رحمان قهرمان‌پور در پاسخ به این که چرا بایدن به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ در گام نخست و همراه با ۱۷ دستوری که صادر کرد بازنگشت؟ گفت: قبلا هم گفته بودیم که موضوع ایران در اولویت‌های بایدن نیست و خیلی از موضوعات سیاست خارجی نیز در دستور کار آمریکا و بایدن نیستند. انتخابات ۲۰۲۰ و اتفاقات ۶ ژانویه خیلی از اولویت ها را جا به جا کرده است و مسایل داخلی و کاهش شکاف عمیق در جامعه آمریکا الان مورد بحث آنهاست؛ نه فقط دغدغه بایدن بلکه دو جناح مرکزگرای دموکرات و جمهوری خواه این دغدغه را دارند. افرادی مثل مک کانل، میت رامنی، خانم چنی و جرج بوش پسر که از بایدن حمایت کردند طیف مرکزگرای جمهوری خواه هستند و افرادی مثل تد کروز کسانی هستند که می خواهند بدنه طرفدار ترامپ در حزب جمهوری خواه را همچنان حفظ کنند.
وی خاطرنشان کرد: مسایل داخلی آمریکا بعد از انتخابات اهمیت یافته است و اگر ۱۷ فرمان اجرایی را نگاه کنیم، جز یکی دو مورد سایر موارد مربوط به مسایل داخلی است. این نشان می دهد بایدن مسایل سیاست خارجی را در اولویت بعدی گذاشته است و تازه اگر وارد این مسایل هم شود اول چین، بعد روسیه و بعد اروپا مورد نظر هستند. در مرحله بعد سیاست های تجاری خارجی آمریکا و ائتلاف سازی ها و بعد مساله ایران و خاورمیانه است. از این رو معتقدم به این زودی ها نوبت به برجام و ایران نمی رسد.
این کارشناس مسایل بین الملل با بیان این که علاوه بر مسایل داخلی که مانع ورود سریع بایدن به مسایل سیاست خارجی شده است باید گفت که در داخل دولت بایدن هم اجماع نظر محکم و قوی درباره اینکه به چه شکل و کیفیتی به برجام بازگردند وجود ندارد، افزود: طیفی از تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن معتقدند که قبل از بازگشت و اجرای تعهدات باید مسایل موشکی و منطقه ای نیز طرح شود و طیفی دیگر بر این نظرند که اول به برجام برگردند و بعد مسایل دیگر مطرح شود. البته در داخل ایران هم مهم است که نسبت به این مساله چه رویکرد و رفتاری در پیش گرفته شود و چه پیامی ارسال شود.
قهرمان پور در پاسخ به این پرسش که بایدن متعلق به دیدگاهی است که چندجانبه گرایی را در اولویت و اهمیت قرار می دهد آیا از این منظر بازگشت به توافق چند جانبه هسته ای و اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ نباید در دستور کار باشد یا باید گفت که چند جانبه گرایی مدنظرشان ساختار دیگری دارد؟ اظهار کرد: معتقدم نگاه به چند جانبه گرایی از سوی بایدن و تیمش متناسب با منافع شان است و این نظر را واقع بینانه تر می بینم. درباره چند جانبه گرایی دو دیدگاه متضاد وجود دارد. آنتونی بلینکن هم طرفدار چند جانبه گرایی است و اما تردید دارد که می شود این رویکرد را اکنون به همان شکل بعد از جنگ سرد احیا و ادامه داد. اینکه از چه نوع چندجانبه گرایی صحبت می کنیم؛ چندجانبه گرایی تحت سیطره آمریکا یا اینکه قرار است در این رویکرد چین و روسیه را هم وارد کنند.
وی ادامه داد: چندجانبه گرایی ذیل پیوستن آمریکا به اروپا با محوریت لندن و واشنگتن معنا پیدا کرد، اما واقعیت های فعلی نشان می دهد این روند حل کننده مکشلات نیست. آیا می توان چین و روسیه را در روند کنونی نادیده گرفت؟ به علاوه ارزش هایی که تقویت کننده چند جانبه گرایی بودند الان محل چالش هستند، از جمله نهاد دموکراسی که در داستان کرونا دیدیم که چین نظام لیبرال دموکراسی را به راحتی به چالش کشید. از طرفی اروپا نیز دچار مشکلات داخلی جدی است و در این فضا چطور می توان انتظار داشت که این رویکرد صرفا از سوی اروپا و آمریکا دنبال شود. درست است بایدن در حرف از احیای چند جانبه گرایی حرف می‌زند اما در واقعیت به گونه ای دیگر رفتار خواهد کرد.
این کارشناس مسایل بین الملل در پاسخ به این که مسایل داخلی آمریکا که بایدن باید از سد آنها ابتدا بگذرد کدام هستند؟ گفت: مساله ترامپ و استیضاحش باید تعیین تکلیف شود و سنا باید در این باره تصمیم گیری کند. شکاف داخلی در حزب جمهوری خواه مساله مهمی است و می تواند برای تیم بایدن مشکل ساز شود، تشکیل کابینه و تایید تیم امنیت ملی و سیاست خارجی بایدن نیز از مسایل مهمی است که باید دید به چه شکل پیش می رود، با این مسایل شاید تا آخر مارس مقداری بایدن به مسایل سیاست خارجی از جمله ایران بپردازد؛ البته باید تاکید کنم که این در شرایطی است که مساله بازگشت به برجام در داخل دولت بایدن موضع مورد اختلاف نباشد اگر بر سر آن اتفاق نظر و اجماع باشد، ممکن است قبل از عید این اتفاق بیفتد.
قهرمان پور به موضوعاتی از جمله انتخابات رژیم صهیونیستی در اواسط اسفند اشاره کرد و گفت: ممکن است این مساله هم تاثیراتی بر روند تحولات در دولت جدید آمریکا داشته باشد. اگر نتانیاهو شکست بخورد که تا الان بعید است، ممکن است دست بایدن در کنگره بازتر شود.
وی در پاسخ به این که اگر فرض بگیریم که ایران و مساله برجام اولویت بایدن نیست پس انتخابات ایران در خرداد آینده هم به همین شکل است؟ تصریح کرد: درباره این بحث با تحولاتی که در داخل آمریکا روی داده است، سخت می شود حرف زد؛ اینکه دولت بایدن می تواند انرژی زیادی را صرف رابطه با ایران و فضای داخلی ایران کند یا نه! البته مساله ایران برایش مهم است اما عواملی که ایران را برایش مهم کرده بود، دیگر تغییر کرده است. نه اینکه ایران اهمیت ندارد اما اهمیت دو دهه گذشته را ندارد. حضور منطقه ای ایران هم در همین چارچوب و اتفاقاتی که افتاده در قیاس با گذشته اهمیتش را از دست داده است. اینکه دولت بایدن چقدر وقت کند و فضای داخلی اجازه دهد بر فضای داخلی ایران تاثیر بگذارد به اتفاقات دو ماه آینده بستگی دارد.
دیدگاه تان را بنویسید