فریب در ازدواج چیست؟

یکی از مشکلاتی که امروزه باعث ازهم پاشیدگی کانون های خانوادگی درهمان سالهای نخستین ازدواج می شود، نبود صداقت و فریب خوردن یکی از طرفین یا اصطلاحا فریب در ازدواج است. در بحث امروز وکیل حمیدرضا محمدی به بیان و تشریح این جرم در قانون از هر دو منظر حقوقی و کیفری می پردازد:

فریب در ازدواج  زمانی رخ می دهد که زوج یا زوجه یا شخص ثالثی با اعمال متقلبانه نقض یا عیبی را که در آنها هست پنهان دارند، یا خود را دارای صفت مثبتی معرفی کنند که فاقد آن هستند، چنانکه مرد خود را برخلاف واقع دارای ثروت و مقام معرفی کند ، یا با ارائه گواهی نامه مجعول خود را لیسانس یا دکتر قلمداد نماید و از این راه طرف دیگر را ترغیب به قبول نکاح کند، یا زن  برخلاف حقیقت خود را دختر فلان شخص معروف یا دارای هنر خیاطی یا آشپزی یا موسیقی جلوه دهد یا خویشتن را باکره معرفی کند یا کچلی خود را با کلاه گیس بپوشاند و بدین طریق موافقت مرد را با ازدواج جلب نماید  و بعد از عقد معلوم شود که طرف  فاقد وصف مقصود بوده یاعیبی داشته که با عملیات فریبنده خود، آن رامخفی کرده است.
 البته جرم تدلیس هنگامی محقق میشود که سوء نیت و قصد فریب وجود داشته باشد ، یعنی یک طرف عمداً با اعمال  متقلبانه خود طرف  دیگر را فریب  داده و براساس آنچه ندارد ولی وانمود میکند که دارد، دیگری را ترغیب به عقد ازدواج  نموده باشد .

تخلف از شرط صفت

گاه فرد خود را دارای صفتی که مورد نظر طرف مقابل بوده وانمود می نماید و یا صفتی را دارد که می داند اگر طرف مقابل از آن آگاه شود با او ازدواج نمی کند و به همین خاطر این صفت را مخفی میکند. خواه این مانور به صورت عمل باشد خواه به صورت نوشته یا لفظ ، نظیر ارائه گواهی جعلی سلامتی  که با عنوان «تخلف از شرط صفت» در قانون مدنی مطرح است و جرم محسوب شده و در قانون برای آن مجازات هم در نظر گرفته شده است.

فریب در ازدواج / تخلف از شرط صفت:

شرط کردن صفت به صورت های زیرمحقق می شود:

بیان صفت به صراحت در ضمن عقد ، ذکر شود. مثلاً وکیل زوجه میگوید : « موکل خود خانم ..... را به عقد ازدواج آقای دکتر.... با مهریه.... درآوردم.»

مشخص شدن دختر یا پسر، قبل از عقد به صفتی خاص که عقد هم مبتنی بر آن صفت واقع گردد، مانند آنکه دختر و پسر قبل از عقد برای یکدیگر نامه بنویسند و پسر در انتهای نامه با عنوان دکتر امضا نماید، یا در صحبت‌های قبل از عقد، دختر یا پسر خود را به دروغ دارای اوصاف خاصی ... معرفی کنند.در مورد صفت هیچ گفتگویی نمی‌شود، ولی بر حسب عرف و عادت عقد بر وجود وصف خاصی نسبت به دو طرف منعقد می‌گردد؛ مثلاً اگر پسر یا دختر مطلبی در مورد بیماری خود نگویند، قضاوت عرف بر آن است که لزوماً سالم هستند و دارای بیماری خاص و مهمّی نمی‌باشند.
 

بر حسب انواع شرط صفت فوق، تخلف از شرط صفت به صورت‌های مختلفی محقق می‌شود، از قبیل:

به دروغ صفت کمالی را به خود نسبت می‌دهد یا نقصی را از خود دور می‌کند. مثلاً فردی خود را مهندس معرفی ‌کند.

در عمل برخلاف واقع کاری انجام ‌دهد که در پی آن صفت کمالی را به خویش نسبت دهد یا نقصی را از خود دور ‌کند. مانند: آنکه فردی کچل، در مراسم خواستگاری و عقد از گیسوی مصنوعی استفاده نماید.

با سکوت پرده بر روی نقص خویش گذاشته یا تصور دیگران از کمال خویش را مورد تأیید قرار دهد.

که این وجه به چند حالت قابل تصور است:

الف) فرد نسبت به نقص خویش جاهل ‌باشد، مانند: فرد عقیم یا انسان مبتلا به ایدز که خودش نیز از وجود این بیماری در بدنش اطلاعی ندارد، لذا خود را سالم می‌‌پندارد و طرف مقابل هم تصور می‌‌کند که با فرد سالمی ازدواج کرده است.

ب) فرد نسبت به نقصی که مخفی است و بدون اظهار آن نمی‌توان نسبت به آن مطّلع شد، سکوت می‌کند. مانند: ابتلا به بیماری سرطان یا عارضة قلبی.

ج) فرد به عیب خود علم دارد و نقص هم ظاهر می‌باشد، لذا سکوت از عیب به معنای کتمان آن نمی‌باشد، ولی فرد متقاضی ازدواج کوتاهی کرده و در مورد آن دقت و تحقیق ننموده است، لذا به دلیل کوتاهی خویش، تصوری خلاف واقع نسبت به طرف مقابل پیدا نموده است.

از انواع فوق، مواردی که فرد به دروغ صفتی را برای خویش بیان ‌کند یا عیب ظاهری را خلاف واقع نشان دهد یا نسبت به عیب مخفی خود که از آن اطلاع دارد، سکوت ‌نماید، سبب فریب گردیده و به عبارت دیگر طرف مقابل در این نکاح مورد «تدلیس، فریب در ازدواج» واقع شده است. بنابراین در تمامی موارد تخلف از شرط صفت، تدلیس محقق نمی‌گردد، بلکه زمانی تدلیس به حساب می آید که قصد فریب و گول زدن لحاظ شده باشد.

گاهی یکی از طرفین بیماری داشته که در زمان عقد آن را مخفی نگه می دارد و طرف مقابل را در این رابطه فریب می دهد. عیوبی که عنوان نکردن آنها پیش از عقد،  فریب در ازدواج محسوب می شوند:

- عیوب در مرد به صورتی که زن از آن بی خبر باشد:

1- جنون ( دیوانگی) 2 – خصاء ( بیماری جنسی)3 – عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد. 4 – مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازهای که قادر به عمل زناشویی نباشد.

- عیوب در زن به صورتی که مرد از آن بی خبر باشد:

1- جنون( دیوانگی)2 – قرن ( بیماری جنسی) 3– جذام ( بیماری پوستی) 4– برص( بیماری پوستی) 5  – افضاء ( بیماری جنسی) 6 – زمین-گیری7 – نابینائی از هر دو چشم.

نتیجه گیری: در صورتی که یکی از عیوب در مرد و یا زن وجود داشته ولی از بیان آن بصورت عمدی یا غیر عمدی در زمان ازدواج پنهان کرده باشند، قانون فریب در ازدواج قابل اجراء است.