به نقل از مجله سلامت دکترتو، انحراف چشم یا استرابیسم به وضعیتی می‌گویند که چشم‌ها دقیقا در یک راستا قرار نمیگیرند و همسو نیستند. در چشم‌های نرمال، شش ماهیچه حرکت چشم را کنترل می‌کنند و هر دو چشم را در یک جهت همسو می‌کنند. بیماران مبتلا به انحراف چشم در کنترل حرکات چشم با مشکل مواجه هستند و نمی‌توانند در یک جهت چشم‌ها را بچرخانند. به عبارتی یک چشم در جهتی متفاوت با چشم دیگر می‌چرخد. برای درمان انحراف چشم روشهای مختلفی وجود دارد.
انواع انحراف چشم
انحراف چشم را بر اساس جهت چشم می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد.
- ایزوتروپی : چشم به سمت داخل انحراف دارد.
- اگزوتروپی : چشم به سمت بیرون انحراف دارد.
- هیپرتروپی : چشم به سمت بالا انحراف دارد.
- هیپوتروپی : چشم به سمت پایین انحراف دارد.
به صورت کلی انواع مختلفی از انحراف چشم وجود دارد که دوتا از رایج ترین انواع آن عبارت است از :
انحراف چشم از نوع ایزتروپی تطبیقی:
این نوع از انحراف چشم معمولا ژنتیکی است و در اثر دوربینی اصلاح نشده بروز می‌کند. عمل تطابق (تمرکز چشم در دور دست برای دیدن اشیا) با مشکل مواجه است بنابراین ممکن است چشم‌ها برای تطابق بیشتر به سمت داخل کج شود (حالت لوچی). درمان انحراف چشم از نوع ایزوتراپی تطبیقی با جراحی عضلات یک یا هر دو چشم انجام می‌شود.
انحراف چشم از نوع اگزوتروپی متناوب:
در این نوع از انحراف چشم، یکی از چشم‌ها روی هدف متمرکز می‌شود ولی چشم دیگر به سمت بیرون است. این بیماران ممکن است دچار دوبینی، سردرد، خستگی چشم و مشکل در خواندن شوند. اگزوتروپی متناوب می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد. درمان انحراف چشم از نوع اگزوتروپی متناوب با عینک، تمرینات چشمی، و جراحی عضلات چشم انجام می‌شود.
استرابیسم از نوع ایزوتروپی نوزادی:
این بیماری معمولا قبل از 6 ماهگی شروع می‌شود و هردو چشم نوزاد به سمت داخل منحرف می‌شود. چرخش به داخل ممکن است به صورت نامنظم بروز کند ولی به مرور حالت ثابتی پیدا می‌کند.
علائم انحراف چشم چه زمانی ظاهر می‌شود؟
استرابیسم یک مشکل شایع در گروه سنی کودکان است و در حدود 4 درصد از کودکان مشاهده می‌شود. اما ممکن است در سنین بالاتر نیز بروز کند. میزان شیوع این بیماری در هر دو جنس مونث و مذکر یکسان است و گاهی منشأ خانوادگی دارد.
به صورت نرمال، چشم کودکان در سن 3 تا 4 ماهگی باید بر روی اجسام کوچک متمرکز شود. یعنی چشم‌ها باید صاف و در یک راستا باشند. یک نوزاد 6 ماهه توانایی تمرکز روی اشیا دور یا نزدیک را داراست.
انحراف چشم معمولا در نوزادان و کودکان خردسال ظاهر می‌شود (اغلب در سن 3 سالگی). البته ممکن است کودکان بزرگتر یا حتی بزرگسالان نیز به استرابیسم مبتلا شوند. بروز استرابیسم در یک کودک بالای 3 سال یا بزرگسالان می‌تواند نشان دهنده یک اختلال عصبی جدی باشد.
چه عواملی باعث انحراف چشم می‌شود؟
معمولا انحراف چشم در اثر اختلال در کنترل عصبی عضلانی حرکت چشم ایجاد می‌شود. استرابیسم اغلب ارثی است؛ به طوری که حدود 30 درصد از کودکانی که به انحراف چشم مبتلا هستند، یکی از اعضای خانواده‌شان به این مشکل دچار هستند.
به طور کلی عواملی که باعث بروز انحراف چشم می‌شود عبارت‌اند از:
- عیوب انکساری اصلاح نشده
- دید ضعیف در یک چشم
- فلج مغزی
- سندرم داون (60-20 درصد از این بیماران مبتلا به استرابیسم هستند)
- هیدروسفالی (یک بیماری مادرزادی که منجر به تجمع مایع در مغز می‌شود)
- تومورهای مغزی
- سکته مغزی (علت اصلی استرابیسم در بزرگسالان)
- آسیب‌های سر (می‌تواند به ناحیه‌ای از مغز که مسئول کنترل حرکت چشم است آسیب برساند.)
- مشکلات عصبی
- بیماری گریوز (تولید بیش از حد هورمون تیروئید)
چگونه استرابیسم تشخیص داده می‌شود؟
هر کودک با بیش از 3 ماه سن مبتلا به انحراف چشم، باید توسط چشم پزشک اطفال معاینه کامل شود. پزشک برای تشخیص استرابیسم موارد زیر را بررسی می‌کند.
- تاریخچه سلامت بیمار: پزشک برای تعیین علائمی که بیمار دارد، سابقه خانوادگی، مشکلات سلامت عمومی، داروهای مصرفی و سایر علل احتمالی علائم را چک می‌کند.
- حدت بینایی: پزشک رفتار بینایی کودکان خردسال را بررسی می‌کند یا قدرت بینایی بزرگسالان را حین خواندن حروف از نمودار چشمی بررسی می‌کند.
- انکسار: دکتر برای اندازه‌گیری نحوه تمرکز نور، از یک سری لنزهای اصلاحی برای چشم‌ها استفاده می‌کند. شایان ذکر است لازم نیست کودکان به اندازه کافی بزرگ باشند تا هنگام بررسی عینک، بازخورد شفاهی بدهند.
- پزشک از تست‌های تراز و تمرکز استفاده می‌کند.
- یکی از روشهای معاینه این است که پس از گشاد شدن مردمک‌ها سلامت ساختارهای داخلی چشم تعیین می‌شود.
درمان انحراف چشم
مهمترین سوال دراین‌باره این است که استرابیسم چگونه درمان می‌شود؟
درمان انحراف چشم از موارد زیر امکان پذیر است:
استفاده از عینک یا لنز تماسی برای درمان انحراف چشم
این راهکار برای بیمارانی که عیوب انکساری اصلاح نشده دارند استفاده می‌شود. با لنزهای اصلاحی، چشم‌ها به تلاش کمتری برای تمرکز نیاز دارند و ممکن است صاف بمانند.
لنزهای منشوری
در این روش، از عدسی‌های ویژه‌ای استفاده می‌شود که می‌توانند نور ورودی به چشم را منحرف کرده و به کاهش چرخش چشم حین نگاه کردن به اشیا کمک کنند.
ارتوپتیک (چند تمرین چشم برای درمان انحراف چشم)
این نوع از درمان انحراف چشم روی برخی از انواع استرابیسم، به ویژه نارسایی همگرایی (نوعی اگزوتروپی) موثر است.
این نوع درمان برای بهبود چشم، کامل نیست اما ممکن است برای افرادی که به طور متناوب دچار انحراف می‌شوند، کارساز باشد.
- میتوانید یک مداد یا خودکار را را در طول بازو، بین دو چشمتان نگه دارید.
- سپس مداد را به سمت صورت (نزدیک به بینی) حرکت دهید و به آن نگاه کنید. باید سعی کنید یک تصویر واضح و واحد، در طول حرکت مقابل چشمتان تشکیل شود.
- بعد از این مرحله، باید مداد را آنقدر به بینی نزدیک کنید تا زمانی که یک تصویر واحد تشکیل نشود.
- باید مداد را در نزدیک‌ترین وضعیتی که یک تصویر واحد تشکیل شده نگه دارید.
- اگر حین انجام این تمرین، نتوانستید یک تصویر واحد را تجربه کنید، دوباره از اول شروع کنید.
این تمرین باید در طول ۶ هفته و روزی ۱۵ دقیقه انجام شود تا تاثیر قابل توجهی روی استرابیسم شما داشته باشد.
برای مطالعه روش های درمان انحراف چشم میتوانید از مجله سلامت و پزشکی دکترتو دیدن کنید.
داروها
گاهی پزشک برای درمان انحراف چشم قطره یا پماد چشم تجویز کند. همچنین ممکن است سم بوتولینوم نوع A (مانند بوتاکس) تزریق کند. این روش می تواند عضله چشمی را که بیش از حد فعال است تضعیف کند. این درمان‌ها ممکن است همراه با جراحی یا به جای جراحی استفاده شوند.
جراحی عضله چشم
گاهی برای درمان انحراف چشم از جراحی چشم استفاده می‌شود. جراحی می‌تواند طول یا موقعیت ماهیچه‌های چشم را تغییر دهد تا چشم‌ها به درستی تراز شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
اگر استرابیسم درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر استرابیسم درمان نشود می‌تواند بدتر شود ولی گاهی اوقات در گذر زمان استرابیسم بهتر می‌شود.
اگر انحراف چشم درمان نشود عوارض زیر ممکن است بروز کند:
- خستگی چشم
- سردرد
- دوبینی
- دید سه‌بعدی ضعیف
- تنبلی چشم یا دید ضعیف دائمی
- دوبینی: وقتی چشم‌ها به جهات مختلف نگاه می‌کنند، مغز دو تصویر دریافت می‌کند.
- تاری دید: این مشکل می‌تواند بر عملکرد در مدرسه و محل کار و حین لذت بردن از سرگرمی‌ها و اوقات فراغت تاثیر بگذارد.
- عزت نفس پایین: فرد در مورد ظاهر خود خجالت زده می‌شود.
- تومور مغزی: ممکن است با تشخیص ندادن استرابیسم، یک مشکل جدی مانند تومور مغزی که باعث این بیماری شده است نادیده گرفته شود.
دکتر برای درمان انحراف چشم
برای درمان این بیماری و سایر بیماری های مرتبط با چشم میتوانید از بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص چشم دکترتو به صورت آنلایت نوبت بگیرید.
دیدگاه تان را بنویسید