نصرت‌الله تاجیک،با بیان اینکه روابط ایران و عربستان و سطح تنش‌های موجود بین دو کشور تحت تاثیر چندین مولفه داخلی و خارجی قرار گرفته است، گفت: تعدادی از این مولفه‌ها، مولفه‌های زائد هستند و از سوی دیگر تعدادی از عناصر که در یک رابطه باثبات باید وجود داشته باشد در روابط ایران و عربستان در حال حاضر مشاهده نمی‌شود. زیست سیاسی-اجتماعی عربستان روی چندین گسل قرار دارد مانند بحران جانشینی، مبارزه درون خاندانی، مطالبات انباشته شده اقشاری مانند زنان و جوانان، گسل بین نسلی، فقدان مولفه های دموکراسی و... البته ایران نیز از منظر داخلی چندان هم بی مشکل نیست و لذا دو کشور باید یک دوره اعتمادسازی را برای حرکت به سوی راهبرد تنش صفر با هم آغاز کنند و قدم اول برای اینکار شروع جلساتی بین دانشگاه‌ها و مراکز مطالعاتی طرفین و نیز تماس بیشتر نخبگان دو کشور است.
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد تهران و ریاض هر دو می‌خواهند به سطحی از تنش‌زدایی در روابط برسند و به نوعی تلاش دارند که از افزایش تنش‌ها جلوگیری کنند و سطح تنش موجود را مدیریت کنند، ادامه داد: اما این خواستن کافی نیست. در واقع «خواستن» در این چارچوب امر لازم است ولی کافی نیست و تعدادی از عناصر دیگر در این قضیه موثر و تاثیرگذار هستند. مهم این است که دو کشور فقط روی قدرت و امکانات خود حساب کنند تا یک مصالحه سیاسی شکل بگیرد و دوباره تعادل به منطقه برگردد.
این دیپلمات پیشین کشورمان با بیان اینکه به نظر می‌رسد اراده عملی دو کشور هنوز به آن سطح نرسیده که بخواهند تنش‌ها را مدیریت کنند و یا آن را کاهش دهند، گفت: در این امر یک سلسله عواملی دخیل است که باعث شده تهران و ریاض به این اراده نرسند.
وی با بیان اینکه عوامل داخلی ناشی از سیاست‌های داخلی و خارجی در این زمینه موثر بوده است، خاطرنشان کرد: در مورد عربستان عوامل خارجی نیز دخالت دارند تا اراده لازم برای مدیریت سطح تنش در روابط دو کشور شکل نگیرد. اگر چه عربستان اخیرا نسبت به سیاست ترامپ نسبت به ایران مایوس شده اما هر دو کشور نیاز دارند اقدامات عملی تنش زدائی را برای اعتماد سازی آغاز کنند.
سفیر پیشین ایران در اردن به صحبت‌های اخیر وزیر امور خارجه کشورمان در اجلاس امنیتی مونیخ در مورد اینکه عربستان پیام خصوصی به ایران داده و همچنین اظهارات مقامات سعودی مبنی بر اینکه عربستان هیچ پیام خصوصی به تهران ارسال نکرده و موضع دولت عربستان در ارتباط با ایران به صورت عمومی بیان شده از جمله اینکه ایران نباید در امور کشورهای عربی دخالت کند، گفت: شاید آنچه که آقای ظریف در مورد پیام خصوصی گفته است، پیام‌هایی است که احیاناً توسط «یوسف بن علوی» وزیر خارجه عمان و «محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان از سوی عربستان به ایران آورده شده است. شاید در جریان این تحولات عمانی‌ها و پاکستانی‌ها احساس خود از رفتار سعودی‌ها را به عنوان پیام به ایران منتقل کرده باشند.
تاجیک با بیان اینکه حدود سه سال است که ایران علاقه‌مندی خود را به صورت علنی برای کاهش تنش با عربستان اعلام کرده است، ادامه داد: در دو سال اول حمله سعودی‌ها به یمن، دولت ریاض علاقه‌مند بود که روند تحولات در یمن به نحوی پیش برود که با دست پر در برابر ایران و انصارالله در میز مذاکرات حضور پیدا کند ولی این امر محقق نشد.
وی خاطرنشان کرد: بعد از تحولات اخیر در منطقه از جمله ساقط شدن پهباد آمریکایی توسط نیروهای ارتش ایران و اتفاقاتی که برای نفتکش‌ها در خلیج فارس رخ داد و موفقیت‌های میدانی انصارالله یمن در برابر عربستان، سعودی‌ها به نوعی به این نتیجه رسیدند که ترامپ قصد ندارد به صورت مستقیم وارد جنگ با ایران شود در همین چارچوب از رییس جمهور آمریکا مأیوس شدند و علاقه‌مندی بیشتری از خود نشان دادند که روابط دو کشور ایران و ریاض از حالت تنش‌آمیز خارج شود.
این کارشناس مسائل غرب آسیا در ادامه با بیان اینکه عدم ثبات در سیاست داخلی و خارجی عربستان باعث شده که آنها در این مدت بعضا مواضع متناقض در برابر ایران اتخاذ کنند، گفت: به نظر می‌رسد که عربستانی‌ها منتظر هستند که در منطقه تحولی علیه ایران رخ دهد و یا اتفاقی در داخل ایران به وجود آید که تهران تضعیف شود و سپس آنها با دست پر در برابر ایران بنشینند به نحوی که خودشان در موضع قدرت باشند و ایران در موضع ضعف ولی این انتظار تاکنون محقق نشده و شاید به خاطر همین است که رفتار زیگزاگی در برابر ایران دارند.
سفیر پیشین ایران در اردن با بیان اینکه تحولات نشان می‌دهد که این انتظار سعودی‌ها عملی نمی‌شود خاطرنشان کرد: سعودی‌ها به خاطر بحران یمن تحت فشار افکار عمومی جهان هستند، با توجه به این فشارها علاقه‌مندی بیشتری از خود نشان می‌دهند که به وضعیت کنونی که در آن گرفتار شده اند سامان دهند. در چنین وضعیتی ما باید برآورد صحیحی از وضعیت سعودی‌ها داشته باشیم و در روابط دوجانبه با مکانیزم‌های بین‌المللی به عربستان کمک کنیم تا از گردابی که اکنون در یمن با آن روبه‌رو شده، نجات پیدا کند.
تاجیک در پاسخ به این سوال که آیا ایران برای تحقق این موضوع باید دست از حمایت انصارالله یمن بردارد، با توجه به اینکه آنها می‌گویند مشکل اصلیشان در یمن این گروه است، با رد این تحلیل گفت: در حال حاضر این هفتمین جنگی است که بین سعودی‌ها و یمنی‌ها رخ داده است. شش جنگ قبلی برنده نظامی نداشته و بین دو طرف مصالحه سیاسی صورت گرفته است، به نظرم این جنگ نیز برنده نظامی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه در حال حاضر انصارالله در جریان تحولات میدانی یمن در نقطه اقتدار قرار دارد و باید این موضوع را تبدیل به برگ برنده در مذاکرات سیاسی کند، گفت: به نظرم از این طریق می‌توان به پایان این جنگ کمک کرد. ما باید روشی را در پیش بگیریم که آلام مردم یمن هر چه زودتر تمام شود و وضعیت بغرنجی که بین سعودی‌ها و یمنی‌ها وجود دارد، خاتمه پیدا کند.
این تحلیل گر مسائل غرب آسیا در ادامه افزود: بین تهران و ریاض تضاد مستقیم منافع کشوری و ارضی وجود ندارد ولی اهداف هر دو در سیاست خارجی با یکدیگر تفاوت هایی دارد و در همین راستا، تهران همواره از عربستان انتقاد کرده که چرا اختلافات در حوزه سیاست خارجی را به تضاد منافع تبدیل می‌کند.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود تاکید کرد: ایران و عربستان برای کاهش تنش و عادی شدن روابط دو کشور باید به دغدغه‌های هم توجه کنند. عربستان نباید از منابع مالی خود برای تهدید منافعی که ایران در سیاست خارجی خود دارد و مخصوصا در خاورمیانه، استفاده کند و تهران نیز باید دغدغه‌های عربستان در یمن را در نظر بگیرد و به دنبال حل مسائل از طریق سیاسی و مذاکره باشد. به هر حال این واقعیتی است که یمن اگر چه حیات خلوت سعودی‌ها بوده است ولی با قدرتی که در آن شکل گرفته، بازیگری نیروهای سنتی بهم خورده و نیروهای تاثیر گذار جدید در آن کشور متولد شده‌اند. نباید از این موضوع به عنوان اهرمی برای کنترل و تغییر رفتار سعودی‌ها مادامی که آنها بخواهند در قاعده و قوانین بازی سیاسی و نه حذف نیروها عمل کنند استفاده شود و ما می‌توانیم با اتخاذ این رویکرد جدید کمک کنیم که بحران در یمن هرچه زودتر خاتمه پیدا کند. مهم آن است که سعودی‌ها از منظر مسائل و مشکلات داخلی و خارجی این اراده را پیدا کنند که به واقعیات جدید منطقه احترام گذاشته و به دنبال حذف رقیب نباشند!
دیدگاه تان را بنویسید