قانون کار درباره سن بازنشستگی چه می‌گوید؟
وقتی از «بازنشستگی» صحبت می‌کنیم، در واقع منظورمان بازنشستگی و مزایای افرادی است که تحت پوشش یک بیمه خاص (در کشور ما اغلب تامین اجتماعی) بودهاند. این سازمان هم برای افراد تحت پوشش خود که مشغول کارند خدمات و مزایایی دارد (مثل بیمه بیکاری، کاهش هزینه درمان و...) و هم برای کسانی که دیگر کار نمی‌کنند (مثلا حقوق بازنشستگی). در این مطلب سن بازنشستگی تامین اجتماعی را بررسی می‌کنیم و چند نکته کاربردی از قانون کار را برای کارمندان و بازنشستگان بررسی خواهیم کرد.
بازنشستگی در قانون کار
بازنشسته شدن در واقع نوعی پایان قرارداد کار است. ماده 23 قانون کار، کارگر را از نظر دریافت حقوق و مستمری بازنشستگی تابع قانون تامین اجتماعی می‌داند. در قانون تامین اجتماعی (ماده 76 و تبصره‌هایش) شرایط برخورداری از مزایای بازنشستگی مشخص شده است. در این ماده می‌خوانیم که هر فرد تحت پوشش تامین اجتماعی در صورت پرداخت «بیست سال» حق بیمه می‌تواند بازنشسته شود و پس از آن با توجه به حقوقی که در طول دوران کارش دریافت میکرده، مزایای بازنشستگی دریافت کند.
سن بازنشستگی تامین اجتماعی چقدر است؟
سن تعیین شده برای بازنشستگی در ماده 76 قانون تامین اجتماعی 60 سالگی برای مردان و 55 سالگی برای زنان است (البته در صورت پرداخت بیست سال حق بیمه). با این وجود، تبصرههای این ماده اجازه می‌دهند که زنان و مردان تحت پوشش تامین اجتماعی بتوانند در سنین پایین‌تر هم خودشان را بازنشسته کنند. بنابراین سن بازنشستگی تامین اجتماعی هر فرد تماما وابسته به میزان حق بیمه‌ای است که پرداخت کرده و مدت زمانی که تحت پوشش تامین اجتماعی بوده است.
تبصره 1: در صورت پرداخت 30 سال حق بیمه، مردان در 50 سالگی و زنان در 45 سالگی می‌توانند بازنشسته شوند.
تبصره 2: الف: بیمه‌شدگان (در هر شغلی) با پرداخت 35 سال حق بیمه، می‌توانند بدون در نظر گرفتن سن و سالشان بازنشسته شوند. این 35 سال، بالاترین مقدار محاسبه سنوات کاری در بیمه تامین اجتماعی نیز هست و سوابق بیشتر از آن در محاسبه مستمری نخواهند آمد.
ب: مشاغل سخت و زیانآور (که طبق تعریف سازمان تامین اجتماعی کارگر در آن‌ها فشار جسمی و روحی متحمل می‌شود) با داشتن 20 سال سابقه متوالی پرداخت بیمه، بدون شرط سن بازنشسته می‌شوند. سابقه متناوب پرداخت بیمه طبق این تبصره باید 25 سال باشد.
تبصره 4: زنان مشغول به کار و تحت پوشش تامین اجتماعی، در صورت داشتن 20 سال سابقه کار می‌توانند در 42 سالگی درخواست بازنشستگی کنند. در این نوع بازنشستگی، زنان با احتساب 20 روز حقوق مستمری می‌گیرند.
تبصره 5: سن بازنشستگی تامین اجتماعی برای جانبازان و آزادگان 10 سال کمتر است. یعنی اگر حق بیمه را 20 سال پرداخت کرده باشند، مردان در 50 و زنان در 45 سالگی بازنشست خواهند شد.
تبصره 6: معلولان عادی با 20 سال سابقه بازنشست شده و به میزان معلولیتشان از سابقه ارفاقی برخوردار می‌شوند. آقایان در 50 سالگی و خانم‌ها در 45 سالگی می‌توانند درخواست بدهند.
تبصره 7: طبق ماده 78 قانون تامین اجتماعی، کارفرما می‌تواند برای کسانی که (حداقل) 5 سال بیشتر از سن بازنشستگی کار کرده‌اند، درخواست بازنشستگی بدهد. حداکثر این سن برای مردان 65 سال و برای زنان 60 سال است.
تبصره 8: طبق قانون بودجه سال 91، این امکان فراهم شده که بیمه‌شدگان بتوانند با سوابق زیر 20 سال بازنشسته شوند. در این شرایط اگر به سن بازنشستگی رسیده باشند، با حداقل 10 سال سابقه پرداخت بیمه می‌توانند درخواست بدهند. البته این افراد بر اساس سنوات بیمه‌شده حقوق می‌گیرند (یعنی مثلا اگر فقط 12 سال سابقه بیمه داشته باشند، 12 روز حقوق می‌گیرند نه 30 روز).
طبق این قانون و تبصره‌هایش، بیشتر زنان و مردان ایرانی در سنین بین 40 تا 60 سال بازنشسته می‌شوند و بسته به تعداد سنواتی که حق بیمه پرداخت کرده‌اند، مستمری دریافت می‌کنند.
چگونه درخواست بازنشستگی بدهیم؟
بسیاری از سازمان‌های خصوصی و دولتی، از طریق منابع انسانی و واحد مالی مراحل بازنشسته شدن کارمندانشان را طی می‌کنند، یا حداقل با دریافت مدارک این مراحل را برای فرد تسهیل می‌کنند. اما اگر بخواهید به عنوان بیمه‌شده تامین اجتماعی، خودتان هم این کار را شروع کنید، باید این فرایند را گام به گام جلو بروید:
- جمع‌آوری همه مدارک مورد نیاز (اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه، اصل دفترچه یا در حال حاضر شماره بیمه، اصل و تصویر صفحات شناسنامه و کارت ملی همه افراد تحت تکفل، اصل و کپی سند ازدواج)
- مراجعه به شعبه بیمه‌ای که کارگاه محل کارتان را پوشش می‌داده است
- ارائه درخواست بازنشستگی (پر کردن فرمها)
- بررسی شدن شرایط سنی و سوابق پرداختی توسط واحد فنی اداره بیمه
- معرفی بیمه‌شده به بانک (برای افتتاح حسابی که مستمری به آن پراخت می‌شود)
- صدور حکم بازنشستگی و تخصیص کد مستمری
- تایید حکم توسط مسئولان بیمه
- ثبت حکم در دبیرخانه شعبه بیمه
- محاسبه مستمری از تاریخ برقراری و پرداخت آن توسط بانک
مشاوره رایگان قانون کار در کارمنتو
قانون کار و محاسبات بازنشستگی و حقوق تامین اجتماع، ممکن است برای خیلی‌ها چالش‌برانگیز باشد و حتی گاهی خود ِ بیمه‌شدگان این سازمان را هم گیج کند. برای این که بیشتر با حق و حقوقتان آشنا باشید و در صورت لزوم بتوانید آن‌ها را مطالبه کنید، نیاز به مشاوران حرفه‌ای دارید که بر متن قانون کار مسلط هستند و می‌توانند در هر موقعیتی به بیمه‌شده راهنمایی‌های لازم را ارائه بدهند.
در پلتفرم کارمنتو، کارشناسان و مشاورانی حضور دارند که به صورت آنلاین و در همه روزه آماده پاسخ دادن به سوالات شما هستند. اگر سوالی درباره میزان حقوق بازنشستگی خودتان، سن بازنشستگی، بیمه تامین اجتماعی و... دارید، کافی است برای دریافت مشاوره رایگان قانون کار همین الان وب‌سایت کارمنتو را باز و روی «مشاوره رایگان» کلیک کنید. در این صفحه میتوانید سوالتان را بپرسید و در مدت زمان کوتاهی، جوابش را از کارشناسان حرفه‌ای کارمنتو بگیرید.
دیدگاه تان را بنویسید