فروش آنلاین در اینستاگرام

رقابتی سخت در بستری ساده

سال 1400 یک سال درخشان برای تجارت الکترونیک در بستر اینستاگرام بود. تغییر دولت و رقابت میان دولت قبلی و دولت جدید باعث شده بود تا خدمات اینترنتی بهتر و بیشتری در اختیار مردم قرار بگیرد. همچنین پایان رکود کرونا پس از چند سال سبب شده بود تا مردم بخواهند مشتری فروشگاه‌های جدید باشند. از سوی دیگر آژانس‌های تبلیغاتی بیشتر از قبل وارد این حوزه شدند و خدمات جدیدی را به مشتریان خود ارائه دادند. بنابراین رقابت بین فروشگاه‌های قدیمی و جدید آغاز شد. حالا دیگر خیلی مهم نبود که سرمایه اولیه فروشگاه به چه میزانی باشد. مهم نبود مزون لباس‌فروشی در بازار تهران باشد یا بازارچه مرزی بانه یا حتی در پاساژ فلان در گران‌ترین خیابان شهر. مهم آن بود که کالا با تصویری جذاب در صفحه اینستاگرام قرار بگیرد؛ فروشنده خوش‌اخلاق باشد، متن جذابی برای توضیح نوشته شده باشد و از طریق پست یا پیک به‌موقع به دست مشتری برسد. همین شرایط کافی بود تا یک پیج ساده اینستاگرامی به چندین K تماشاچی برسد و فروشش چنان بالا برود که احساس کند علاوه بر چند ادمین، به سایت و فروشگاه، کارگاه و کارخانه، مجوز و صادرات هم نیاز دارد. همین شرایط و روند باعث شده بود تا به نظر برسد رقابت در فروش سخت اما در عین حال ساده است. حالا فقط شما برای وارد شدن به عرصه کسب‌وکار به خلاقیت و کیفیت نیاز داشتید.

یک بازار با سه ذی‌نفع

گفته می‌شود که تجارت در فضای مجازی که یک جریان به حساب می‌آید با حضور خریداران، فروشندگان و ترویج‌دهندگان که سه دسته اصلی ذی‌نفع هستند، فعال است. دیجیاتو در گزارشی اعلام کرده که در ایران خریداران شهرنشین اغلب افراد زیر 35 سال هستند که درآمد متوسط یا بالایی دارند. اما در مقابل خریداران روستایی ذی‌نفع تجارت اجتماعی اغلب زنان خانه‌دار با درآمد کم هستند. اما کسب‌وکارهای متوسط و بزرگ و حتی کوچک خانگی هم هر کدام بر اساس نیازهای خود بهره‌وری مناسبی از تجارت اجتماعی مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی دارند. در حقیقت «گروه اول برای ساختن ارتباط موثرتر با بخش دیگری از مشتریان دور از مرکز» و «گروه دوم به دلیل بهره‌وری مناسب‌تر از شبکه‌های اجتماعی» برای برقراری ارتباط با مشتری با «هزینه کمتر» برندینگ و مارکتینگ از این شیوه به عنوان شیوه اثربخش استفاده می‌کنند. بیش از ۸۰ پلت‌فرم در صنعت تجارت اجتماعی ایران توسط وب‌سایت تکراسا شناسایی شده که بر اساس الگوی کسب‌وکارشان می‌توان آنها را به شش دسته رسانه‌های اجتماعی، فروش شبکه‌ای، خرید تیمی، نقد و بررسی محصول، پلت‌فرم‌های جامع و توانمندسازان تجارت اجتماعی تقسیم کرد. بیش از 70 پلت‌فرم ایرانی شناسایی‌شده در این گزارش از نوع توانمندسازان تجارت اجتماعی هستند. این پلت‌فرم‌ها علاوه بر صنعت تجارت اجتماعی به صنعت تجارت الکترونیک سنتی نیز خدمت‌دهی می‌کنند. از همین‌رو رسانه‌های اجتماعی به رهبری اینستاگرام و فعالیت 415 هزار فروشگاه اینستاگرامی را می‌توان بازیگر اصلی صنعت تجارت اجتماعی ایران دانست. ضریب نفوذ 71 درصد شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در میان مردم ایران و حضور 44 میلیون کاربر فعال ایرانی در اینستاگرام مهر تاییدی بر این موضوع است.

پژوهشی قبل از اعمال فیلترینگ

در سال 1400 در پژوهشی به فروشگاه‌های اینستاگرامی ایران در سال به تفکیک گروه کالایی نگاهی شد. این پژوهش دانشگاهی که در ایسپا هم به آن اشاره شده، می‌گفت، اگر فروشگاه‌های اینستاگرامی را در هشت گروه تقسیم کنیم، مجموع تعداد این فروشگاه‌ها به بیش از 415 هزار فروشگاه در اینستاگرام می‌رسد. جالب است بدانید بر اساس این پژوهش بیشترین سهم از بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی را هم فروشگاه‌های پوشاک و کمترین سهم را خانه و آشپزخانه به خود اختصاص داده‌اند. رشد این روند تا تابستان 1401 ادامه پیدا کرد اما سد فیلترینگ جریان این رود خروشان را منحرف کرد و رو به خشکسالی برد.

300 هزار فروشگاه تعطیل

پرونده ویژه هفته گذشته تجارت فردا، به بررسی کسب‌وکارهای فعال در شبکه‌های اجتماعی پرداخت. یکی از آمارهای مهمی که در این گزارش مطرح شد این بود که «پس از فیلتر اینستاگرام بیش از ۳۰۰ هزار فروشگاه تعطیل شد و سفارش‌های روزانه از ۷۳۰ هزار مورد به ۱۵۰ هزار سفارش کاهش یافت. فروش روزانه فروشگاه‌ها نیز از ۱۲۰ میلیارد تومان به ۱۷ میلیارد تومان رسید و بیش از ۲۷ هزار میلیارد تومان زیان روی دست فروشندگان گذاشت. با وجود تداوم فیلترینگ، این روزها ۳۳۰ هزار فروشگاه موجود، روزانه ۵۵۰ هزار سفارش دریافت می‌کنند و فروش روزانه آنها به مرز ۱۴۰ میلیارد تومان رسیده است».

خودزنی در مهرماه؛ آماری قابل تامل

در شماره 472 مجله که 23 مهرماه 1401 منتشر شد؛ در پرونده‌ای به بررسی آثار قطعی حدود یک ماه اینترنت در ایران (پس از ماجراهای 31 شهریورماه) پرداختیم. از روزهای ابتدایی مهرماه 1401،‌ شبکه اینترنت در ایران با اختلال و قطعی روبه‌رو شد. کاربران خطوط ایرانسل، همراه اول و شبکه‌های خانگی اعلام کردند در برخی از ساعات روز اصلاً به اینترنت دسترسی نداشته و در ساعات دیگر با استفاده از فیلترشکن‌های مختلف به این جهان بدون مرز وارد می‌شدند. جدا از بررسی چرایی چنین تصمیمی از سوی مسوولان و ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن باید به آثار این رخداد در حوزه اقتصادی توجه ویژه‌ای کرد. پس از اختلال و قطعی اینترنت در سراسر کشور، «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران» از طریق نظرسنجی، با استفاده از پرسشنامه به بررسی تاثیر محدودیت‌ها بر کسب‌وکارها از منظر «کاهش درآمد»، «افزایش هزینه» یا «اختلال در عملیات جاری شرکت‌ها» (به صورت مستقیم و در کوتاه‌مدت) پرداخته است. از پنجشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ اختلالات اولیه در دیتاسنترها آغاز شد. به گفته این سازمان این وضعیت تا زمان تهیه گزارش مذکور -10 مهر 1401- با روند ثابتی ادامه داشت. در روز شنبه ۲ مهرماه، اختلالات داخلی در ارتباط بین دیتاسنتری و ارتباط با اینترنت بین‌الملل افزایش داشته و شدیدترین حالت را به‌خصوص در بخش داخلی تجربه کرده است. اختلالات در روزهای پنجشنبه و جمعه همان هفته، (۷ و ۸ مهر) شدت بیشتری داشته و تمرکزش از ساعت ۱۶ تا ۲۴ هر روز بوده است. بر این اساس همان‌طور که گفته شد از شرکت‌های عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، در قالب پرسشنامه با مشارکت 104 شرکت «نظرسنجی» از تاریخ 7 مهر 1401 تا 10 مهر 1401 صورت گرفت. آمار به‌دست‌آمده نشان می‌دهد بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند و حدود ۴۷ درصد هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند. بر اساس اطلاعات این گزارش از شرکت‌ها پرسیده شده که در صورت تداوم این محدودیت‌ها میزان خسارت روزانه آنها یعنی ترکیب فروش ازدست‌رفته و هزینه اضافه‌شده چقدر خواهد بود؟ پاسخ آن است که ۵۳ درصد روزانه ۵۰ میلیون تومان، ۲۱ درصد ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان، حدود ۱۸ درصد بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان و نزدیک به هشت درصد روزانه بالاتر از ۵۰۰ میلیون تومان خسارت می‌بینند.

آمار یک شرکت از کاهش خرید اینستاگرامی

از یک شرکت هوشمند و فعال در زمینه تجارت اجتماعی و تسهیل فرآیند فروش درخواست کردیم تا اطلاعاتی درباره آمار فروشگاه‌های اینستاگرامی از قبل و بعد از فیلترینگ در اختیارمان قرار دهند.

این شرکت به ما گفت: این گزارش با هدف بررسی فروشگاه‌های اینستاگرامی و مسیر افت‌وخیز آنها از تابستان ۱۴۰۱ تا بهار ۱۴۰۲ تهیه شده است.

اصولاً چهار دسته از محصولات بیشترین فروش را در این فضا دارند:

 مد و پوشاک

 آرایشی و بهداشتی

 ورزش و سفر

 کتاب و لوازم تحریر

تا پیش از فیلترینگ یعنی تا قبل از تابستان ۱۴۰۱ بیشترین سهم از فروش متعلق به مد و پوشاک بود و آرایشی و بهداشتی رتبه بعد، سایر موارد و کتاب و نوشت‌افزار هم رتبه‌های بعدی بودند. در فصل پاییز اولویت خرید در میان کاربران اینستاگرام به کل تغییر کرد و با توجه به افت شدید فروش در این ایام رفتار خرید هم تغییر کرد. لوازم آرایشی و بهداشتی سهم بیشتری را به خود اختصاص داد؛ سایر موارد رتبه بعدی و مد و پوشاک و لوازم دیجیتال رتبه آخر بودند. نکته جالب اینجاست که در فصل پاییز خرید لوازم دیجیتال به شدت رشد داشته است.

در زمستان ۱۴۰۱ خرید لوازم سفر و ورزش افزایش پیدا کرد و همچنان لوازم آرایشی و بهداشتی در صدر فروش در اینستاگرام بود. یکی از تغییراتی که به شکل محسوس از تابستان سال گذشته در فضای خریدوفروش اینستاگرام رخ داده است کاهش خرید لباس و افزایش خرید محصولات آرایشی و بهداشتی است. تعداد فروش کالاهای متفرقه مثل اسباب‌بازی‌ها، صنایع دستی خاص یا محصولات و خدمات منحصربه‌فردی که معمولاً در این فضا پیدا می‌شد هم به شکل چشمگیری کم شده است. برای این آمار چند فرضیه وجود دارد؛ که یکی از دلایل آن می‌شود از «بین رفتن فروشگاه‌ها» باشد. فرضیه دیگر به اثر تورم بر قدرت خرید مردم مربوط می‌شود؛ چراکه نشان می‌دهد مردم همچنان خریدهای اینستاگرامی انجام می‌دهند اما دیگر توان خرید از فروشگاه‌های مد و پوشاک را ندارند.

بررسی دو نمونه آماری

پس از اعمال فیلترینگ از یک طرف برخی فروشگاه‌ها برای همراهی با اعتراضات و برخی دیگر به دلیل کاهش خریداران با رکود مواجه شدند. اما عده‌ای هم توانستند فروش خود را داشته باشند. یکی از آنها فروشگاه آنلاینی است که لباس یا وسایل مذهبی مانند تسبیح و تی‌شرت با نمادهای مذهبی می‌فروشد. در آن ایام این فروشگاه فروش مناسبی داشت. در نمودار آمار فروش مشخص است.

همچنین یک کتاب‌فروشی آنلاین که به‌طور تخصصی در حوزه سیاسی و اقتصاد کار می‌کند؛ در آن ایام به شکل محسوسی افزایش فروش داشته است (نمودار 1 و 2).

رکود پس از رکورد فروش

از یک آژانس دیجیتال‌مارکتینگ مطرح در بازار خواستیم تا برای تکمیل این گزارش آمار فروش یک سال و نیم گذشته خود را در اختیار ما بگذارد. این آژانس سهم عمده‌ای از بازار شبکه‌های اجتماعی را در اینستاگرام دارد. در نموداری که در اختیار ما گذاشتند به وضوح نشان می‌دهد بخش خدمات اینستاگرامی آنها با توجه به فیلتر این شبکه اجتماعی سقوط کرده است. در این نمودار آمار فروش ماهانه آژانس مذکور را از تاریخ فروردین 1401 تا خردادماه 1402 می‌بینید. مشخصاً روند رو به رشد فعالیتش بلافاصله بعد از ماجرای فوت مهسا امینی سقوط می‌کند و هنوز هم بعد از گذشت 10 ماه از این ماجرا به رکورد فروش اصلی خود باز نگشته است. آنها مهم‌ترین علت را بحث فیلترینگ می‌دانند؛ اما می‌گویند فیلترینگ به نتیجه دلخواه فیلترکننده نرسید و به هر حال مردم با خرید فیلترشکن دارند از این سد گذر می‌کنند و این شرایط فقط باعث ضرر و آسیب به فروشندگان کالا و خدمات شده است.

چرا خرید اینستاگرامی

در دو دهه گذشته مراکز خرید به مکانی برای تفریح و خرید تبدیل شدند. یعنی آنکه بیشتر مردم فقط برای خرید به فروشگاه‌ها و مال‌ها نمی‌روند، بلکه اهداف ثانویه‌ای را دنبال می‌کنند. برخی از آنها برای چک کردن قیمت‌ها به فروشگاه‌ها می‌روند و بیشتر دوست دارند چانه بزنند. برخی نیز برای تماشا به مکان‌های فروش می‌روند. حالا فروشگاه‌های اینترنتی می‌توانند همین امکانات را در اختیار مخاطبانشان قرار دهند. اجناس و خدمات مختلفی در اینستاگرام ارائه می‌شود که هم خریدار و هم فروشنده را از هزینه‌های اضافی بازمی‌دارد.

ویترینی برای خرید؛ خرید ویترینی

چندین سال است که پلت‌فرم آنلاین اینستاگرام؛ پاتوق علاقه‌مندان Window shopping است. در ویکی‌پدیا این اصطلاح چنین تعبیر شده: «خرید ویترینی به فعالیتی اطلاق می‌شود که در آن مصرف‌کننده به عنوان شکلی از اوقات فراغت یا رفتار جست‌وجوی خارجی بدون نیاز به خرید فعلی کالاهای فروشگاه را نگاه کرده یا بررسی می‌کند. بسته به نوع فرد، مغازه‌گردی می‌تواند به عنوان سرگرمی یا برای به دست آوردن اطلاعات در مورد توسعه محصول، تفاوت مارک یا قیمت فروش استفاده شود.» برخی از مدیران فروش عقیده دارند window shopperها مشتریان بالقوه‌ای هستند که اگر ویترین درست طراحی شده باشد؛ به سرعت به مشتریان حقیقی تبدیل خواهند شد. حال با این شرایط می‌توان نتیجه گرفت که طراحان اینستاگرام این پلت‌فرم را برای فروش بیشتر، بیشتر و بیشتر طراحی کرده‌اند. پس اگر فروشنده بتواند به درستی کالای خود را در این فضا معرفی و تبلیغ کند هم نیاز مشتری‌هایش را تامین کرده و هم در تماشاچی‌ها نیاز به خرید آن کالا را ایجاد می‌کنند.

با طرح این دو مقدمه، یعنی اهمیت خرید اینترنتی برای دو گروه خریدار و فروشنده در ادامه این گزارش با چند فروشنده اینستاگرامی صحبت شد. آنها در شهرهای مختلف ایران زندگی می‌کنند و اقلام متفاوتی را برای فروش انتخاب کرده‌اند.

کرونا علت راه‌اندازی فروشگاه آنلاین

فروشگاه «ماگنولیا»، لباس خواب و مهمانی می‌فروشد. لباس‌هایش را خودش می‌دوزد و چون فقط از پارچه ساتن استفاده می‌کند سبک خاصی برای خود دارد. سفارش‌های این فروشگاه مجازی از هرمزگان ارسال می‌شود. از ادمین ماگنولیا که یک خانم است پرسیدم از چه وقت و چرا این صفحه اینستاگرامی را راه انداخته است؟ داستان این فروشگاه از دوران کرونا آغاز شده، زمانی که او حوصله‌اش از خانه بودن سر رفته بود و از طرفی به لباس مورد علاقه‌اش هم دسترسی نداشت. با خرید یک چرخ‌خیاطی ابتدا برای خود و خانواده لباس‌هایی دوخته و بعد این پیج را به راه انداخته است. ظرف مدت کوتاهی به یکی از معروف‌ترین پیج‌های لباس خواب و پیراهن شب بدل شده است و امروز ۱۳۰ هزار نفر مشترک این صفحه هستند.

با آغاز فیلترینگ اینستاگرام در اوایل مهرماه سال ۱۴۰۱ فروش این پیج به یک‌سوم رسیده و این کسب‌وکار مدتی با تهدید روبه‌رو شد.

بازار مرزی اینستاگرامی

«بومی»، یک فروشگاه مجازی است که لباس‌های استوک می‌فروشد. ادمین این کسب‌وکار در مهاباد زندگی می‌کند. می‌گوید کارش را بر اساسی طراحی کرده که مشتری حضوری ندارد. اجناس استوک خارجی (نو اما با سایزبندی ناقص) را در ویدئوهایی معرفی کرده و از طریق پست به دست مشتریانش می‌رساند. این فروشگاه شبیه بازارچه‌های مرزی کردستان است. «بومی» هم می‌گوید فیلتر شدن اینستاگرام بر کاهش درآمدش تاثیر داشته اما کم‌کم، با همه‌گیری فیلترشکن‌ها و دور زدن فیلترینگ به‌وسیله مردم، وضعیت فعلی‌اش نسبت به مهرماه گذشته بهتر شده است.

از سلیقه شخصی تا فروش آن

«دیزاین-هوم» یک فروشگاه مجازی وسایل و دکوراسیون آشپزخانه است. ادمین این پیج می‌گوید: کارم را از سال ۹۷ آغاز کردم. به طراحی داخلی علاقه داشتم و تلاش می‌کردم سلیقه خودم را در طراحی خانه شخصی‌ام اجرا کنم. دوستان و اقوامم از طراحی خانه‌ام تعریف می‌کردند و همین شد که تصمیم گرفتم فروش وسایل مورد نیاز دیزاین آشپزخانه را به صورت یک کار حرفه‌ای آغاز کنم.

از او درباره اثر فیلترینگ بر میزان فروشش پرسیدم. گفت، تقریباً فروش این فروشگاه مجازی نصف شده است. با کمی تامل ادامه می‌دهد که شاید از نصف هم کمتر شده است.

می‌پرسم اگر اینستاگرام نبود، از طریق پلت‌فرمی دیگر فروشگاهش را راه می‌انداخت. پاسخ می‌دهد: بله، حتماً، اما برپایی فروش حضوری به آسانی فروشگاه مجازی نیست و هنوز هم فروشگاه مجازی به خوبی اینستاگرام وجود ندارد.

فروشگاه آنلاین؛ کار دانشجویی

«توت‌فرنگی صورتی»، فروشگاه لباس دخترانه است. مبدأ آن قشم است و در معرفی پیجش نوشته؛ ارسال به سراسر ایران از طریق پست. ادمین این کسب‌وکار یک دختر جوان ۲۴ساله است. می‌گوید، چهار سال پیش در دوران دانشجویی فروشگاه را راه‌اندازی کرده است. می‌گوید، برای یک دانشجو که هم به درآمد مالی نیاز دارد و هم وقت کارمندی را ندارد کسب‌وکار اینترنتی راه معقول و مطمئنی است. او درباره درآمدش در آغاز فیلترینگ اینستاگرام می‌گوید: اوایل خیلی زیاد ضرر کردیم، هم لباس‌های فصل قبلی در انبار ماند و هم لباس‌های فصل پاییز را نتوانستیم به خوبی بفروشیم ولی خب الان وضعیت بهتر شده است. انگار مردم به کار کردن با فیلترشکن عادت کرده‌اند. البته هنوز سرعت اینترنت خوب نیست و همین موضوع بر کار ما هم اثر می‌گذارد.

گذر از ورشکستگی با فروش آنلاین

«امیر» فروشگاه فروش عینک آفتابی و طبی است. ادمین این فروشگاه می‌گوید، ابتدا در یکی از پاساژهای مطرح تهران فروشگاه حضوری داشته است. با قدمتی حدود ۱۵ سال. با به هم ریختن بازار به ورشکستگی نزدیک شده اما با همه‌گیری اینستاگرام از یک‌سو و بالا رفتن هزینه‌های اجاره و جاری‌اش در آن مرکز خرید تصمیم گرفته به صورت آنلاین کارش را که به آن علاقه‌مند هم هست ادامه دهد. او فیلترینگ اینستاگرام را عامل ضرر مالی اخیرش می‌داند، تا حدی که می‌گوید چند ماه اول فیلتر شدن اینستاگرام اصلاً فعالیتی در آن فروشگاه نداشته است. این فروشنده می‌گوید، ویترین اینستاگرام و امکانات تبلیغاتی که در اختیارش می‌گذارد؛ باعث دیده شدن محصولات و معرفی فروشگاهش شده است.

ارسال اینستاگرامی طعم شمال

ادمین «سبزی تازه شمال» می‌گوید؛ سال‌ها قبل کارش را از طریق پاک کردن سبزی برای آشناها در رشت شروع کرده بود. وقتی کمی مشتریانش زیاد شد تصمیم گرفت به شهرهای اطراف هم سبزی پاک‌شده بفروشد. این تصمیم با گسترش فروش اینستاگرامی در ایران همراه شد. او می‌گوید، در حالی که فقط قصد داشت محصولاتش را به شهرهای اطراف بفرستد امروز از اکثر شهرهای ایران مشتری دارد. حالا 25 سرپرست خانوار با این فروشگاه همکاری می‌کنند و علاوه بر سبزی پاک‌شده؛ ترشیجات و مربا هم به محصولاتشان اضافه کردند. این فروشنده تلگرام را یار کمکی فروشگاه اینستاگرامی‌اش می‌داند، اما با توجه به فیلتر بودن همزمان این دو پلت‌فرم می‌گوید، مطمئن است اگر فیلتری در کار نبود شرایط کاسبی‌اش بهتر از این بود.

از مترو تا کارگاه شخصی

ادمین فروشگاه «ترش‌مزه» می‌گوید، ایده این فروشگاه اینترنتی زمانی شکل گرفت که می‌دید همسایه مسنش؛ ماهی دوبار از قزوین به تهران سفر می‌کند و لواشک و ترشی‌های دست‌سازش را در چند ایستگاه مترو دست‌فروشی می‌کند. او می‌گوید، با سرمایه‌ای حدود 500 هزار تومان شراکتش را با این خانم شروع کرد و امروز به یکی از معتبرترین فروشگاه‌های خانگی مواد غذایی بدل شده است. ادمین این فروشگاه می‌گوید، وقتی عکس و فیلم‌های محصولاتشان را که به عنوان سوغاتی به دست ایرانیان خارج از کشور رسیده، می‌بینند انگیزه بیشتری برای فعالیت پیدا می‌کنند. امروز این دو خانم در کارگاه شخصی‌شان 13 کارمند دارند.

تغییر سبک زندگی

یکی از دسته‌بندی‌های جالب و پرمخاطب اینستاگرام بخش سبک زندگی و سلامت است. اینفلوئنسرهای بخش سبک زندگی به کمک تولیدکنندگان محصولات پزشکی، ورزشی و ارگانیک با کمک‌آشپزها، رستوران‌ها و تولیدکنندگان محصولات غذایی یکی از مهم‌ترین رسالت‌های هر جامعه یعنی ترویج سبک سلامت زندگی را که از جمله مهم‌ترین شاخصه‌های یک کشور توسعه‌یافته است بر عهده گرفتند. حالا شما به عنوان یک مخاطب بیش از همیشه با مصرف مکمل‌های غذایی، رژیم‌های غذایی سالم، اهمیت مواد غذایی ارگانیک، پرهیز از چربی و الکل و... آشنا هستید. اینها تمام پروژه‌هایی بودند که دولت برای ترویج آن باید هزینه‌های زیادی می‌کرد اما بخش خصوصی و آموزش اینستاگرامی این مهم را بر عهده گرفته‌اند.

آموزش و پیشگیری رابطه جنسی و HPV

یکی از کاربردهای اینستاگرام در بخش آموزش است. آن هم آموزش در حوزه‌هایی که پیشتر تابو و راز مگو بودند. یکی از این حوزه‌ها آموزش در حوزه بهداشت جنسی است. همزمان با آنکه اخبار سونامی HPV و بیماری‌های مقاربتی منتشر می‌شد؛ پزشکان در پلت‌فرم اینستاگرام که مخاطبان متعدد از اقشار و سن‌های مختلف دارد؛ آموزش در این زمینه را آغاز کردند. تولید محتوا درباره این موضوع از طریق ویدئوها، برنامه‌های آنلاین (LIVE)، متن و عکس متعدد و متنوع شده است؛ این موضوع را با سرچ کلیدواژه‌های مربوطه در قسمت هشتگ‌های اینستاگرام می‌توانید دریابید. در این میان تقاضا برای واکسن گارداسیل نیز بالا گرفت و به یکی از مطالبات برخی از مخاطبان فضای مجازی و خبرنگاران رسانه‌های رسمی بدل شد. همچنین فروشگاه‌های اینستاگرامی همچون کدکس و روابط زناشویی علاوه بر آموزش درباره بهداشت جنسی فروش آنلاین و ارسال اقلام بهداشتی را نیز بر عهده گرفتند. آموزش‌های بهداشتی، تنها حول این موضوع نیست اما از آنجا که بارها نسبت به عدم توجه رسانه‌های رسمی همچون صداوسیما و آموزش‌های مدرسه‌ای و دانشگاهی به این موضوع انتقاد شده؛ به نظر می‌رسد این پلت‌فرم علاوه بر فروش اقلام و خدمات می‌تواند فروشنده مناسبی برای آموزش‌های این‌چنینی باشد.

در همین‌جا لازم است یادآوری کرد؛ در دوران کرونا اینستاگرام منبع خوبی برای آموزش و پیشگیری از این بیماری بود. صفحات پزشکان به منابع معتبری بدل شده بود که از انتشار یا رواج اخبار کذب درباره این بیماری جلوگیری می‌کرد.

رضایت مشتری؛ رضایت اقتصاد

در این گزارش سعی شد تا از چند زاویه به اهمیت بازار کسب‌وکار اینستاگرامی اشاره شود. از یک‌سو آمار و ارقام فروش، از سوی دیگر گفت‌وگو با فروشندگان، از طرف دیگر طرح نیازمندی‌های خریداران در زندگی مدرن. پیشتر هم در گزارشی دیگر از این جمله استفاده کرده بودم که آمار و ارقام دروغ نمی‌گویند و دقیق‌ترین پیشگوهای اقتصادِ سیاسی هستند. اینستاگرام پلت‌فرم فروش غیرقابل حذف است. قدرت و اهمیتش برای اقتصاد کشور با فیلترینگ انکار نشد و نمی‌شود. سایت‌ها و پلت‌فرم‌های مهم داخلی مانند دیوار، دیجی‌کالا، با سلام و... اهمیت والایی دارند و نقشی غیرقابل انکار؛ اما برای ترویج اقتصاد نوین به کسب‌وکارهای خرد نیز نیاز است. می‌توان از تجربه جهانی پلت‌فرمی مانند اینستاگرام برای ترویج نیازهای بازار بومی و داخلی و حتی امور فرهنگی و اجتماعی استفاده کرد. اگر چشم و گوش بینا و شنوایی باشد رضایت مشتری و رضایت فروشنده هر دو در این پلت‌فرم جلب خواهد شد.