محلهای دفن غیراستاندارد پسماندهای جامد، منبع خطرناک آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی و سطحی شناخته می شود. بررسی‌ها حاکی از آن است که پسماندها دارای مقادیر زیادی مواد آلی و ترکیبات سمی است و در نتیجه شیرابه حاصل از آن سموم خطرناک و ناشناخته‌ای را به محیط زیست به ویژه منابع آب سطحی و زیرزمینی وارد می‌کند.
شیرابه یکی از آلوده‌ترین پساب‌ها است که به دلیل نفوذ آب در کف محل دفن انباشته می‌شود و به منابع زیرزمینی نفوذ می‌کند. به گفته کارشناسان ترکیبات حدود ۹۵ درصد مواد آلی موجود در شیرابهها هنوز قابل شناسایی نیست و ممکن است در یک محل دفن پسماند حتی پس از صدها سال همچنان شیرابه تولید شود.
مسئولان محیط زیست اصفهان مدتی است که نسبت به معضل پسماندها در این استان هشدار می دهند، به گفته آنها اگر برای جلوگیری از این معضل چاره اندیشی و اقدام نشود چالش خطرناک پسماند در آینده‌ای نزدیک مانند آلودگی هوا گریبانگیر استان اصفهان خواهد شد.
اگرچه وضعیت پسماندهای کلانشهر اصفهان تاحدودی ساماندهی و مدیریت شده است اما شهرستان‌ها و روستاهای این استان همچنان نیازمند رسیدگی و ساماندهی است.
با وجود تصویب قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۳ هنوز هم روستاهایی در استان اصفهان وجود دارد که محل دفن اصولی برای پسماندهای خانگی آن ها در نظر گرفته نشده است و به همین دلیل چاله‌ها و گودال‌هایی در نزدیکی روستاها محلی برای دپوی پسماندها و پرسه جانوران است.
این گودال‌ها یا همان "محل های دفن پسماند" فاقد مجوز زیست محیطی است و در برخی موارد زباله‌های روستایی به طور غیر اصولی در آنها دفن می شود.
کارشناسان حوزه آب در استان اصفهان سال گذشته با پایش های میدانی ۱۴۰ محل تخلیه و دفن غیر استاندارد پسماند خانگی روستایی را در آبراهه‌های فصلی بالادست سد و رودخانه زاینده رود شناسایی کردند؛ همچنین ۹۵ محل دفن پسماند خانگی شهری که شماری از آنها در اطراف زاینده رود قرار دارد.
تامین آب شرب سه استان از سرشاخه‌های زاینده‌رود
"رودخانه زاینده رود در محدوده بالادست حوضه آبریز "زاینده" است و از منابع آب زیرزمینی و سطحی و چاه‌ها تغذیه و سیراب می‌شود بنابراین هرگونه آلایندگی در این منابع نفوذ کند، وارد رودخانه می‌شود." نیاز وحدت پور، رئیس گروه کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای استان اصفهان با بیان این مطلب می‌گوید: بالادست زاینده رود از دو جنبه دارای اهمیت است چرا که سرشاخه‌های رودخانه زاینده رود تا سد چم آسمان محل تامین آب شرب استان‌های اصفهان چهارمحال و بختیاری و یزد است و از این رو ورود هرگونه آلاینده به منابع آب بر کیفیت آن موثر است.
وی ادامه می‌دهد: بازدیدها و پایش‌ها در محدوده بالادست که محل تغذیه کننده زاینده رود حاکی از آن است که بیشترین دفنگاه‌های زباله شهری و روستایی در آبراهه ها قرار گرفته که با وقوع بارندگی امکان انتقال زباله و شیرابه به رودخانه و سرشاخه‌های آن وجود دارد؛ ۱۴۰ محل دفن پسماند روستایی و ۹۵ دفنگاه پسماند شهری در حوضه آبریز زاینده رود شناسایی شده است.
وحدت پور می‌افزاید: برخلاف بازه پایین دست رودخانه تاکنون هیچ گونه اقدامی برای احداث کارخانه کمپوست در محدوده بالادست نشده است به رغم اینکه بالادست رودخانه زاینده رود منبع تامین آب شرب بیش از چهار میلیون نفر جمعیت استان است و آلاینده‌ها در آن محدوده به منابع آبی وارد می شود.
همه مراکز دفن پسماند بالادست زاینده رود فاقد مکان مناسب هستند
رئیس گروه کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان خاطرنشان می کند: مراکز گردشگری متعددی به دلیل وجود مناظر طبیعی و زیبای اطراف رودخانه و دریاچه سد زاینده رود توسط ارگان‌های دولتی و خصوصی در مجاورت رودخانه و مخزن سد ساخته شده است.
وی می‌گوید: در فصول مختلف به ویژه بهار و تابستان جمعیت زیادی از گردشگران در این مناطق حضور دارند؛ و با توجه به بازدید انجام شده، زباله‌های بسیاری در داخل و یا نزدیکی منابع آب دفع شده اند که علاوه بر آلودگی آب، منظره نامناسبی نیز ایجاد کرده است.
وحدت پور با اشاره به اینکه زباله شهرها و روستاهای محدوده های مطالعاتی از سوی شهرداری و دهیاری‌ها جمع آوری و به محلهایی در خارج شهر منتقل می‌شود، تصریح می‌کند: متاسفانه همه مراکز دفن فاقد مکان مناسب جهت دفن هستند و بسیاری از آنها در خط القعرها و مسیر آبراهه‌ها قرار دارند؛ شیرابه و زباله‌های این دفنگاه‌ها با بروز بارندگی در مسیر جاری شده و وارد منابع آب می‌شوند.
وی با بیان اینکه یکی از نگرانی‌های شدید برای آینده، دفن زباله‌های بسیاری از روستاها در کف آبراهه‌ها فصلی است که می تواند آینده بسیار بدی را برای منابع آب سطحی و زیر زمینی رقم بزند، می گوید: تنها بخش کمی از محلهای دفن زباله در این محدوده مطابق با مشخصات مهندسی طراحی و ساخته شده اند، در حالی که شیرابه یک محل دفن زباله می‌تواند آب‌های زیرزمینی و سطحی را آلوده کند.
براساس ماده ۱۲ قانون مدیریت پسماند، وزارت کشور موظف است با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی محلهایی را برای دفن پسماندها براساس ضوابط زیست محیطی تعیین و اعتبارات، تسهیلات و امکانات لازم را برای ایجاد و بهره برداری از محلهای دفع پسماند راسا یا توسط بخش خصوصی فراهم کند.
رئیس گروه کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان با اشاره به اینکه دفن زباله در کف آبراهه ها باعث تولید شیرابه زیاد خواهد شد، می افزاید:هر بار که بارشی اتفاق بیفتد، محیط متخلخل پر از آب شده و شیرابه ها تولید می شود و به علت وجود آبرفت درشت دانه کف آبراهه‌ها براحتی به آب‌های زیر زمینی نفوذ می کند؛ همچنین در سیلاب‌های شدید، پوشش خاک روی دفنگاه زباله‌ها از بین رفته و زباله ها در رودخانه جاری شده و باعث آلودگی و مشکلات فراوان برای رودخانه‌ها و آب‌های سطحی می شود.
این کارشناس با بیان اینکه عمق کم آب و بارندگی زیاد آلودگی محلهای دفن زباله را افزایش می دهد، ادامه می دهد: آلودگی‌های مهمی که در شیرابهها وجود دارد شامل .... آلودگی و آهن، منگنز، کلرید، نیترات، سختی و عناصر سنگین هستند.
وحدت پور می‌گوید: مهم ترین تاثیر شیرابه بر منابع آب زیرزمینی،کاهش اکسیژن محلول،افزایش سختی آب،آلودگی های میکروبی وتاثیرات مسموم کننده آمونیاک وگاز تولید شده در اثر تجزیه زباله های دارای ترکیبات آلی است؛ همچنین بر پایه اصول بهداشتی وبهسازی زیست محیطی، زباله ها منشا انواع آلودگی هستند.
رئیس گروه کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای استان اصفهان با تاکید بر اینکه موضوع پسماند باید بصورت جدی مد نظر قرار گرفته و دستورالعمل هایی برای کل کشور در این خصوص صادر شود، اظهار می کند: جلوگیری از آلودگی آب با دفن صحیح و بهداشتی به روش مهندسی بهترین روش برای حفاظت از منابع آب است.
پسماندها منابع آب و سلامت مردم را تهدید می کند
همچنین مسعود سیدی پور مدیر دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان با تاکید بر اینکه وجود پسماندها منابع آب و سلامت مردم را تهدید می کند، به خبرنگار ایمنا می گوید: برای جلوگیری از این معضل در حد توان اقداماتی داشتیم که از جمله می توان به شناسایی و معرفی محلهایی مناسب برای دفن پسماندهای شهری و روستایی اشاره کرد که در حریم منابع آبی استان نیستند.
وی با اشاره به نبود آمایش سرزمین، تصریح می کند: برای تخلیه پسماندها هیچ مطالعه ای از نظر زیست محیطی در استان انجام نشده است، هر محلی را که مناسب دیدند پسماند تخلیه کردند؛ این موضوع در استان اصفهان وحشتناک است زیرا هیچ برنامه ای برای شناسایی و مکان یابی برای دفن پسماند نبوده است و ما با قاطعیت استعلام‌های جدید را رد می کنیم زیرا باید برنامه ساماندهی پسماندها در کشور و آمایش سرزمین در نظر گرفته شود.
سیدی پور می افزاید: دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای برای علاج بخشی محلهای دفن پسماند در محدودههای بالادست سد محلی را مکان یابی کرده که در حریم کیفی منابع آب نبوده است و در آن منطقه می توان وضعیت همه محلهای دفن پسماندهای شهری و روستایی بالادست را ساماندهی و آلایندگی منطقه را حذف کرد. ساماندهی وضعیت پسماندهای بالادست زاینده رود در راس اهداف و اقدامات ما قرار دارد.
وی می گوید: اولویت‌ها و چگونگی وضعیت پسماندها در بالادست سد زاینده رود با توجه به تاثیری که بر کیفیت منابع آب استان دارد به اداره کل حفاظت محیط زیست اعلام شده است؛ در این زمینه هشدارها را داده ایم اما از نظر قضایی خودمان نمی توانیم اقدام کنیم زیرا شرکت آب منطقه ای متولی آب است.
دیدگاه تان را بنویسید