تلاش فراوان بانک های مرکزی در زمینه انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی(CBDC)[1]
خوشحالم در مجاورت آگورای باستانی آتن درباره ارز دیجیتال بانک مرکزی صحبت می کنم، جایی که ارسطو در حالی که با شاگردانش در مسیر پریپاتوس قدم می زد، دیدگاهش را در مورد اقتصاد و سیاست و مسائل اخلاقی بیان می کرد.
اکنون به خوبی می‌دانم که فلاسفه دوران باستان نمی‌توانند هیچ کمک فوری در مورد CBDC (ارز دیجیتال بانک مرکزی) به ما ارائه دهند ولی در مورد یورو دیجیتال، ارسطو گهگاه نقشی را ایفا کرده است و در پایان سخنانم به این موضوع بازخواهم گشت.
ارز دیجیتال بانک مرکزی شکل دیجیتالی پول است که توسط بانک مرکزی منتشر می شود و در نسخه خرده فروشی، برای عموم مردم قابل دسترسی است. بر اساس آخرین نظرسنجی بانک تسویه بین‌المللی (BIS)، بیش از دو سوم بانک‌های مرکزی سراسر جهان احتمالاً در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت، ارز دیجیتال بانک مرکزی خرده‌فروشی منتشر کرده یا احتمالاً منتشر خواهند کرد. در نتیجه، ممکن است حداقل در برخی از کشورها، ارز دیجیتال بانک مرکزی تا سال 2030 به عنوان وسیله جدید پرداخت برای تراکنش های روزمره، وجود داشته باشد.
در حال حاضر، تنها دو کشور وجود دارد که در آن ارز دیجیتال بانک مرکزی راه اندازی شده است: باهاما که «سَند دلار»[2] یا «دلار شن »دیجیتال خود را در اکتبر 2020 راه اندازی کرد و نیجریه که eNaira را در سپتامبر 2021 منتشر کرده است. در عین حال، اتحادیه ارزی شرق کارائیب DCash را به صورت آزمایشی اجرا می کند و چین هم تلاش های گسترده ای را برای معرفی eYuan آغاز کرده است.
همه این کشورها انگیزه‌های بسیار متفاوتی برای این تلاش‌ها داشتند: از مسائل پشتیبانی مربوط به تامین مناسب پول نقد در سراسر مجمع‌الجزایر باهاما تا حمایت از مشارکت مالی در نیجریه و نیز معرفی eYuan در چین به عنوان جایگزینی برای دو راه حل پرداخت خصوصی رایج در کشور.
در بسیاری از حوزه های قضایی دیگر، به عنوان مثال در ایالات متحده و بریتانیا، بانک های مرکزی نیز بحث های عمومی را در مورد راه اندازی احتمالی ارز دیجیتال بانک مرکزی آغاز کرده اند.
در منطقه یورو، ما یک قدم جلوتر هستیم. ما در اکتبر 2020 گزارشی در مورد مقدمات انتشار یک یورو دیجیتال ارائه و پروژه Eurosystem خود را راه اندازی کرده ایم. هدف ما این است که بررسی کنیم آیا باید یورو دیجیتال را معرفی کنیم یا خیر؟
اگر از مصرف کننده معمولی در خیابان بپرسید، اکثریت این سوال را مطرح می کنند که چرا ما این کار را انجام می دهیم و در حال حاضر ما نیاز فوری به چیزی به نام «یورو دیجیتال» را احساس نمی کنیم. اما اگر استیو جابز می‌پرسید که آیا در آغاز قرن حاضر به چیزی به نام «آیفون» نیاز داشتیم، پاسخ متفاوت بود؟
دلیل خوب برای دستیابی به ارز دیجیتال بانک مرکزی
بانک های مرکزی دلایل مختلفی دارند تا معرفی ارز دیجیتال خود را کاری ارزشمند جلوه دهند. در منطقه یورو، شاهد کاهش تقاضا برای پول نقد فیزیکی هستیم که تنها شکل پول بانک مرکزی در دسترس عموم مردم است. اما پول نقد برای پرداخت در دنیای دیجیتال و تجارت الکترونیک، مناسب نیست. بنابراین، ارائه نسخه دیجیتالی پول نقد برای پشتیبانی از دیجیتالی شدن یورو در اتحادیه اروپا می تواند مفید باشد. یورو دیجیتال مکمل پول نقد است نه جایگزین آن و مصرف کنندگان باید روش پرداخت خود را به صلاحدید خودشان انتخاب کنند.
برخی نیز بر این عقیده هستند که نیازی به یوروی دیجیتال نیست چون ابزارهای پرداخت مبتکرانه ای همچون استیبل کوین ها وجود دارند. اما آشفتگی اخیر این ارزهای دیجیتال به وضوح نشان داده است هر چیزی که می درخشد، طلا نیست. حتی اگر استیبل کوین‌ها به درستی تنظیم می‌شدند، مانند «پول الکترونیکی» در اتحادیه اروپا امروز، همچنان مسائلی مانند خطر تکه تکه شدن همراه با عدم قابلیت همکاری و پذیرش گسترده وجود داشت. علاوه بر این، دلایل دیگری وجود دارد که به اروپا در مقایسه با سایر حوزه های قضایی موقعیتی منحصر به فرد می بخشد.
از آنجایی که در حال حاضر، بازار واحد برای راه‌حل‌های پرداخت بدون استفاده از پول نقد در منطقه یورو فقط برای انتقال اعتبار و بدهی مستقیم وجود دارد، هم بانک های مرکزی حوزه یورو و هم کمیسیون اروپا نیاز به ارائه راه‌حل پرداخت «پان اروپایی» را احساس می کنند.
در حال حاضر، زیرساخت های کارت های پرداخت و پرداخت های آنلاین در کشورهای اروپایی همچنان بر اساس ساختار ملی است و رقبایی همچون طرح های کارت بین المللی و شرکت های BigTech ، بسیار بزرگ و از نظر مالی قوی هستند.
در برابر این پس زمینه، یورو دیجیتال با ایده سیاسی حمایت از زیرساخت های پان‌اروپایی و حفاظت از حاکمیت اروپا مطرح می شود. با این حال، ما نباید یورو دیجیتال و راه حل های پرداخت خصوصی را به عنوان رقیب در نظر بگیریم. بر اساس نظرسنجی بانک تسویه بین‌المللی، بیش از 70 درصد بانک‌های مرکزی فعال در حوزه ارز دیجیتال بانک مرکزی، بر این عقیده اند که بخش خصوصی باید در این عرصه نقش بازی کند.
ارز دیجیتال بانک مرکزی یک پیشنهاد جدید
ارز دیجیتال بانک مرکزی برای اکثریت قریب به اتفاق بانک های مرکزی و همچنین برای قانون گذاران مربوطه، حوزه ای ناشناخته به شمار می آید.
برای ابداع شکل جدیدی از زیرساخت های دیجیتال و عرضه ابزارهای جدید همکاری بین بانک های مرکزی و بانک های تجاری باید تصمیمات زیادی برای توسعه مشارکت های دولتی و خصوصی گرفته شود. هنوز مشخص نیست آیا توزیع پول نقد می تواند به عنوان یک الگو برای توزیع ارز دیجیتال بانک مرکزی باشد یا این که یورو دیجیتال باید به عنوان نوعی طرح پرداخت جدید در نظر گرفته شود.
بارزترین شباهت های ارز دیجیتال به پول نقد چیست؟
* ارز دیجیتال بانک مرکزی ؛ همانند پول نقد، پول صادر شده توسط بانک مرکزی است و به راحتی توسط بانک های تجاری به گردش در می آید.
* انتظار می رود ارز دیجیتال بانک مرکزی وجاهت قانونی پیدا کرده و تقریباً در همه جا پذیرفته شود.
اما چند تفاوت مهم نیز وجود دارد. به طور کلی، ما باید اذعان کنیم که از نقطه نظر فنی، ارز دیجیتال بانک مرکزی نسبت به یک اسکناس فیزیکی به همکاری عمیق‌تری با صنعت نیاز دارد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی باید به گونه ای توسعه یابد که با ذخیره پول بانک های تجاری در حساب های دیجیتال نیز قابل همکاری باشد. در غیر این صورت، سازماندهی و تعامل بین این دو نوع پول دشوار خواهد بود و کاربران ترجیح می دهند تمام راه حل های مختلف پرداخت خود را در یک کیف پول واحد نگه دارند، خواه ارز دیجیتال بانک مرکزی باشد، خواه کارت یا پرداخت از حساب به حساب.
بنابراین، ارز دیجیتال بانک مرکزی به نوعی آیین نامه نیاز دارد که نحوه رسیدگی به آن را در بین بانک های مرکزی، بانک های تجاری و… کنترل کند.
ارز دیجیتال بانک مرکزی باید در یک محیط مبتنی بر توکن ساخته شود. مدیریت فنی توکن‌ها ممکن است در مقایسه با انتقال اعتبار بر اساس حساب‌ها، به قوانین و سازمان دهی بیشتری نیاز داشته باشد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی را می توان با دنیای سنتی حساب های بانکی سازگار کرد.
بارزترین تفاوت ممکن است مربوط به نحوه درک ارز دیجیتال بانک مرکزی توسط کاربران باشد. از آنجایی که هر کاربر بر اساس ظاهر و احساس خاص خود می‌تواند پول نقد را به عنوان چیزی منحصر به فرد شناسایی کند، طراحی یک ارز دیجیتال بانک مرکزی، چالش بزرگی خواهد بود.
ما می‌توانیم از تجربه چین درباره چالش ارتباطی پیرامون ارز دیجیتال بانک مرکزی نکات فراوانی بیاموزیم. در حال حاضر پرداخت دیجیتالی بر اساس راه‌حل‌های خصوصی در این کشور یک تجربه روزانه موفق است در حالی که در گام نخست تشویق مردم چین به تغییر رفتار و پذیرش ارز دیجیتال بانک مرکزی بسیار دشوار به نظر می رسید.
به همین دلیل، «بانک خلق چین» (PBoC) مقداری ارز دیجیتال را به صورت رایگان توزیع کرد تا پرداخت کنندگان را به پذیرش آن ترغیب کند. مطمئناً، ویژگی های خاصی از ارز دیجیتال بانک مرکزی مانند قابلیت آفلاین یا حفظ حریم خصوصی برای مردم حایز اهمیت شمرده می‌شود اما از آنجایی که ارز دیجیتال بانک مرکزی به همکاری نزدیک بین بانک‌های مرکزی و همچنین بانک‌های تجاری و سایر ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت نیاز دارد، همه طرف‌ها باید در مورد روشی که ارز دیجیتال بانک مرکزی را به عنوان یک ارز دیجیتال راحت و گسترده معرفی کند، اندیشه کنند.
بانک های مرکزی اروپا باید طبق اساسنامه، منطبق با اصل اقتصاد بازار باز و رقابت آزاد عمل کند. سرکوب مؤسسات بخش خصوصی که راه حل های پرداخت را ارائه می دهند در این مفهوم نمی گنجد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی به ارتباطات و همکاری بسیار بیشتر بین بانک‌های مرکزی، تعهد قوی از سوی ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت خصوصی و خرید در سمت تقاضا نیاز دارد. پرداخت‌کنندگان و به طور عمده تاجران، باید ویژگی‌های واضح و جذاب ارائه شده توسط یک ارز دیجیتال بانک مرکزی را درک کنند و پرداخت‌کنندگان هم باید بیاموزند که ارز دیجیتال بانک مرکزی یک «وسیله پرداخت رسمی» است. بنابراین، ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند زیرساخت لازم برای ارائه راه‌حل‌های پرداخت خصوصی راحت و جدید که مکمل راه‌حل‌های پرداخت خصوصی موجود و متناسب برای آینده باشد را فراهم آورد.
نتیجه‌گیری
با نگاهی به سال 2030، سوال ارز دیجیتال بانک مرکزی یا راه حل های پرداخت خصوصی، به نظر من، یک سوال باینری[3] نیست. من مطمئن هستم که در سرتاسر جهان، راه‌حل‌های پرداخت خصوصی از قبل موجود و چند نمونه از راه‌حل‌های پرداخت مبتنی بر ارز دیجیتال بانک مرکزی را خواهیم یافت که بر اساس همکاری خوب بین بانک‌های مرکزی و شرکت‌های بخش خصوصی طراحی شده اند. من فکر می کنم بانک های مرکزی زیرساخت های انعطاف پذیر و مطمئن ارائه خواهند داد. آن ها از ثبات مالی، کارایی و نوآوری حمایت خواهند کرد و در نهایت، بازیگران بخش خصوصی هم از تجربه خود در ارتباط با کاربر نهایی استفاده خواهند برد. اجازه دهید بهترین ویژگی‌های هر دو حوزه را با هم ترکیب کنیم؛ ثبات، کارایی و نوآوری؛ و تجربه بازیگران خصوصی در ارتباط با مردم و مشتریان.
با این وجود، همه ما می دانیم که این چالشی است که مستلزم بحث های عمیق و وقت گیر در بین همه ذینفعان ارز دیجیتال بانک مرکزی است و این همان چیزی است که در ابتدای سخنانم بدان اشاره کردم. ما ممکن است راه‌های جدیدی را کشف و فناوری‌های جدیدی را پیاده‌سازی کنیم اما باید از خرد اجدادمان نیز بهره ببریم. پس بیایید آنچه را که ارسطو می‌گوید بشنویم: «شروع خوب، نیمی از موفقیت است.» و توصیه ارسطو برای کار ما در زمینه ارز دیجیتال بانک مرکزی هم بسیار صادق است.
1- Central Bank Digital Currency (CBDC)
2- Sand Dollar
3- باینری یا دستگاه اعداد دودویی به انگلیسی: Binary) هر عدد را با دو رقم ۰ و ۱ نشان می‌دهند. این نمایش اعداد را نمایش اعداد در مبنای (پایه) دو نیز می‌نامند.
*عضو هیات اجرایی بوندس بانک آلمان
دیدگاه تان را بنویسید