواهد داد. کشور جزیره‌ای کوچک سیشل نیز قصد داشت به‌لطف واکسیناسیون گسترده، جان دوباره‌ای به اقتصادش بدهد. این کشورها تصمیم گرفتند دست‌کم تاحدی به واکسن‌های ساخت چین اعتماد کنند و با دسترسی راحت به آن‌ها توانستند پیشگام اجرای برنامه‌های بلندپروازانه‌ی واکسیناسیون در جهان شوند. اما به‌جای خلاصی از ویروس کرونا، هر سه کشور اکنون با افزایش عفونت‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
چین سال گذشته کارزار دیپلماسی واکسن خود را با تعهد به فراهم‌کردن محصولی آغاز کرد که در پیشگیری از موارد شدید کووید ۱۹ ایمن و اثربخش است. آن زمان اطمینان کمی به میزان موفقیت واکسن چینی و دیگر واکسن‌ها در جلوگیری از انتقال ویروس وجود داشت.
اکنون مثال‌هایی از چندین کشور نشان می‌دهد که واکسن‌های چینی ممکن است در پیشگیری از انتشار ویروس کرونا به‌خصوص سویه‌های جدید آنچنان مؤثر نباشند. تجربیات این کشورها واقعیت سختی را در مواجهه با جهان پسادنیاگیری پیش روی ما قرار می‌دهد: میزان بهبودی از کووید ۱۹ ممکن است به نوع واکسنی بستگی داشته باشد که دولت‌ها به مردمشان تزریق می‌کنند.
سیشل، شیلی، بحرین و مغولستان، با واکسینه‌کردن کامل ۵۰ تا ۶۸ درصد از جمعیت خود، از اغلب کشورها همچون ایالات متحده پیشی گرفته‌اند. براساس داده‌های نیویورک تایمز، هر چهار کشور اکنون درمیان ۱۰ کشوری قرار دارند که هفته‌ی گذشته با شدیدترین شیوع کووید ۱۹ مواجهه بودند. این چهار کشور همگی عمدتا مصرفکنندهی دو واکسن چینی به نام‌های سینوفارم و سینوواک هستند.
جین دونگیان، ویروس‌شناس در دانشگاه هنگ کنگ به نیویورک تایمز گفت «اگر این واکسن‌ها به‌قدر کافی خوب هستند، نباید شاهد این الگو [در نمودار موارد ابتلا] باشیم. مسئولیت رفع این معضل با چینی‌ها است.»
دانشمندان مطمئن نیستند چرا برخی از کشورهای صاحب بالاترین نرخ‌های واکسیناسیون از شیوع تازه‌ی بیماری رنج می‌برند. سویه‌ها، کاهش سریع نظارت اجتماعی و رفتار سهل‌انگارانه پس از دریافت فقط دز اول از مجموع دو دز مورد نیاز، ازجمله احتمالات محسوب می‌شوند. اما این عفونت‌های ناگهانی می‌توانند پیامدهای ماندگار داشته باشند.
در ایالات متحده، تقریبا ۴۵ درصد از جمعیت عمدتا با واکسن‌های ساخت فایزر-بایون‌تک و مدرنا به‌طور کامل واکسینه شده‌اند. موارد ابتلا درطول ۶ ماه ۹۴ درصد کاهش یافت. رژیم صهیونیستی با مصرف واکسن‌های فایزر، پس از سیشل در جایگاه دومین کشور دارنده‌ی بیش‌ترین میزان واکسیناسیون در جهان قرار دارد. شمار موارد جدید روزانه‌ی تأیید‌شده‌ی کووید ۱۹ در هر میلیون در این کشور اکنون به ۸/۳۴ رسیده است. به‌نقل از وب‌سایت جهان ما در داده، این عدد برای ایران تقریبا ۱۱۶ و برای سیشل که عمدتا بر استفاده از واکسن سینوفارم تکیه دارد، بیش از ۱۴۰۰ است.
ناسازگاری‌هایی از این قبیل می‌تواند جهانی را شکل دهد که در آن سه نوع کشور از دنیاگیری سربر می‌آورند: کشورهای غنی که از منابع خود برای تأمین واکسن‌های فایزر-بایون‌تک و مدرنا استفاده کردند. کشورهای فقیری که با واکسینه‌کردن بخش عمده‌ی شهروندانشان هنوز فاصله‌ای بسیار زیاد دارند و دسته‌ی سومی که با وجود اجرای واکسیناسیون کامل، فقط بخشی از مردم را مصون کرده‌اند.
چین به‌همراه بیش از ۹۰ کشوری که واکسن‌های ساخت این کشور را دریافت کرده‌اند، ممکن است درنهایت در گروه سوم جای گیرند و در ماه‌ها یا سال‌های پیش‌رو همچنان درگیر تعطیلی‌ها، انجام آزمایش و محدودیت در زندگی روزمره باشند. اقتصاد می‌تواند کماکان عقب نگاه داشته شود و هرچه شهروندان بیشتری به اثربخشی واکسن‌های چینی شک کنند، ترغیب افراد واکسینه‌نشده برای دریافت واکسن دشوارتر خواهد شد.
آتگانجارگال باتار، شهروند مغولستانی یک ماه پس از دریافت دز دوم واکسن سینوفارم، احساس بیماری کرد و تست کوویدش مثبت شد. آقای آتگانجارگال، کارگر معدن ۳۱ ساله به‌مدت ۹ روز در بیمارستانی در اولان‌باتور، پایتخت مغولستان بستری شد. او به نیویورک تایمز گفت اکنون درباره‌ی مفیدبودن واکسن دریافتی خود تردید دارد. او افزود «مردم متقاعد شدند که اگر واکسینه شویم، تابستان بدون کووید خواهد بود. اکنون معلوم شد که این ادعا درست نبود.»
پکن دیپلماسی واکسن خود را به‌عنوان فرصتی برای سربرآوردن از دنیاگیری به‌عنوان یک قدرت جهانی اثرگذارتر دید. شی جین‌پینگ، رهبر چین متعهد به ارائه‌ی واکسنی شد که می‌تواند به‌راحتی نگه‌داری شود و در اختیار میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان قرار گیرد. او واکسن چینی را «کالای عمومی جهانی» نامید.
مغولستان در پرتو راهبرد چین، فرصت یافت تا میلیون‌ها دز واکسن سینوفارم به‌دست آورد. این کشور کم‌جمعیت به‌سرعت برنامه‌ی واکسیناسیون را اجرا کرد و محدودیت‌ها را برداشت. مغولستان اکنون ۵۲ درصد از جمعیتش را واکسینه کرده است؛ اما روز یکشنبه شمار موارد ابتلای جدید ثبت‌شده با افزایش چهار برابری درمقایسه با ماه گذشته به ۲۴۰۰ رسید.
وزارت خارجه‌ی چین در بیانیه‌ای گفت ارتباطی بین رشد اخیر موارد ابتلا و واکسن‌هایش نمی‌بیند. این وزارتخانه با استناد به اظهارات سازمان بهداشت جهانی افزود نرخ واکیسناسیون در کشورهای خاص به سطوح کافی برای پیشگیری از شیوع ویروس نرسیده بود و کشورها باید به حفظ پروتکل‌ها ادامه دهند. «داده‌ها و گزارش‌های مرتبط نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای مصرفکنندهی واکسن‌های ساخت چین، واکسن‌ها را ایمن و مطمئن و دارای نقش مناسب در اقداماتشان برای پیشگیری از همه‌گیری می‌دانند.» چین همچنین تأکید کرده که هدف واکسن‌هایش به‌جای جلوگیری از انتقال ویروس، پیشگیری از موارد شدید است.
هیچ واکسنی به‌طور کامل از انتشار ویروس جلوگیری نمی‌کند و مردم ممکن است پس از واکسینه‌شدن همچنان بیمار شوند؛ اما نرخ نسبتا پایین اثربخشی واکسن‌های چینی به‌عنوان دلیل احتمالی رشد اخیر موارد ابتلا شناسایی شده است. واکسن‌های فایزر-بایون‌تک و مدرنا نرخ اثربخشی بیش از ۹۰ درصد دارند. طیفی از دیگر واکسن‌ها شامل آسترازنکا و جانسون اند جانسون نیز دارای نرخ اثربخشی حدودا ۷۰ درصد هستند. درمقابل، واکسن‌های چینی شامل سینوفارم و سینوواک به‌ترتیب نرخ اثربخشی ۷۸/۱ و ۵۱ درصد دارند.
شرکت‌های چینی داده‌های چندانی از کارآزمایی‌ها منتشر نکرده‌اند تا عملکرد واکسن‌هایشان را در پیشگیری از انتقال ویروس نشان دهند. روز دوشنبه، شائو یمینگ، همه‌گیرشناس در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های چین با تجدیدنظر در برآورد رسمی پیشین ۷۰ درصد گفت چین برای دستیابی به ایمنی جمعی باید ۸۰ تا ۸۵ درصد از جمعیت خود را واکسینه کند.
داده‌های مربوط به عفونت‌های ناگهانی جدید نیز هنوز دردسترس نیست. مطالعه‌ای درباره‌ی واکسن سینوواک در شیلی، اثربخشی کمتر این واکسن را درمقایسه با فایزر-بایون‌تک و مدرنا در پیشگیری از عفونت میان افراد واکسینه‌شده نشان داد. نیویورک تایمز برای دریافت پاسخ با شرکت‌های سازنده‌ی واکسن‌های چینی تماس گرفت؛ اما نماینده‌ی سینوفارم تلفن را قطع کرد و سینوواک نیز حاضر به اظهارنظر نشد.
با وجود رشد موارد ابتلا، مقام‌ها در سیشل و مغولستان در دفاع از سینوفارم می‌گویند این واکسن در پیشگیری از موارد شدید بیماری اثربخش است. باتبایر اوکربات، پژوهشگر ارشد گروه مشاوره‌ی علمی موارد اضطراری در وزارت بهداشت مغولستان به نیویورک تایمز گفت از آنجا که واکسن ساخت چین به پایین نگاه‌داشتن نرخ مرگ‌ومیر در مغولستان کمک کرد، تصمیم کشور برای انتخاب آن صحیح بود. به‌گزارش وزارت بهداشت مغولستان، داده‌ها نشان داد که واکسن سینوفارم در واقع در مصونیت‌بخشی عملکردی بهتر از واکسن‌های آسترازنکا و اسپوتنیک‌وی داشت.
آقای باتبایر گفت دلیل گسترش شیوع بیماری در مغولستان این است که بازگشایی کشور خیلی زود اتفاق افتاد و بسیاری از مردم باور کردند که پس از دریافت فقط دز اول مصون شده‌اند. بااین‌حال، برخی از دیگر مقام‌های بهداشتی و دانشمندان اطمینان کمتری به واکسن‌های چینی دارند.
دیدگاه تان را بنویسید