اختصاص نیمی از ظرفیت آب زیرزمینی تهران برای آبیاری فضای سبز در حالی است که به‌اذعان کارشناسان علت اصلی بحران فرونشست برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است.
«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از چالش‌های بزرگ کلان‌شهرهای ایران به‌خصوص تهران، چالش مدیریت آب‌های زیرزمینی است؛ این مسئله از آنجا موجب نگرانی است که در مواقع خشکسالی 70 درصد آب تهران جهت مصارف مختلف از جمله شرب، آبیاری فضای سبز، صنعت و غیره از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود که ادامه برداشت از آب‌های زیرزمینی پایتخت به‌اذعان بسیاری از کارشناسان، چالش‌های فراوان زیست‌محیطی به‌ویژه فرونشست زمین را به‌دنبال خواهد داشت.
اختصاص 50درصد آب زیرزمینی تهران برای آبیاری فضای سبز
یکی از مصارف آب زیرزمینی در تهران، آبیاری فضای سبز است؛ درباره میزان ظرفیت سفره‌های زیرزمینی تهران سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران می‌گوید: در زمان حاضر سفره‌های زیرزمینی شهر تهران حدود 350 میلیون مترمکعب ظرفیت دارد که نیمی از آن یعنی حدود 175 میلیون مترمکعب صرف آبیاری فضای سبز می‌شود و از این رقم حدود 90 میلیون مترمکعب به آبیاری چمن‌ها اختصاص می‌یابد.
مسلماً منابع آب‌های زیرزمینی و فضای سبز شهری در کلان‌شهر تهران که دارای آب‌وهوایی خشک و نیمه‌خشک است، مانند دو گوهر گرانبهاست که باید از آنها محافظت کرد و حفاظت از این منابع حیاتی که از سویی موجب تقویت ریه‌های تنفسی شهر و از سوی دیگر با کاهش برداشت از آب‌های زیرزمینی، پیشگیری از خطر فرونشست را به‌دنبال دارد، به‌طرق مختلف قابل حل است.
یکی از مهمترین راهکارهای کاهش وابستگی به آب زیرزمینی در کلان‌شهر تهران، استفاده از پساب به‌جای استفاده از آب زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز است، دراین‌باره دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با اشاره به اینکه استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی به‌جهت آبیاری فضای سبز شهری مهمترین دلیل افزایش نرخ فرونشست در کلان‌شهرهای کشور است تصریح می‌کند: یکی از راهکارهای مناسب موجود برای کاهش وضعیت مذکور این است که بهره‌برداری از پساب‌ها را افزایش دهیم.
همچنین دراین‌باره مهدی پیرهادی عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به ممنوعیت کاشت چمن به‌دلیل بالا بودن نیاز آبی چمن و صرفه‌جویی در استفاده از آب می‌گوید: بهره‌برداری از پساب تصفیه‌شده به‌جای آب خام در سال 1400 به‌میزان 7 میلیون مترمکعب در سال به‌منظور آبیاری فضای سبز در دستور کار است و با برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته تا پایان سال بعد، این میزان در حدود 14 میلیون مترمکعب در سال افزایش خواهد یافت؛ همچنین در افق 1410 نیز مطابق با تفاهمنامه امضاشده میان شهرداری تهران و وزارت نیرو به میزان 145 میلیون مترمکعب در سال خواهد رسید.
به‌گفته عضو شورای اسلامی شهر تهران بر اساس مفاد تفاهمنامه مذکور مقرر شده است تا افق 1410 میزان استفاده از آب خام چاه‌های موجود از 135 میلیون مترمکعب در سال به 70 میلیون مترمکعب کاهش یابد.
استفاده از گیاهان مقاوم به خشکی برای مدیریت آب زیرزمینی
یکی دیگر از راه‌های کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی، استفاده از گیاهان کم‌آب‌بر و مقاوم به خشکی است که متأسفانه این قضیه مهم که نقش بسیار مهمی در حفاظت از آب و خاک دارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ دراین‌باره دبیر انجمن اقتصاد شهری می‌گوید: در مدیریت شهری برای فضای سبز، بسیاری از گونه‌های گیاهی آب‌بَر مثل کاج سوزنی مورد توجه قرار گرفته است و متأسفانه حدود 41 درصد فضای سبز تهران نیز چمن است که 50 درصد آبیاری را به خود اختصاص می‌دهد که ادامه این وضعیت هم پدیده خشکسالی و هم فرونشست زمین را تشدید می‌کند.
به‌اذعان کارشناسان، گلها و گیاهان مقاوم یا نسبتاً مقاوم به خشکی مناسب فضای سبز تهران شامل گیاهانی نظیر ناز آفتابی ـ فرانکنیا ـ آتریپلکس ـ انواع بومادران ـ داوودی ـ پنی‌سیتوم ـ رعنا زیبا ـ میخک باغی ـ گازانیا ـ استکانی ـ لاله واژگون ـ انواع آلبوم زینتی ـ زنبق گل‌درشت و زنبق پروانه ـ ریحان زینتی ـ آلاله ـ ختمی دائمی ـ آنمون ـ ارزن زینتی ـ بابونه ـ پرووسکیا ـ مخلصه ـ گل‌ماهور ـ الواندوال ـ شقایق ـ رز‌ماری ـ ارتیشو ـ سانتولینا ـ تاناستوم ـ نپنتا (علف گربه) ـ توکریوم ـ آویشن ـ مروارید عسلی ـ انواع آلیسوم ـ ساکستیل و مونتائوم است که باید در مدیریت فضای سبز تهران مورد توجه واقع شود.
علاوه بر این روش‌ها، برخی دیگر از اقدامات اجرایی در این حوزه می‌تواند به بهره‌برداری کمتر از آب‌های زیرزمینی کمک کند که از جمله این روش‌ها می‌توان به تغذیه مصنوعی، احیا و مرمت قنوات، اجرای شیوه‌های نوین آبیاری و الگوی سیستم‌های آبیاری بارانی و قطره‌ای در بوستان‌ها و فضای سبز حاشیه معابر و افزایش راندمان آبیاری و حذف شیوه‌های سنتی، تدوین برنامه‌های کاشت گونه‌های مقاوم به کم‌آبی و سازگار با شرایط اقلیمی شهر تهران اشاره کرد.
دیدگاه تان را بنویسید