رأی اولی‌ها «شورِ انتخاباتی» را پای صندوق‌ها می‌آورند یا رأی خاکستری‌ها؟

ماجرای انتخابات و بازیگردانی در عرصه پارلمان هرچند بازی ساده‌ای به نظر می‌رسد اما آنطورها هم که از دور پیدا است این ره  هموار نیست و برای آنکه یک جناح پیروز میدان شود و به دروازه خانه ملت برسد باید راه پر پیچ و خمی را طی کند. در این میان البته مولفه‌های زیادی میدان‌داری می‌کند که یکی از آنها مشارکت سیاسی مردم در انتخابات است.

هرچه باشد بخش قابل توجهی از مردم جامعه ایران تعلق خاطری به احزاب و جریان‌های سیاسی ندارند و چنانچه احساس کنند یک طرف قرار است مطالبات آنها را پاسخ بدهد گرد او جمع می‌شود جمعیتی که به آرای خاکستری معروف هستند و سرنوشت انتخابات‌ها را تعیین می‌کنند.

اگرچه در ۵ دوره ابتدایی مجلس از تعبیر جناح راست و چپ برای دو گروه سیاسی فعال در کشور استفاده می شد اما بعد از پیروزی جناح چپ در دوم خرداد سال ۷۶، تعابیری همچون اصولگرا و اصلاح طلب وارد ادبیات سیاسی کشور شد به طوریکه از مجلس ششم به بعد از اسامی اصولگرا و اصلاح طلب برای معرفی جناح پیروز در انتخابات استفاده می شد.

برخی تحلیلگران سیاسی بر این باورند که در هر دوره ای از انتخابات که میزان مشارکت بالاتر برود اصلاح طلبان (جناح چپ) پیروز آن انتخابات خواهند بود این در حالی است که زمینه و فضای رای آوری اصولگرایان (جناح راست)در جامعه زمانی فراهم است که انتخاباتی کم رمق با مشارکت حداقلی وجود داشته باشد. ادعایی که اصلاح طلبان به جد به آن معتقدند اما اصولگراها چندان اعتقادی به آن ندارند. 

سایه اعتراض و رد صلاحیت بر مشارکت

سالی که گذشت سال پر التهابی بود که نوروزش با وقوع سیل آغاز شد و تقریبا هر دو ماه پیش‌آمدهایی به وقوع می‌پیوست که کل کشور و اخبار آن را تحت الشعاع قرار می‌داد ماجرای تلخ سقوط هواپیمای اوکراینی از آخرین اتفاقاتی بود که هرکدام می تواند سایه سنگینی بر سر یازدهمین دوره انتخابات مجلس باشد. درست در چنین شرایطی در حالی که تصور می‌شد شورای نگهبان حلقه نظارت را بازتر کند تا میل و رغبت برای شرکت در انتخابات بیشتر شود گویی آن انتظار چندان محقق نشده است.

هرچند عباسعلی کدخدایی می گوید ردصلاحیت هیچ ربطی به کاهش مشارکت ندارد اما با نگاه به انتخابات‌های گذشته می‌بینیم دقیقا در زمان‌هایی که شورای نگهبان حذف بیشتری از کاندیداها را رقم زده است مشارکت نیز کاهش قابل توجهی داشته است. نمونه بارز آن مجلس سوم است زمانی که نظارت استصوابی به معنای امروز آن وارد جریان انتخابات شد در آن سال به ۵۹ درصد می‌رسد درحالی که در دور دوم میزان مشارکت ۶۴ درصد بوده است.

ماجرای ردصلاحیت‌ها برای مجلس هفتم را هم کمتر کسی است که فراموش کرده باشد، در آن سال نیز مشارکت ۵۹ درصد بود درحالی که در ششمین انتخابات مجلس مشارکت مردم به ۶۹ درصد رسیده بود. 

رأی اولی ها یا رأی خاکستری ها؟

واجدین شرایط شرکت در انتخابات دوم اسفند ماه، ۵۷ میلیون و ۹۱۸ هزار نفر هستند که از این تعداد ۲ میلیون و ۹۳۱ هزار نفر رأی اولی محسوب می شوند. همین تعداد افراد هستند که قرار است شور انتخاباتی را پای صندوق های رأی بیاورند. به نظر می رسد این دور از انتخابات هم فارغ از رای دهندگان ثابت هر دو جریان باسابقه کشور، باید منتظر ماند و دید این رأی اولی ها هستند که شور را پای صندوق های رأی می آورند یا رأی خاکستری ها که تجربه ثابت کرده است که حضور یا عدم حضورشان سرنوشت پیروزی یا شکست طیف های سیاسی حاضر در عرصه رقابت را مشخص کرده اند.

در جدول زیر به آمار مشارکت در ده دوره انتخابات مجلس اشاره شده است؛