روز جمعه (۶ فروردین)، «یحیی سریع» سخنگوی نیرو‌های مسلح یمن در یک نشست خبری با اشاره به حملات شب گذشته موشکی و پهپادی نیرو‌های یمنی به تاسیسات نفتی آرامکو و مواضع نظامی سعودی گفت که در این حمللات گسترده از ۸ فروند موشک بالستیک و ۱۸ پهپاد استفاده شده است. این عملیات در حالی صورت گرفت که روز دوشنبه گذشته دولت عربستان سعودی پس از چند هفته بمباران شدید شهر‌های مختلف یمن از جمله صنعا، پیشنهادی مبنی بر برقراری یک طرح آتش بس در یمن را مطرح کرد.
به نقل از یورونیوز، دقیقاً شش سال از آغاز حمله ائتلاف کشور‌های عربی به رهبری عربستان سعودی به کشور یمن می‌گذرد و این جنگ که تاکنون قربانیان غیرنظامی بیشماری برجای گذاشته و میلیون‌ها نفر را به علت محاصره در معرض قحطی و بیماری قرار داده، بدون وقفه ادامه داشته است. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، امیدوار بود که با مداخله ریاض در درگیری‌های در یمن، نیرو‌های حوثی را به سرعت از معادله قدرت در یمن کنار زند. حوثی‌ها گروهی از ساکنین یمن هستند که به علت داشتن مذهب شیعه به رقیب اصلی منطقه عربستان یعنی ایران نزدیک بودند و به همین دلیل عربستان نمی‌توانست حضور این گروه را در معادلات قدرت یمن تحمل کند.
پس از به قدرت رسیدن حوثی‌ها و کنار زدن منصور هادی، رئیس جمهور مورد حمایت عربستان سعودی، این کشور با تشکیل ائتلافی از چند کشور خاورمیانه، جنگ یمن را به راه انداخت. اما خیلی زود مشخص شد که حوثی‌ها از زمان شروع درگیری در ۲۶ مارس ۲۰۱۵ به طور مداوم در حال کسب پیروزی در این جنگ هستند. پس از شش سال اکنون مشخص شده است که عربستان سعودی نه تنها نمی‌تواند مدعی پیروزی در این جنگ باشد بلکه رسماً باید شکست در آن را بپذیرد. طبق برآورد‌های سازمان ملل، بیش از ۲۳۰ هزار نفر تاکنون در این جنگ کشته شده و میلیون‌ها نفر دچار گرسنگی و بیماری هستند. سیستم بهداشتی یمن نیز تحت فشار این جنگ و همچنین همه گیری ویروس کرونا، به طور کامل فرو ریخته است.
در همین راستا عربستان سعودی در آخرین تلاش‌های خود روز دوشنبه گذشته طرحی را برای آتش‌بس به حوثی‌های یمن و بازگشایی فرودگاه بزرگ صنعا به حوثی‌های یمن پیشنهاد داد. وزیر امور خارجه، شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، با اعلام این خبر در یک کنفرانس خبری تلویزیونی در ریاض به خبرنگاران گفت که این پیشنهادات شامل یک آتش بس در سراسر کشور و تحت نظارت سازمان ملل است. سال گذشته نیز کشور‌های حوزه خلیج فارس اقدامات مشابهی را برای برقراری آتش بس درپیش گرفته بودند که بی نتیجه بود.
سعودی‌ها به دنبال خروج از یمن هستند
طرح آتش بس عربستان سعودی به گفته فیصل بن فرحان، شامل برقراری آتش‌بس فوری در یمن تحت نظارت سازمان ملل، از سرگیری برخی پرواز‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از فرودگاه پایتخت یمن، کاهش محاصره فرودگاه الحدیده و از سرگیری مذاکرات سیاسی برای پایان بحران در این کشور است، اما محمد عبدالسلام، سخنگوی انصارالله یمن و رئیس هیئت مذاکره کننده صنعا در نخستین واکنش اظهار کرد که «طرح عربستان برای پایان جنگ چیز جدیدی در برندارد»؛ بنابراین در نگاه اول می‌توان دریافت که این طرح عربستان سعودی، بیش از هرچیز نشانگر تلاش این کشور برای خروج از جنگ یمن را دارد. نیرو‌های حوثی پایتخت کشور یعنی صنعا و مناطق وسیعی از شمال غربی یمن را تصرف کرده اند. در ماه فوریه نیز آن‌ها آنقدر توانمند بودند که حمله‌ای را برای تصرف شهر نفت خیز مارب آغاز کنند. این درحالی است که برای شش سال عربستان سعودی و ائتلاف نظامی به رهبری این کشور حملات هوایی به صنعا را مرتباً دنبال کرده اند و در تلاش برای قطع دسترسی حوثی‌ها به منابع، ارتباطات هوایی و دریایی یمن با جهان خارج را بسته نگه داشته بودند.
اکنون دولت آل سعود می‌گوید که این کشور می‌خواهد خشونت‌ها در یمن را متوقف کند و برای بهبود توزیع مواد غذایی در این کشور، فرودگاه صنعا را بازگشایی خواهد کرد. دولت عربستان سعودی همچنین اعلام کرده که در بندر حدیده نیز برای اجازه واردات سوخت و مواد غذایی تمهیداتی را در پیش خواهد گرفت. چهار کشتی حامل سوخت جدید در حدیده پهلو گرفته اند که گزارش شده است در مجموع ۴۵۰۰۰ تن گازوئیل، ۵۰۰۰ تن گاز مایع و بیش از ۲۲۰۰۰ تن مواد غذایی حمل می‌کنند. با این حال این پیشنهادات عربستان از نظر حوثی‌ها «چیز جدیدی برای برقراری صلح دربر ندارد» و محمد عبدالسلام رسماً اعلام کرد؛ «ما هیچ شرایط نظامی و سیاسی را برای دریافت این امکانات نمی‌پذیریم» چرا که «سوخت، غذا، کالا‌های پزشکی و کالا‌های اساسی یک حق بشردوستانه و قانونی است». با این وجود محمد عبدالسلام، مذاکره کننده اصلی حوثی ها، گفت که او آماده مذاکرات جدی‌تر با دولت‌های عربستان سعودی، ایالات متحده و دیگر دولت‌های میانجی منطقه همچون عمان، برای رسیدن به یک توافق صلح است.
این درحالی است که هفته هاست که عمان میزبان گفتگو‌های حوثی‌ها و تیموتی لندرکینگ، نماینده ویژه آمریکا در امور یمن است. با این حال به نظر می‌رسد که در حال حاضر، هیچ کس روی آتش بس سریع و یا پایان سریع جنگ در یمن حساب نمی‌کند؛ بنابراین تداوم جنگ تنها افقی است که تاکنون در جنگ یمن قابل مشاهده است و با این افق نمی‌توان تصور کرد که عربستان به زودی از جنگ خارج خواهد شد. حمله گسترده شب گذشته موشکی و پهبادی به تأسیسات نفتی و نظامی عربستان سعودی از سوی نیرو‌های یمنی نیز موید این افق است.
با روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهور جدید ایالات متحده در ژانویه ۲۰۲۱، معادلات جنگ در یمن نیز دستخوش تغییر و تحول شد. این تحولات تابعی از کمرنگ شدن مناسبات دولت جدید آمریکا با سلطنت سعودی، بخاطر مسائلی همچون حقوق بشر بود. در ماه فوریه، دولت آمریکا اعلام کرد که پشتیبانی این کشور از عربستان سعودی در جنگ یمن را متوقف خواهد کرد و از این پس در مواردی همچون پشتیبانی‌های لجستیک و دادن اطلاعات مهم نظامی به عملیات نظامی یمن به رهبری عربستان سعودی، کنارگیری خواهد کرد.
گیدو اشتاینبرگ، یکی از اعضای ارشد موسسه امور بین الملل و امنیت آلمان که در زمینه خاورمیانه تخصص دارد، در گفتگو با یورونیوز اظهار داشت: «عربستان سعودی در جنگ یمن شکست خورده است و این بیشتر به این دلیل است که دولت آمریکا به رهبری جو بایدن اعلام کرده است که دیگر از عملیات نظامی سعودی در یمن پشتیبانی نمی‌کند». وی افزود این بدان معناست که سعودی‌ها مجبور هستند برای خروج از بحران این جنگ امتیازات بیشتری را به حوثی‌ها واگذار کنند. در واقع ادامه این شرایط می‌تواند زمینه برای تصرف مارب بدست حوثی‌ها را فراهم کند که نتیجه آن سقوط آخرین پایگاه مهم و استراتژیک دولت یمنی مورد حمایت ائتلاف سعودی است.
اشتاینبرگ معتقد است که حوثی‌ها در چنین شرایطی دست بالا را دارند و می‌توانند از لحاظ نظامی مخالفان خود را شکست دهند که این امر البته خواسته عربستان سعودی نخواهد بود چرا که باید یک متحد نزدیک ایران را در نزدیکی مرز‌های خود ببیند؛ بنابراین اشتاینبرگ بر این باور است که این شرایط می‌تواند منجر به تشکیل دو اردوگاه بزرگ مخالف در یمن شود: «حوثی‌ها در شمال، از یک سو و نیرو‌های جدایی طلب و متحدان آن‌ها در جنوب که قطعاً می‌تواند با تقسیم یمن به اوج خود برسد». تجزیه طلبان دهه هاست که برای یک کشور مستقل در جنوب یمن می‌جنگند. یمن جنوبی به عنوان نهادی سیاسی، قبل از اتحاد این کشور در سال ۱۹۹۰ وجود داشته است. با این حال، نیرو‌های جدایی طلب جنوب اعلامیه خودمختاری یک جانبه را که سال گذشته اعلام کرده بودند، پس گرفتند. حوثی‌ها هم با تقسیم کشور مخالف هستند و صراحتاً اعلام کرده اند که در برابر آن خواهند ایستاد به همین دلیل عربستان روی این مسئله نیز نمی‌تواند برای آینده‌ای نزدیک حساب کند.
عربستان حالا با مسئله دست داشتن محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در قتل جمال خاشقچی و واکنش کشور‌های هم پیمان غربی مواجه است. برخی از کشور‌ها اعلام کرده اند که صادرات تسلیحات نظامی به عربستان را به حالت تعلیق درآورده اند و برخی دیگر نیز عنوان کرده اند در مورد انتقال سلاح به این کشور بازنگری‌هایی خواهند کرد. شش سال جنگ نیز متحدان این کشور در ائتلاف نظامی برضد یمن را خسته کرده و حتی تهدیدات حوثی‌ها همچون هدف قرار دادن مناطقی در امارات، برخی از این هم پیمانان را دچار نگرانی کرده است. به نظر می‌رسد دولت سعودی در بحران یمن تنها‌تر از قبل است و آنچه از وضعیت موجود می‌توان فهمید این است که این کشور به تنهای حتی قادر به خروج از جنگ یمن نیست.
روز جمعه (۲۶ مارس) عبدالملک بدرالدین الحوثی، رهبر انصارالله یمن که به مناسبت ششمین سالگرد آغاز جنگ یمن و روز ملی مقاومت سخن می‌گفت، بار دیگر تأکید کرد که تنها راه حل صلح در یمن، توقف کامل حملات نظامی و برداشته شدن کامل محاصره این کشور است. وی همچنین افزود که برای دفاع از یمن و حمله به متجاوزان از هیچ کس اجازه نخواهند گرفت و تا زمانی که حملات نظامی به طور کامل متوقف نشود، حملات موشکی و پهبادی ادامه خواهد یافت.
این اظهار نظر‌ها از سوی بالاترین مقامات حوثی نشان می‌دهد که طرح آتش بس عربستان سعودی نتیجه مورد دلخواه این کشور را تأمین نخواهد کرد و عربستان گزینه جز ادامه جنگ یا پذیرش درخواست حوثی‌ها ندارد. به نظر می‌رسد تمام شواهد حکایت از آن دارد که عربستان سعودی را باید بزرگترین بازنده جنگ یمن حساب کرد.
دیدگاه تان را بنویسید