گزارش تجارت الکترونیکی ایران، شش ماهه اول سال 1399

به گزارش روابط عمومی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، در نشست خبری هشتم بهمن ماه 1399 که توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی برگزار گردید، آقای علی رهبری رئیس مرکز، معاونین مربوطه و جمعی از اصحاب رسانه حضور داشتند که در آن، گزارش تجارت الکترونیکی ایران (شش ماهه اول سال 1399) تحلیل و منتشر گردید. در این نشست، به علت رعایت پروتکل های بهداشتی پیشگیری از شیوع کرونا، فقط تعداد محدودی از رسانه ها بصورت حضوری شرکت داشتند ولی تعداد زیادی از رسانه ها نیز از طریق ویدئوکنفرانس در این نشست مشارکت نمودند.

در این نشست، آقای رهبری، معاونین و همکاران ایشان به ارائه توضیحاتی در خصوص نحوه تهیه گزارش، بخش های مختلف آن و توضیح و تحلیل محتوای آن نمودند که خلاصه ای از آن به شرح ذیل می باشد. البته متن کامل گزارش تجارت الکترونیکی ایران (شش ماهه اول سال 1399) و اینفوگرافی مربوطه نیز منتشر گردید که از طریق وب سایت مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (منوی گزارش تجارت الکترونیکی) به آدرس http://ecommerce.gov.ir و همچنین لینک های انتهای این خبر نیز در دسترس عموم علاقمندان می باشد.

مرکز توسعه تجارت الکترونیکی سالانه به منظور اندازه ‌گیری وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور و تهیه اطلاعات با کیفیت برای سیاستگذاری و برنامه ‌ریزی، اقدام به تهیه و انتشار گزارش تجارت الکترونیکی می‌ نماید، امسال به دلیل شرایط خاص کرونا، اقدام به تهیه گزارش شش ماهه نیز نموده و امید است این گزارش که حکایت از 3/8 برابر شدن ارزش معاملات الکترونیکی و 3 برابر شدن تعداد نمادهای اعتماد الکترونیکی صادره نسبت به مدت مشابه سال 1398 دارد، برای دست ‌اندرکاران این حوزه مفید واقع شود.

این گزارش، به پایش ‌شاخص‌ های تجارت الکترونیکی در سه دسته «زیرساخت تجارت الکترونیکی»، «عملکرد تجارت الکترونیکی» و «روش‌ شناسی و جمعیت ‌شناسی تجارت الکترونیکی» می ‌پردازد. از مهمترین اهداف تهیه این گزارش می توان به رصد و پایش وضعیت تجارت الکترونیکی کشور، ارایه گزارش‌هایی از وضعیت تجارت الکترونیکی کشور، فراهم شدن امکان مقایسه وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور با سایر کشورها، فراهم شدن امکان هدف ‌گذاری‌های مبتنی بر داده در حوزه تجارت الکترونیکی و همچنین انتشار داده ‌ها و اطلاعات به روز از وضعیت تجارت الکترونیکی در کشور اشاره داشت.

داده‌ های مورد نیاز برای اندازه‌ گیری شاخص ‌های زیرساخت و عملکرد، از منابعی مانند گزارش ‌های بانک جهانی، مرکز آمار ایران، بانک مرکزی ج.ا.ا. و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، و داده ‌های روش‌ شناسی و جمعیت‌ شناسی اعم از فعالان و مشتریان، با نمونه‌ گیری از واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد الکترونیکی و تکمیل پرسشنامه گردآوری شده و اهم نتایج به شرح زیر است:

زیرساخت تجارت الکترونیکی

در این بخش، ضریب نفوذ اینترنت به 102 درصد رسیده که نسبت به سال قبل، 9 درصد رشد داشته است. همچنین ضریب نفوذ تلفن همراه هوشمند به 65 درصد رسیده که نسبت به سال قبل، 20 درصد رشد داشته و حدود 185 هزار گواهی امضاء الکترونیکی صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 123 درصد رشد داشته است.

عملکرد تجارت الکترونیکی

در این بخش، ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی 639 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 284 درصد رشد داشته است. ارزش حقیقی معاملات تجارت الکترونیکی 1110 میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، 217 درصد رشد داشته و مبلغ هر خرید الکترونیکی به‌ طور میانگین 417 هزار تومان برآورد شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 153 درصد رشد داشته است. همچنین تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی حدود یک و نیم میلیارد فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 52 درصد رشد داشته و تعداد معاملات الکترونیکی دولتی حدود 151هزار فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 34 درصد رشد داشته است.

روش ‌شناسی و جمعیت ‌شناسی تجارت الکترونیکی

در این بخش، تعداد اینمادهای اعطا شده در نیمه اول سال 99 نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل با رسیدن به 16 هزار اینماد، 196 درصد رشد داشته است. حدود 76 هزار واحد تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد هستند که 23 درصد از تعداد کل واحدهای تجارت الکترونیکی را شامل می ‌شود و 81 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد، علاوه بر وب‌ سایت از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌ کنند. حدود 86 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی، از سرمایه‌گذار شخصی به منظور توسعه خود استفاده می ‌کنند و حدود 43 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از پست جمهوری اسلامی ایران به منظور ارسال و تحویل کالا استفاده می‌ کنند.

46 درصد از صاحبان واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد، بین 30 تا 40 سال سن دارند و 75 درصد از اینمادهای اعطا شده در نیمه نخست سال 99، مربوط به واحدهای تجارت الکترونیکی با ماهیت حقیقی بوده است.

بطور کلی، با در نظر گرفتن آمار ارائه شده در گزارش در حوزه زیرساخت تجارت الکترونیکی، از جمله رشد 7 درصدی در حوزه ضریب نفوذ تلفن همراه نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98، با رسیدن به عدد 149 درصد و همچنین رشد 17 درصدی در ضریب نفوذ اینترنت پهن باند با رسیدن به عدد 102 درصد که بالاتر از میانگین جهانی و منطقه است؛ می‌ توان گفت زیرساخت ارتباطی قابل قبولی برای رشد تجارت الکترونیکی در کشور وجود دارد.

از سوی دیگر، آمار شاخص‌ های عملکرد تجارت الکترونیکی نشان از رشد مبلغی و تعدادی در تراکنش‌ ‌های تجارت الکترونیکی دارد. ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98 با رشد 284 درصدی همراه بوده است. بعلاوه تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی با رشد 52 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98 مواجه بوده است که نشان از استقبال بیشتر خریداران از خرید اینترنتی بوده است.

همچنین، بررسی آمار جمعیت ‌شناسی نشان‌ دهنده تعداد رو به رشد واحدهای تجارت الکترونیکی است. با اینحال در نیمه نخست سال 99 نیز سهم زنان از مالکیت واحدهای تجارت الکترونیکی همچنان ثابت (13درصد) بوده و بسیار کمتر از مردان است. علاوه بر این، بیش از 86 درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از سرمایه شخصی خود جهت راه‌اندازی و توسعه استفاده می ‌کنند.

نهایتاً اینکه، با در نظر گرفتن آمار ارائه شده می ‌توان نتیجه گرفت که هر چند تجارت الکترونیکی در ایران به طور کلی در مسیر رشد قرار دارد اما همچنان با موانعی از قبیل شرایط اقتصادی پرنوسان، ایجاد محدودیت‌ های متعدد، سیاستگذاری ‌های نادرست و عدم آموزش و اطلاع رسانی کافی به عموم در خصوص تجارت الکترونیکی روبروست که می بایست جهت رفع آنها، به بهبود عملکرد در حوزه سیاستگذاری، فرهنگ‌ سازی و آموزش پرداخته شود.