توافق ایران و آژانس انرژی اتمی برجام را نجات داد

وزنامه گاردین در یادداشتی با اشاره به تفاهم اخیر و موقت ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره تداوم نظارت و راستی آزمایی‌های ضروری از فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصریح کرد که وقت برای نجات برجام تنگ است.

در این یادداشت آمده است: خبر خوب همیشه در یک شکل مشخص ظاهر نمی شود. ۶ سال پیش توافق هسته‌ای ایران یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک بود که پس از پشت سر گذاشتن یک روند طاقت فرسا به دست آمد. این هفته هم پیروزی معقولانه اما لازمی حاصل شد. ایران دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای اطمینان از پایبندی این کشور به برجام کاهش داده، اما بر اساس توافق به دست‌آمده، نظارت و راستی‌آزمایی‌های ضروری به مدت سه ماه ادامه خواهد داشت. چنانچه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید که توافق بدست آمده با ایران برجام را در این مقطع نجات داد.

به نوشته گاردین، این تحول پس از چهار سال تلاش‌های ویرانگر دولت ترامپ یک خبر خوب تلقی می‌شود و نشان دهنده اراده سیاسی و انعطاف ایران و دولت جو بایدن است. اکنون یک دورنمای واقعی درباره ازسرگیری گفت‌وگوهای غیر رسمی بین ایران و آمریکا وجود دارد. به نظر می رسد که تهران به درجه‌ای از اطمینان رسیده که دولت بایدن قصد ندارد تا از تحریم‌های دونالد ترامپ برای گرفتن امتیازهای بیشتر به عنوان ابزار استفاده کند. بنابراین دریچه فرصت، کمی بیشتر شده اما خیلی زیاد نیست.

این نشریه انگلیسی می افزاید: سخنان رهبر معظم ایران درباره آمادگی ایران برای تولید اورانیوم با غنای ۶۰ درصد، اطمینان به تندروهای داخلی و تذکر به آمریکاست. در واشنگتن ادبیات و انتصاب‌های بایدن هم در کنار همکاری با تروئیکای اروپایی بیانگر تمایل آمریکا برای پیشرفت است.

به نوشته گاردین، دولت‌های ایران و آمریکا هر دو با مخالفانانی در داخل روبرو هستند. جو بایدن برنامه‌های بزرگی را در سر می‌پروراند اما سرمایه سیاسی چندانی ندارد. در ایران هم توافق موقت با آژانس در پارلمان مورد انتقاد قرار گرفت.

این نشریه انگلیسی پیش‌بینی کرده که در انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری ایران، جریان ضد آمریکایی قدرت را به دست بگیرد؛ اما خاطر نشان کرده که ازجهاتی یکپارچگی بین دولت و مجلس، کار را برای طرف شدن با ایران ساده‌تر می‌کند. گاردین آنچه تلاش‌های تروئیکای اروپایی برای حفظ برجام در مقابل فشارهای دونالد ترامپ نامید، مورد اشاره قرار داد و نوشت: این تلاش‌ها اکنون به ثمر نشسته است اما برای نجات برجام باید اقدامات بیشتری صورت گیرد. آمریکا مایل نیست طوری وانمود کند که کار را برای ایران آسان گرفته است. اما می‌تواند در پشت پرده به موانع پرداخت وام ۵ میلیارد دلاری سوی صندوق بین‌المللی پول به ایران پایان دهد؛ یا به پرداخت بدهی‌های مسدود شده ایران در سایر کشورها چراغ سبز نشان دهد.

مشکل اصلی به نوشته این روزنامه انگلیسی، جو بی اعتمادی ناشی از رفتارهای ترامپ است. «ایران به خوبی آگاه است که دولت بعدی آمریکا می‌تواند توافقات به دست آمده با دولت بایدن را نادیده بگیرد.» گاردین با بیان این ادعا که برجام یک توافق محدود است تصریح کرده که بدون بازگشت به این توافق نمی‌توان به توافق بزرگتر دست پیدا کرد.

توافق هسته‌ای ایران و گروه موسوم به ۱+۵ و اتحادیه اروپا در سال ۱۳۹۴ به امضا رسید و به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تأیید شد اما دونالد ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ به طور یکجانبه به مشارکت آمریکا در این توافق پایان داد و تروریسم اقتصادی را با هدف فشار حداکثری علیه مردم ایران اعمال کرد.

ایران دو سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش برداشت و همواره اعلام کرد که در صورت لغو تحریم‌ها و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف‌های این توافق، تدابیر جبرانی به سرعت برگشت پذیر خواهد بود.