کارت ملی هوشمند که مردم را دچار مشکل کرده است

با وجود قطع خدمات رسانی به کارت‌های ملی قدیمی، همچنان شمار زیادی از جمعیت کشور به دلیل کندی فرآیند صدور کارت هوشمند ملی، موفق به دریافت این کار نشده در نتیجه از دریافت بسیاری از خدمات عادی و روتین اداری بازمانده اند.

سازمان ثبت احوال ابتدا قرار بود تا پایان سال ۹۷ فرآیند صدور کارت هوشمند را به پایان برساند، اما به دلیل تحریم‌ها و اینکه تهیه بدنه کارت ملی و تراشه‌گذاری آن در خارج از کشور انجام می‌شد، این وعده محقق نشد و یک سال به نعویق افتاد تا همه این کار‌ها در داخل کشور انجام شود.

با این حال وعده صدور تمام کارت‌های ملی تا پایان سال ۹۸ نیز محقق نشد و همچنان میلیون‌ها نفر فاقد کارت ملی هوشمند جدید هستند و کارت ملی قدیمی آن‌ها نیز اعتباری ندارد.

سخنگوی سازمان ثبت احوال مهرماه سال ۹۸ اعلام کرد که اعتبار کارت‌های ملی قدیمی به پایان رسیده و افرادی که هنوز کارت ملی هوشمند نگرفته اند باید زودتر برای این کار اقدام کنند.

بر اساس آماری که در همان زمان ثبت احوال اعلام کرد تا مهرماه سال ۹۸، حدود ۴۸ میلیون نفر کارت هوشمند خود را دریافت کرده بودند، ۵ میلیون نفر در نوبت دریافت بودند و ۹ میلیون نفر هیچ اقدامی در این خصوص انجام نداده بودند.

سازمان ثبت احوال کشور بهمن ماه سال ۹۸ نیز اعلام کرد که حدود ۹ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در نوبت گرفتن کارت هوشمند ملی قرار دارند و ۵۵ میلیون و ۶۲۰ هزار نفر از واجدین شرایط دریافت کارت هوشمند ملی مراحل تکمیل ثبت نام کارت هوشمند ملی را انجام داده اند.

آمار جدیدی و دقیقی هنوز در دسترس نیست، اما آنچه مسلم است اینکه هنوز افراد زیادی در کشور کارت ملی دریافت نکرده اند؛ آن هم افرادی که برای دریافت این کار ثبت نام و همه اقدامات لازم را انجام داده اند، اما به دلیل زمان بر بودن فرآیند صدور کارت از دریافت خدمات اداری دولتی محروم مانده اند. آن هم در شرایطی که دریافت همین کارت هوشمند ملی بی هزینه هم نیست؛ برای دریافت این کار باید مبلغی پرداخت شود ضمن اینکه باید فرد شخصا در مراکز تعیین شده حاضر شود تا از او عکس گرفته و اثر انگشتانش نیز ثبت شود.

خرداد ماه سال ۹۸ بانک مرکزی رسما اعلام کرد که خدمات بانکی با کارت ملی قدیمی ارائه نخواهد شد. صرفا کارت ملی جدید معتبر است. با این حال نظام بانکی رسید کارت ملی هوشمند جدید را به رسمیت شناخت تا دست کم افرادی که برای دریافت کارت جدید اقدام کرده اند، از خدمات بانکی محروم نشوند. برخلاف بانک ها، در بسیاری دیگر از ارگان‌های دولتی ارائه خدمات به کسانی کارت ملی هوشمند جدید ندارند، متوقف شده. این در حالی است که این افراد تقصیری در عدم صدور کارت ندارند. بسیاری از آن‌ها همه اقدامات لازم برای صدور کارت را انجام داده اند با وجود ماه‌ها انتظار، کارت ملی به دستشان نرسیده.

سال ۹۶ سازمان ثبت احوال، فرآیند صدور کارت هوشمند را ۱۵ روزه اعلام کرده بود، اما اکنون این فرآیند تا چند ماه نیز طول می‌کشد. خردادماه امسالیک مسئول سازمان ثبت احوال گفته بود «به محض اینکه این کارت‌های خام در اختیار ثبت احوال استان‌ها قرار بگیرد»، برای متقاضیان کارت ملی هوشمند صادر می‌شود.

مدیرکل ثبت احوال البرز مشکلات پیش آمده در مسیر صدور کارت ملی هوشمند را «تحریم و عدم واردات بدنه و کارت خام و شیوع ویروس کرونا» اعلام کرده بود.

سازمان ثبت احوال می‌گوید چاپخانه دولتی مسئول چاپ کارت‌های هوشمند است؛ بنابراین زمانبندی توزیع کارت‌ها و حتی کیفیت آن به این چاپخانه مربوط است. با این حال تردیدی نیست که مسئول اصلی صدور کارت‌ها سازمان ثبت احوال است؛ اینثکه افرادی به دلیل آنکه کارت هوشمند به دستشان نرسیده از خدمات اداری محروم شوند، به هیچ وجه قابل قبول نیست.

مشکلات مربوط به ثبت احوال به کارت ملی محدود نیست. اردیبهشت ۹۷ بود که دولت دریافت کپی شناسنامه و به طور کلی اسناد هویتی را در چند استان به طور پایلوت ممنوع کرد. این طرح در شهریور امسال به کل کشور تسری افت و مدتی است دریافت کپی مدارک هویتی ممنوع شده. پایه اصلی اجرای این طرح سازمان ثبت احوال است. زیر این طرح متکی بر آن است که هویت افراد به صورت آنلاین از طریق ارتباط با ثبت احوال احراز شود. با این حال این طرح تقریبا در هیچ ارگانی جدی گرفته نشده. به طور مشخص دفترخانه‌های اسناد رسمی و حتی دفاتر پیشخوان دولت همچنان از مراجعان خود کپی شناسنامه و چندین و چند کپی دیگر طلب می‌کنند.

به نظر می‌رسد ثبت احوال باید فکری به حال این وضعیت آشفته بکند؛ از کارت ملی گرفته تا معضل کپی شناسنامه آن هم در شرایط کرونایی، همچنان دست از سر مردم برنداشته و بسیاری را دچار مشکل کرده است.