گورستان سینماهای دنیا یا همان پایتخت منقرض شده‌ی سینما در کشور این روزها منتظر دعوای حقوقی بین میراث فرهنگی و مالک خود است تا قدرت فرهنگ و پول را بسنجد؛ هر چند میراث فرهنگی نه تنها هنوز فرصت ثبت ملی خیابان لاله‌زار را با آن همه قدرت تاریخی و فرهنگی‌اش به دست نیاورده و به جز چند بنای منحصربفردتر، هیچ کدام از بناها و ساختمان‌های واجد ارزش تاریخی و فرهنگی این خیابان را ملی نکرده است، اما هستند بناهای قدیمی و جداره‌های تاریخی زیادی که نیازمند ثبت ملی هستند.
اقدامی که می‌توان آن را دست‌کم به عنوان یک فرصت برای خریدنِ زمان با هدف جلوگیری از تخریب بنا حساب کرد. هر چند تا همین لحظه قرار داشتنِ نامِ سینمای قدیمیِ «ایران» در فهرست آثار واجد ارزش شورای عالی معماری و شهرسازی راهی برای رد و بدل کردن نامه‌های قضایی و قانونی برای رسیدن به نتیجه‌ای بوده که از حضور لحظه‌ای لودرها و تخریب این سینما مانند خانه‌های قدیمی زیادی که یک شبه نابود شدند، جلوگیری می‌کند، اما سرانجام این فرصت هم روزی تمام می‌شود تا اگر میراث فرهنگی موفق نبود، حرکتِ چنگک لودرها آغاز شود.
با انتشار خبر حکم دیوان عدالت اداری برای سینمای قدیمی «ایران» در لاله‌زارِ تاریخی نه تنها فعالان میراث فرهنگی نسبت به آن واکنش نشان دادند که فعالان حوزه‌ی سینما نیز واکنش‌های اعتراضی زیادی نسبت به این تصمیم و حکم دیوان عدالت اداری داشتند، برای سینمای حدود ۸۰ ساله‌ای که تبدیل بخشی از ان به ساندویچ‌فروشی و سروصدای زیادی که برای ان به پا شد، میراث فرهنگی تلاش نکرد تا با ثبت ملی ان، راه را برای آسیب‌های بیشتر به این بنا مسدود کند.
برای حفاظت از سینما ایران تلاش می‌کنیم
اکنون مرتضی ادیب‌زاده - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی -می‌گوید: با ابلاغِ رای دیوان عدالت اداری به میراث فرهنگی برای حکم تخریب این سینما، کارشناسانِ این سازمان، واجد ارزش بودن آن را از سوی میراث فرهنگی به دیوان عدالت اداری اعلام کردند که ان رای نیز ابطال شد.
او با بیان اینکه چهارشنبه ۲۶ آذر قرار است در جلسه‌ای در وزارتخانه میراث فرهنگی وضعیت این سینما و احتمال تخریب آن بررسی شود، ادامه می‌دهد: قرار است در آن جلسه راهکارهای مناسب، برای جلوگیری از تخریب آن بررسی شود. در هرصورت این سینما در جداره‌ی خیابان لاله‌زار به عنوان یک فضای تاریخی قرار دارد، به همین دلیل حساسیت زیادی نسبت به آن داریم و حفاظت از ان خواهیم بود.
وی با اشاره به این که مالک این سینما در حدود دو سال گذشته درخواست تخریب و نوسازی این سالن سینما را داده بود، اظهار می‌کند: در آن زمان با استعلام شهرداری از میراث فرهنگی، اعلام کردیم این ملک نباید تخریب شود، با این وجود مالک همچنان پیگیر تخریب ان بود و با شکایت به دیوان عدالت اداری، اکنون حکم تخریب ان را گرفته است.
فضای داخلی سینما البرز - سینمایی که نخست با نام سینما ایران فعالیت می‌کرد -
از فعالیت سینما ایران تا وقتی جای خود را به لودرها می‌دهد!
کتابِ سال سینمای ایران درباره سالن های سینمای ایران که توسط عباس بهارلو گردآوری شده است،در سال ۱۳۸۱ سینما «ایران» را دومین سینمای دائمی پایتخت معرفی کرده و درباره‌ی آن این‌طور اورده است: « دومین سینمای دایمی تهران با نام «ایران» در دوم اردیبهشت ۱۳۰۶ به جای کافه قنادی «اوگانف» (در محل فعلی سینما البرز واقع در لاله‌زار) افتتاح شد. موسسان سینما ایران آرنولد یاکوبسون و الکساندر لوین بودند. یاکوبسن و شریکش با افتتاح سینما «ایران»، رقیب اصلی علی وکیلی و گراند سینما بودند. فیلم «تاریخ بشریت» در دو سری و ده پرده از نخستین فیلم‌هایی است که در سینما ایران به نمایش درآمد و به مشتریان بابت خرید هر بلیت یک فنجای چای مجانی هم داده می‌شد.
داوود قهردار - عکاس و پژوهشگر سالن‌های سینما - نیزدرباره‌ی این سالن سینمای قدیمی می‌گوید: سینما ایران را «یاکوبسون» و «الکساندر لوین» در لاله‌زار احداث کردند. در واقع یاکوبسون پس از آشنایی با لوین، سینما ایران را در محل فعلی سینما البرز احداث کرد و در دوم اردیبهشت ۱۳۰۶ آن را افتتاح کردند، بعد از مدتی آن‌ها سالنِ تئاترِ یک زوج دکتر را خریداری کرده و سالن سینما ایران را در سال ۱۳۱۹ در ان مکان می‌سازند و حتی نام «ایران» را از آن طرف خیابان به سالنِ جدید منتقل می‌کنند و فعالیتِ سالنِ قبلی سینما همچنان با نام «البرز» ادامه پیدا می‌کند.
وی که پژوهش و عکاسی بر روی سالن‌های سینما را از دوره‌ی قاجار تا ۱۴۰۰ انجام داده و نتیجه‌ی پژوهش‌هایش در قالب کتابی با عنوان «سینماهای تهران» به زودی منتشر می‌شود، ادامه می‌دهد: سینما ایران در ان زمان جزو لوکس‌ترین، بزرگترین و مطرح‌ترین سالن‌های سینما در تهران و به خصوص در دهه‌ی بیست و سی بوده است و پس از ان سینماهایی مانند رکس، کریستال و متروپل ساخته می‌شود.
او با اشاره به اینکه در سال ۱۳۳۵ «راج کاپور» - هنرپیشه معروف هندی به ایران می‌آید و فیلم «آقای ۴۲۰» را در این سینما افتتاح می‌کند، می‌افزاید: در سال ۱۳۳۷ نیز فیلم «طوفان در شهر ما» ساخته ساموئل خاچیکیان اکران می‌شود و این کار باعث شلوغی بیش از حد در جلوی این سینما می‌شود.
قهردار با اشاره به اینکه یاکوبسن در سال ۱۳۳۹ در گذشت، اضافه می‌کند: سال ۱۳۴۱ وارثانِ وی این سینما را به دو نفر دیگر یعنی "مهدی حق‌گو" و "اسحاق زنجانی" می‌فروشند.
او با بیان اینکه فعالیتِ سالنِ این سینما در سال ۱۳۷۰ به دستور وزارت ارشاد و به دلیل فرسودگی زیاد لغو می‌شود، ادامه می‌دهد: در چند سال گذشته در ورودی این سالنِ سینما، دکه‌ای شروع به فعالیت کرد که ساندویچ و آبلیمو می‌فروخت و حتی در سالنِ انتظار آن نیز یک مغازه‌ی ساندویچی فعال بود که آن نیز در طول یکی دو سال گذشته تعطیل شد.
ورودی سینما ایران در لاله‌زار در سال ۱۳۳۷ و در زمان فروش بلیت فیلم «طوفان در شهر ما»
دیدگاه تان را بنویسید