آغاز ساخت ابررایانه «مریم» به یاد دانشمند ایرانی، مریم میرزاخانی

وزیر ارتباطات امروز با حضور در دانشگاه امیرکبیر از ابررایانه «سیمرغ» که با بودجه هزار میلیارد ریالی طراحی و ساخته شده است رونمایی کرد.

بودجه هزار میلیارد ریالی برای ساخت این ابررایانه با مشارکت بخش‌های مختلف تامین شد. ۵۰۰ میلیارد ریال توسط وزارت ارتباطات،  ۲۰۰ میلیارد ریال معاونت علمی، ‌۱۳۰ میلیارد ریال از سوی وزارت علوم و بیش از ۲۰۰ میلیارد ریال توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر (زیرساخت) برای طراحی و تولید این ابررایانه، تامین شده است.

داده‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شکل مرتب در عرصه بین الملل تولید می‌شود و تصمیم‌ها تابع تحلیل این داده‌ها هستند. به همین دلیل کشورهای مختلف سال‌هاست بحث ابررایانه و موضوع ابررایانش را در دستور کار خود قرار داده و سامانه‌هایی را توسعه داده‌اند که بتواند داده‌های بزرگ را تحلیل کند و براساس آن تصمیمات منطقی اتخاذ شده را در اختیار سیاست‌گذاران قرار دهند.

ما در  کشورمان با داده‌های علمی مورد کاربرد در طرح‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها و با داده‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی مواجهیم که همه این داده‌ها باید تحلیل شود و براساس آن راهکارهایی در اختیار متخصصان و متبحران قرار گیرد.

در جهان هزینه‌های هنگفتی در این زمینه انجام می‌شود و ابررایانه‌هایی با پردازش‌های زیاد و سنگین تولید شده است و این موضوع به قدری اهمیت دارد که هر سال ۵۰۰ ابررایانه بزرگ دنیا، رده بندی و اعلام می‌شود.

طراحی و پیاده سازی ابررایانه سیمرغ از یک سال پیش در دانشگاه امیرکبیر و با بهره‌گیری از دانش و توانمندی دانشمندان ایرانی انجام، اما بخشی از تجهیزات سخت‌افزاری از خارج از کشور تولید شده که طراحی آن بومی بوده است.

ظرفیت پردازشی این ابر رایانه در ابعاد نیم پتافلاپس است (واحد اندازه‌گیری سرعت پردازش داده)  و با توسعه‌هایی که انجام می‌شود به ظرفیت یک پتافلاپس خواهد رسید. البته یک بتافلاپس پاسخگوی همه نیازهای کشور نیست.

کمتر از ۱۰ کشور صاحب این فناوری هستند و زمانی که به ۵۰۰ ابر رایانه دنیا نگاه می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که بیشتر مختص کشورهای محدودی از جمله آمریکا و چین است.

بر اساس تحقیقات انجام شده، اساتید، دانشجویان، سازندگان بازی، فعالان حوزه اینترنت اشیا همگی نیاز به استفاده از ظرفیت‌های ابر رایانه دارند که این نیاز پیش از این در خارج از کشور تامین می‌شد. همین مسئله کار را برای افراد به شدت سخت می‌کرد.  ساخت انیمیشن، بازی و محتواهای این چنین به وجود ابر رایانه نیاز دارد. این ابررایانه گام اول برای آینده جوانان ایرانی است.

استفاده از ظرفیت‌های ابررایانه سیمرغ کافی نیست و واقعیت نشان می‌دهد که هنوز از زیرساخت‌های مورد نیاز جوانان عقب هستیم.

ساخت ابررایانه بعدی با ظرفیت ۱۰۰ برابر ابررایانه سیمرغ، از امروز آغاز شد. وزیر ارتباطات برای تشکر از تلاش‌های دختران ایران‌ در عرصه ICT، نام ابررایانه‌ی جدید را  به یاد دانشمند ایرانی، مریم میرزاخانی، «مریم» اعلام کرد.

مریم میرزاخانی کیست؟

مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۵۶ در تهران متولد شد و در سال ۲۰۱۴ به دلیل انجام تحقیقات در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده مدال فیلدز به عنوان بالاترین جایزه در ریاضیات شد. وی نخستین زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز بود.  مدال فیلدز هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان برگزیدهٔ زیر ۴۰ سال اهدا می‌شود و از آن به نوبل ریاضیات نیز تعبیر می‌شود.  

مریم میرزاخانی در مه سال ۲۰۱۶ به عضویت در آکادمی ملی علوم برگزیده شد. او نخستین ایرانی-آمریکایی است که به عضویت در این آکادمی برگزیده شد.

از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ۱۰ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد. میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی بود.

وی به دلیل بیماری سرطان، در روز ۲۴ تیرماه سال ۱۳۹۶ ( ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷ ) در ۴۰ سالگی درگذشت.

اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان سال گذشته با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران، سالروز تولد 'مریم میرزاخانی' مصادف با ۱۲ می و ۲۲ اردیبهشت را ' روز زنان در ریاضیات ' نامگذاری کرد.