[فروغ فکری] فشار کارفرماها برای گرفتن نیرو در این زمان بیش از هر زمان دیگر شده و مجید که مدیر یکی از همین کاریابی‌هاست می‌گوید با وجود آنکه گفته‌اند در این شرایط تعطیل‌اند اما همچنان تماس تعدادی از کارفرماها قطع نمی‌شود. کسانی که نیروی کارشان یا به دلیل ابتلا به بیماری کرونا دیگر نمی‌تواند سر کار حاضر شود یا درخواست‌شان تعطیلی کارگاه‌ها بوده که در این شرایط نمی‌خواهند سرکار حاضر شوند، اما اخراج شده‌اند. مجید می‌گوید درخواست کارفرمایان برای استخدام نیروی جایگزین، آنها را کلافه کرده و این درحالی است که تمام کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در شرایط حساس کنونی در شهر صنعتی رشت مشغول به کارند: «مگر اعلام نشده که باید شهر تعطیل شود، چطور کارگران در این شرایط باید سرکار حاضر شوند و اگر هم نیایند به سرعت نیرویی جایگزین‌شان می‌شود؟» او و تعداد دیگری از همکارانش از همکاری با این کارفرمایان سر باز زده‌اند اما می‌گوید کم نیستند کارگرانی که مجبورند به دلیل شرایط سخت پیش‌آمده تن به هرکاری بدهند و در این وضع جایگزین کارگران از کار بیرون آمده شوند. «شغل‌هایی درحال حاضر هستند که نیازی به حضور افراد نیست. برای مثال شرکت پخش مواد غذایی که به خارج از استان جنس می‌فرستد در این شرایط برای چه باید کار کند و اصلا چرا این‌طور کارگر خود را تهدید به اخراج می‌کند. این وضع درباره همه مشاغل صدق می‌کند و حتی کم نیستند قلیان‌سراهایی که کارگران‌شان مجبورند در این شرایط حاضر شوند.» مجید تنها فردی نیست که چنین موردی را در روزهای اخیر تجربه کرده است. احمد، مدیر کاریابی دیگری است که از فشار تعدادی از کارفرمایان در روزهای اخیر گله دارد و معتقد است این وضع باید هرچه زودتر سامان بگیرد: «شرایط برای همه سخت است. این را می‌دانیم که کارفرمایان هم زیر فشارند اما فشاری که به کارگران می‌آید واقعا سهمگین است و آنها نمی‌توانند زیر فشار این تعدیل‌ها و تهدید به اخراج‌ها در صورت نیامدن به سرکار کمر راست کنند.» ماجرا برای کارگران هم در این روزها همین بوده. بسیاری از آنها با شرایط دشوار مجبور به حضور سرکار شده‌اند. نمونه‌اش بهنام است که در چند روز اخیر سرفه‌های خشک داشته و با وجود آنکه همسرش باردار است، مجبور بوده هر روز در یکی از کارخانه‌های تولید چوب به کارش ادامه دهد: «چند نفر از همکاران‌مان در بیمارستان بستری شده‌اند. هیچ وسیله‌ای برای ضدعفونی نیست و به راحتی تهدید به اخراج در صورت حاضر نشدن سرکار می‌شویم. من ناامیدم.» نمونه این وضع را سمیرا هم تجربه کرده که در این وضع رشت مجبور است هر روز به آبمیوه‌فروشی برود و می‌گوید نظارتی برای بستن رستوران‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها در این شهر و شهرستان‌های دیگر استان اعمال نشده و مالک آبمیوه‌فروشی هم به او گفته اگر نمی‌خواهد دیگر نیاید: «برای ٧٠٠هزار تومان حقوق ماهیانه و با فوق‌لیسانس باید اینجا باشم. در شرایطی که مشتری چندانی هم نداریم اما کارفرما می‌گوید اگر نمی‌خواهی در این وضع بیایی دیگر نیا.» او هم شنیده در این شرایط به راحتی کارگران اخراج می‌شوند و بعد هم کارفرمایان دنبال نیروی کار جدید می‌گردند و حالا می‌گوید با وجود همه فشارهای روانی خودش هر روز آب و وایتکس درست می‌کند و با خودش به سرکار می‌برد. هنوز آمار درستی از تعداد کارگران اخراجی در شهرهای مختلف وجود ندارد و بیشتر آنها از آن که نام محل کارشان هم بیاید می‌ترسند. علیرضا کلباسی، نایب‌رئیس انجمن صنفی کارگران کارخانه ایران پوپلین رشت اما متفاوت است. او با بیان اینکه ٢٧٠پرسنل این شرکت مانند همه کارگران دیگر شرایط سختی دارند و در حالی‌که سالن‌های ریسندگی و بافندگی فضایی مرطوب و پر گرد و غبار دارد که در حالت عادی هم برای ریه مشکل ایجاد می‌کند، همچنان مجبور به حضور در سرکارند، به «شهروند» می‌گوید: «٣٠ زن و ٢٤٠ مرد داریم در سه شیفت. شیفت صبح زن‌ها می‌آیند و مردان در شیفت‌های عصر و شب حاضرند. گفته‌اند در این هفته یک شیفت کم می‌شود اما معلوم نیست این‌طور شود.» به گفته او کارگران این کارخانه در سالن‌هایی شلوغ و مرطوب شیفت‌های ١٢ساعته دارند؛ فقط سالن بافندگی هشت ساعته شده است و آنها توان و بنیه‌شان از دست رفته است: «حدود ٣٠ نفر از همکاران‌مان به صورت مستقیم و غیرمستقیم درگیر کرونا هستند؛ یا خودشان در بیمارستان بستری شده‌اند یا خانواده‌شان. ریه کسانی‌که در کارخانه‌ای چون کارخانه ما کار می‌کنند ضعیف است و حالا نگرانی ما بیش از پیش است.» به گفته او چندین بار درخواست تعطیلی داده‌اند اما مدیر هم چاره‌ای نداشته و می‌گوید با توجه به قراردادهایی که دارند باید کار را تحویل دهند تا پول بگیرند و حقوق دهند: «شرکت ما ازجمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری زیر نظر بانک ملی است و این بانک می‌تواند وام بدهد و بعد از یک یا دو ماه به صورت قسطی پرداخت کنیم، اما این کار را نمی‌کنند.» او از چند شرکت خصوصی خبر دارد که تعطیل کرده‌اند که یکی از آنها نساجی است و دیگری شرکت پارس شهاب.
وضعیت فعلی، وضع تعلیق
فرشاد اسماعیلی، پژوهشگر حقوق کار و تأمین‌اجتماعی، در روزهای اخیر که بحران کرونا هر لحظه سختی بیشتری از خود نشان می‌دهد، با تماس‌های بسیاری از سوی کارگران مواجه شده و در این میان قراردادهای عجیب بسیاری هم دیده است؛ قراردادهایی ٨٩ روزه و بدون هیچ ضمانتی برای کارگران: «کارفرماها رفتارهای عجیب‌وغریبی از خود نشان می‌دهند و هرکدام برای روبه‌رو شدن با این شرایط به گونه‌ای خاص برخورد کرده‌اند. بعضی گفته‌اند باید سر کار بمانید، بعضی گفته‌اند مرخصی اجباری بروید و حقوق و حمایتی هم در کار نیست و تعدادی هم معرفی‌نامه برای وزارت کار نمی‌زنند تا کارگر در این شرایط بتواند بیمه بیکاری بگیرد و آنهایی هم که این معرفی‌نامه را زده‌اند، هیچ مشخص نیست در آینده باز هم آن کارگر را استخدام کنند یا خیر».به گفته او در این شرایط وضع کارگران غیررسمی سخت‌ترین وضع ممکن است و دیگر باید نگران آنهایی بود که در کارگاه‌های کوچک و خارج از شمول کار مشغول به کارند، آنها که بیمه ندارند، دستفروشند یا در این شرایط حاضر به تن‌دادن به هر موقعیتی می‌شوند: «فضای سرکوب در زیست کارگران به شکل مویرگی وارد شده است و این می‌تواند وضع سختی را در حال و آینده ایجاد کند.» اسماعیلی معتقد است زمانی که کارگران در سود شرکت‌ها سهمی ندارند و سرمایه و مالکیتی برایشان وجود ندارد و فقط فروشنده نیروی کارند، نباید از آنها توقع داشت در شرایط ضرر و زیان حضور داشته باشند؛ چرا که این رابطه به صورت مشارکتی نیست. «از سوی دیگر علاوه بر کارفرماهای خرد، دولت در قامت کارفرمایی بزرگ‌تر و با نقشی عمومی باید این وضع را به بالانس برساند و با ارایه تسهیلاتی به کارفرماها و نظارت بر کارشان این وضع را سامان دهد.»
وضعیت تعلیق
اسماعیلی، پژوهشگر حقوق کار و تأمین‌اجتماعی، او می‌گوید که باید از تجربه دیگر کشورهای دنیا استفاده کرد و دید در این شرایط بحرانی چطور عمل می‌کنند؛ این در حالی است که در قانون هم موقعیت‌هایی از این دست پیش‌بینی شده و در مواد ١٥ و ٣٠ قانون کار موقعیت‌هایی از این دست با عنوان «وضعیت تعلیق» نام برده شده‌اند؛ یعنی شرایطی که خارج از اراده کارگر است و در این شرایط یا کارفرما باید حقوق بدهد یا اینکه افراد را برای گرفتن بیمه بیکاری به بیمه‌گذار معرفی کند: «یکی از نگرانی‌هایی که وجود دارد، این است که این اتفاق در پایان سال رخ داده و حالا چشم‌انداز آینده هم بسیار سخت شده است. در این شرایط این دولت است که باید با سوبسید، کمک‌هزینه و بسته‌های حمایتی به بستن مدت زمان کوتاهی از کارهای تولیدی کمک کند تا شاید در این شرایط دشوار کارگران بتوانند حداقل زیست ممکن را تجربه کنند و این بحران را هم از سربگذرانند.»
دیدگاه تان را بنویسید