وقت آن است که ایران و آمریکا تصمیم بگیرند

دایان رندال، دبیرکل موسسه لابی‌گر «کمیسیون دوستان قانونگذاری ملی» که یک نهاد سراسری و غیرحزبی وابسته به فرقه مسیحی «کوئیکر» است، در یادداشتی تحت عنوان «صلح یا جنگ؟ وقت آن است که ایران و آمریکا تصمیم بگیرند» در واشنگتن پست نوشت: هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سال 2018 از توافق هسته ای ایران خارج شد، «انجمن مذهبی دوستان» که با نام «کواکر» شناخته می شود، می دانست که این تصمیم چقدر خطرناک است. کواکرها به عنوان یک جامعه اعتقادی با سابقه ای طولانی در زمینه ی جلوگیری از جنگ هسته ای و اشاعه ی سلاح های هسته ای، ارزش فوق العاده ای را که این پیمان داشت، درک می کردند.

برجام بی عیب نبود. البته توافق هسته ای به این منظور طراحی نشده بود که به تمام اختلافات بین ایالات متحده و ایران رسیدگی کند. اما مسیر ایران را برای تولید سلاح هسته ای مسدود کرد و در عین حال خطر جنگ دیگری را در خاورمیانه کاهش داد. از همه مهمتر، طبق نظر ناظران سازمان ملل، ایران به تعهدات خود در این توافقنامه عمل کرد.

با این وجود، رئیس جمهور ترامپ از توافق خارج شد. از آن لحظه به بعد، تنش ها با ایران به طور خطرناکی افزایش یافت. به طوری که ایالات متحده در اوایل سال 2020، قاسم سلیمانی، ژنرال ایرانی را ترور کرد، اقدامی که مغایر با قوانین بین المللی تلقی می شد و خطر بروز جنگ بین دو کشور را به دنبال داشت. آخرین خشونت ها در اواخر ماه ژوئن زمانی آغاز شد که ایالات متحده حملات هوایی علیه شبه نظامیان مورد حمایت ایران را در سوریه و عراق آغاز کرد.

دیپلماسی و صلح همچنان برای دو طرف در دسترس هستند اما خیلی ضعیف شده اند. اگر ایالات متحده واقعاً قصد دستیابی به صلح با ایران را دارد، بازگشت سریع به توافق هسته ای نقطه ی آغاز است. اما کنگره نباید موانع جدیدی ایجاد کند. تا زمانی که توافقی صورت نگیرد، ما در مسیری برای جنگ و رویارویی هسته ای با ایران باقی می مانیم.

رئیس جمهور جو بایدن نیز به نوبه خود گفته است که قصد دارد با تغییراتی به این توافق که رسماً تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می شود، بازگردد. مذاکراتی نیز برای احیای توافق هسته ای ایران در وین برگزار شد. پیشرفت فزاینده ای حاصل شده است، اما مقامات هشدار داده اند که گفتگوها نمی توانند به طور نامحدود ادامه داشته باشند.

شرایط شکننده این گفتگوها تحت تأثیر فاکتورهای تشدید کننده ی دیگری قرار دارند. در کنگره، حزب دموکرات رسماً بازگشت به توافق هسته ای ایران را تأیید می کند. با این حال چند قانونگذار تأثیرگذار از رئیس جمهور بایدن خواسته اند که تنها در صورتی به برجام بپیوندد که موضوعات غیر هسته ای از جمله نقض حقوق بشر و حمایت از بازیگران غیر دولتی مسلح در منطقه توسط ایران نیز به توافق اضافه شود.

اینها موارد بسیار مهمی هستند که باید به آنها پرداخته شود. اما با مطرح کردن مسائل جدید ممکن است که در نهایت هیچ توافقی حاصل نشود. هدف برجام این بود که آغازگر یک فصل جدید از روابط بین تهران و واشنگتن باشد، یک نقطه ورود به دیپلماسی با ایران که حرکت خود را به سمت سلاح هسته ای متوقف کرده است. ما نمی توانیم به سادگی از این مسائل بگذریم و توافق را در مراحل اولیه متوقف کنیم.

ما همچنین دیده ایم که جهان بدون توافق هسته ای ایران چگونه است. از زمان خروج واشنگتن از برجام، ایران تلاش کرده است تا زمان مورد نیاز برای تولید سلاح هسته ای را کاهش دهد. کناره گیری ما از برجام، باعث شده است که ایران به این مسیر ادامه دهد.

به علاوه، کمپین فشار حداکثری دولت قبلی که پس از کناره گیری از برجام به کار گرفته شد، عواقب وحشتناکی را برای ایرانیان به همراه داشت. اعمال تحریم های گسترده و تشدید شده توسط ایالات متحده علیه تهران با از بین بردن اقتصاد ایران و تضعیف شدید توانایی این کشور در پاسخگویی به همه گیری کووید-19، رنجهای عظیم انسانی را بر این کشور تحمیل کرد.

حقیقت مسلم این است که در عمل ثابت شد، کمپین فشار حداکثری ترامپ محکوم به شکست است. بنابراین، بازگشت سریع به برجام بهترین و تنها گزینه ما برای توافق با ایران است.

در سال 2019، در میان افزایش تنش ها به گروهی از رهبران مسیحی در نیویورک پیوستم تا با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ملاقات کنم. در سال 2007، جو ولک، سلف من به عنوان دبیر کل «کواکر» به ایران سفر کرد تا با محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت دیدار و در مورد لزوم روابط صلح آمیز بین دو کشور صحبت کند. کمیته این اقدامات را انجام داد، زیرا ما می دانیم صلح چقدر ارزشمند است و چقدر برای ما مهم است که گاهی اوقات مواضع خود را فریاد بزنیم.

اکنون که مذاکرات هسته ای بر سر یک دو راهی قرار دارند، ما یکبار دیگر مجبور به بلند کردن صدای خود هستیم. ما از رئیس جمهور بایدن می خواهیم که دیپلماسی را نسبت به لفاظی های تند و فشار حداکثری در اولویت قرار دهد و امیدواریم نمایندگان سنا در کنگره، خواسته های ما را تکرار کنند.

سلاح های هسته ای تهدیدی برای کل بشریت است و مهم نیست که کدام کشور آنها را در اختیار داشته باشد. صلح چیزی بیشتر از نبود جنگ است و سخت کوشی مداوم می خواهد تا حفظ شود. نادیده گرفتن این واقعیت، دعوت از خشونت و عدم اطمینان بیشتر نسبت به یک فضای بین المللی پرتنش است.